نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادبیات عربی،دانشگاه مدرس

2 دانشجوی‌کارشناسی‌ارشدروان‎سنجی،علامه

3 دانشجوی دکترای دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

آموزش نهجالبلاغه به عنوان یکی از شاخه‎های مهم متون اسلامی در قالب واحدهای درسی اصلی و اختیاری، بیش از سه دهه در دانشگاه‎های ایران مورد توجه قرارگرفته‎است. یکی از شیوه‎های مطرح و تقریباً سنّتی آموزش این متنِ عظیم، بیان آموزه‌‌های دینی، معرفتی، اعتقادی و تربیتی نهجالبلاغه است. این در حالی است که نهجالبلاغه در تقسیم‎بندی متون، یکی از شاخه‎های مهم متون ادبی شناخته می‌‌شود؛ لذا، توجه به جنبه‎های ادبی آن امری ضروری در آموزش است، زیرا استادان می‎توانند با استفاده از روش‎های کارآمد و نوین تدریس، مهارت‎هایی همچون صحیح‎خوانی، درک و فهم معنایی، ذوق ادبی و تشخیص ویژگی‎های سبکی حضرت علی (ع) را در دانشجویان افزایش دهند.
امروزه، نظریه‎پردازان و متخصصان آموزش متون ادبی، راهبردهای کارآمدتری را برای آموزش نهجالبلاغه ارائه‎داده‎اند که نه‎تنها به آموزش آموزه‌‌های محتوایی آن اهمیت می‌‌دهد، بلکه ادبیّت این متن عظیم ادبی را نیز پوشش می‌‌دهد. از این رو، جستار حاضر درصدد معرفی این راهبردها و میزان اجرای آن‌ها در دانشگاه‌‌های تهران است.
روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار اصلی آن را پرسشنامة محقق ساخته است. برخی از مهم‎ترین یافته‌‌های پژوهش نشان‎داد که نهجالبلاغه در دانشگاه‎های تهران به عنوان یک متن ادبی تدریس نمی‎شود و بیشتر به مسائل محتوایی آن توجه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Teaching “Nahj al-Balaghah” in Universities and Introducing an Appropriate Strategy for Teaching it at the Undergraduate Level

نویسندگان [English]

  • Kobra Roshanfekr 1
  • Farnaz Taheri 2
  • Sajjad Esmaeili 3

1

2

3

چکیده [English]

Teaching “Nahj al-Balaghah” as one of the major branches of Islamic literature has been considered in Iranian universities for more than three decades in form of compulsory and optional course. One of the common and almost traditional teaching methods of this great text is to express its religious teachings and the underlying wisdom, faith and educational points. Nahj al-Balaghah is known as an important branch of the Arabic literature in classification of the texts, so paying attention to the literary aspects of “Nahj al-Balaghah” is essential in its teaching. This is because with the help of efficient and modern teaching methods, the professors can increase the student’s skills like proper text reading, semantic understanding, literary taste and recognizing stylistic features of Imam Ali’s (pbuh) speech.
Today, theorists and specialists in the field of literature teaching have offered effective strategies for teaching “Nahj al-Balaghah”, which both consider teaching its content and cover the literature of this great text. Thus, the present study seeks to introduce these strategies and find out to what extent they have been implemented in Tehran universities.
The main tool in this descriptive-analytical research is a questionnaire. Some of the most important findings of the present research show that “Nahj al-Balaghah” is not taught as a literary text in the universities, but rather its contents are considered and paid attention to.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Nahj al-Balaghah
  • Arabic language teaching
  • Literary texts
  • academic courses
منابع
أحمد السید، محمود (1980). الموجز فی طرق تدریس اللغة العربیة، الطبعة الأولی، بیروت: دارالعودة.
احمدزاده، سید مصطفی (بی‎تا). «نقد و بررسی برنامه و متون آموزشی تفسیر در دانشگاه‌‌ها»، مجلۀ پژوهشهای قرآنی، ش 46 - 47.
پیرزوفر، سهیلا؛ زهرا سیدزاده؛ مهتاب محمدآبادی (1390). «مهارت‌‌های ارتباطی در نهجالبلاغه»، فصلنامۀ حدیث اندیشه، نیم‎سال‎نامۀ پژوهشی ـ اطلاع‎رسانی، ش 10 - 11.
جوینی، خمیس (2005). «استراتیجیات الإستنتاج و الإستدلال فی القراءة و فهم النصوص»، مجلة جامعة الملک سعود، العدد 18.
رزقه، یوسف (2002). «مقاربة أسلوبة لشعر عز الدین المناصرة (دیوان جفار نموذجا)»، مجلة الجامعة الإسلامیة، المجلد العاشر، العدد الثانی.
رکابی، جودت (1986). طرق تدریس اللغة العربیة، الطبعة الثانیة، دمشق: دار الفکر للطباعة و التوزیع و النشر.
شورای برنامه‎ریزی آموزش عالی وزارت علوم (1389). سرفصل بازنگریشدة رشتۀ زبان و ادبیات عربی در دانشگاهها.
صمدانیان، محسن؛ و فردوس میریان (1390). «علل ناهنجاری و روش کنترل آن از دیدگاه نهجالبلاغه»، دوفصلنامۀ حدیثپژوهی، س 3، ش 5.
الضبع، محمد (2006). المناهج التعلیمیة صناعتها و تقویمها، ط 1، القاهرة: مکتبة الآنجلو المصریة.
عاشور، قاسم و الحوامدة (2009). فنون اللغة العربیة و أسالیب تدریسها بین النظریة و التطبیق، إربد: عالم الکتب الحدیث للنشر و التوزیع.
عبدالأمیر، طباخه (2007). منهجیة البحث تقنیات و مناهج، الطبعة الأولی، بیروت: دارالهادی.
عبدالباری، ماهر شعبان (2010). استراتیجیات فهم المقروء أسسها النظریة و تطبیقاتها العملیة، الطبعة الأولی، عمان: دار المسیرة.
علیان، ایمان أحمد محمد (1995). قیاس مدی تمکن الطلاب اللغة العربیة بکلیات التربیة من الدراسات الأدبیة، رسالة ماجستیر، جامعة القاهرة.
عمار، سام (2002). اتجاهات حدیثة فی تدریس اللغة العربیة، بیروت: مؤسسة الرسالة للطباعة و النشر و التوزیع.
عیاد، شکری (لا.تا). «قرائۀ أسلوبیة لشعر حافظ»، مجلة الفصول، المجلد الثالث، العدد الثانی، 13 و 14.
فلاح (1996). اسالیب تدریس اللغة العربیة، لا.م: منشورات جامعة القدس المفتوحة.
قدری لطفی، محمد (1970). التأخر فی القرائۀ، القاهرة: مکتبة مصر.
متقی‎زاده، عیسی و دیگران (1391). «بررسی و نقد میزان اجرای راهبردهای تدریس متون شعری در دورۀ کارشناسی رشتۀ زبان و ادبیات عربی»، فصلنامۀ پژوهش‌‌های زبان و ادبیات تطبیقی، دورۀ 3، ش 1.
 
Doolittle; Peter E; David Hicks; Cheri F Triplett; Nichols Dee; William and Carl A Young (2006). “Reciprocal Teaching for Fostering the Deeper Understanding of  Texts”, International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, Vol.17, No.2.
Gllant, Ruth (1978). Handbook in Corrective Reading: Basic Tasks, 2nd Edition, Columbus: Charles E. Merriall Publshing Company.
Goodman, K. (1994). Reading, Writing and Written Texts: a Transactional Sociopsycholinguistic View, In R, Ruddell and M. Rudde l (Eds), Theoretical Models and Process of Reading, 4th Edition, Newark: DE: International Reading Associatio.
Harris, Larry A.; and Carl B. Smith (1992). Reading Instruction: Diagnostic, Teaching in the Classroom, New York: Macmillan Publshing Company.