نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• مجمد علی توانا

دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

عبد الإله بلقزیز، فیلسوف مغربی (مراکشی)، در کتاب عرب و مدرنیته: پژوهشی در گفتمان مدرنیست‌ها، شیوۀ مواجهۀ گفتمان‌های فکری معاصر عربی (اصالت، اصلاح‌طلب و لیبرال) با مدرنیته را بررسی و این پرسش را طرح می‌کند که چرا این گفتمان‌ها موفق نشده‌اند راهی به‌سوی مدرنیتۀ عربی بازکنند؟ از نظر بلقزیز مشکل اصلی به چهارچوب نظری این گفتمان‌ها بازمی‌گردد. این چهارچوب بر 1. تعریف مکانیکی از رابطۀ خود و دیگری، 2. نگرش خطی به تاریخ، و 3. فهم سطحی از مدرنیته مبتنی است. درمقابل بلقزیز گفتمان عقل‌گرایی انتقادی را جای‌گزین مناسب‌تری برای آن گفتمان‌ها می‌داند، زیرا بر دیالکتیک و نقد درونی خود و دیگری، نگرش غیرخطی به تاریخ، فهم فرهنگی از مدرنیته، دوری از مطلق‌گرایی، و امکان ترکیب عقل غربی و عقل اسلامی مبتنی است. اما به‌نظر می‌رسد راه‌حل بلقزیز هم‌چنان دارای دو مشکل بنیادین است: 1. مفروض‌گرفتن مطلوبیت و گریزناپذیری (حتمیت) مدرنیته، 2. فقدان نظام معرفتی و روش‌شناسی ناب بومی برای گذار به پیشرفت.

کلیدواژه‌ها

• کتاب عرب و مدرنیته
• عبد الإله بلقزیز
• گفتمان اصالت
• اصلاح‌‌طلب اسلامی
• لیبرال
• عقل‌گرایی انتقادی

موضوعات

• علوم سیاسی

عنوان مقاله [English]

The Encounter of Arabic Intellectual Discourses with Modernity: An Introduction and Critique of Book of Arabic and Modernity: A Study in the Discourse of Modernists

نویسنده [English]

• Mohammad Ali Tavana

Associate Professor of Political Science, Shiraz University

چکیده [English]

Abdal-llah Belqiziz, a Moroccan philosopher in Arabic and Modernity: A Study of Modernist Discourse, poses the question of how he encountered Arab intellectual discourses (authentic, reformist, and liberal) with modernity and why these discourses have not succeeded in opening the way to Arab modernity? According to Belqiziz, the main problem goes back to the theoretical framework of these discourses, which contains the following problems: 1. A mechanical definition of the relationship between oneself and another; 2- Linear view of history; 3- Incomplete understanding of modernity. In contrast to Belqiziz, the discourse of critical rationalism is the solution to these problems because of its reliance on the internal dialectic between self and the other, self and the other dialectical critique, nonlinear view of history (simultaneous intellectual history), cultural understanding of modernity, avoidance of absolutism, as well as the possibility of combining Western and Islamic. However, it seems that Belqiziz’s solution still has two fundamental problems:
1- The inevitability of modernity; 2- Lack of pure indigenous epistemological system and methodology for the transition to progress.

کلیدواژه‌ها [English]

• Book of Arab and Modernity
• Abdal-llah Belqiziz
• Discourse of Arab Modern
• Critical Rationalism