الهیات و ادیان
حامد خانی (فرهنگ مهروش)
چکیده
یکی از آثارِ پرخواننده در ایران از آغاز دهۀ 1340ش تا کنون کتاب انسان موجود ناشناخته اثر الکسیس کارِل است. ایرانیان این کتاب را بارها تجدید چاپ، و مستند و منبع بحثهای مختلف خود کرده، و شخصیتهایی پرشمار با اندیشههایی متنوع نیز خواندن آن را ترویج نمودهاند. با گذشت زمانی هفتادوچندساله از نخستین ترجمۀ فارسیِ کتاب هنوز رونق بازار ...
بیشتر
یکی از آثارِ پرخواننده در ایران از آغاز دهۀ 1340ش تا کنون کتاب انسان موجود ناشناخته اثر الکسیس کارِل است. ایرانیان این کتاب را بارها تجدید چاپ، و مستند و منبع بحثهای مختلف خود کرده، و شخصیتهایی پرشمار با اندیشههایی متنوع نیز خواندن آن را ترویج نمودهاند. با گذشت زمانی هفتادوچندساله از نخستین ترجمۀ فارسیِ کتاب هنوز رونق بازار این اثر از دست نرفته، و درعینحال، محتوا و کارکرد آن در جامعۀ ایران تحلیل نشده است. مطالعۀ پیشِرو گامی نخست فراسوی این هدف است. بنا داریم با مرور شواهدِ توجهِ ایرانیان به کتاب از این فرضیه دفاع کنیم که ترویج گستردۀ آن را اسلامگرایانی با گرایشهای مختلف دنبال کردهاند و این ترویج نتیجۀ دستاوردهای نظری مهمّ اثر برای این جریانها بوده است؛ جریانهایی که خواستهاند فقر مطالعات موجود و ضعفهای نظری در بازنمودن یک نظریۀ انسانِ بومی و مدرن را با بهرهجویی از کتابِ کارِل جبران کنند. چنانکه خواهیم دید، از دهۀ 1380ش و با توسعۀ گفتمان علوم انسانی اسلامی نیز این کتاب همچون مؤید ضرورت گزیدن یک علم انسانی دینپسند به جای علوم انسانی مُتَعارَف تلقی شده است.
روششناسی
محمدرضا قائمی نیک
چکیده
کتاب روششناسی علوم انسانی اسلامی از احمدحسین شریفی (1395)، عضو هیئت علمی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، دومین کتاب از سهگانۀ او دربارۀ علوم انسانی اسلامی (مبانی علوم انسانی اسلامی و نظریهپردازی اسلامی در علوم انسانی) است. او در این کتاب در سه فصل اول (تحلیل مفاهیم و نکات مقدماتی، نظریۀ ضد روش، و پرسشهای پژوهش) کلیات نگاه ...
بیشتر
کتاب روششناسی علوم انسانی اسلامی از احمدحسین شریفی (1395)، عضو هیئت علمی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، دومین کتاب از سهگانۀ او دربارۀ علوم انسانی اسلامی (مبانی علوم انسانی اسلامی و نظریهپردازی اسلامی در علوم انسانی) است. او در این کتاب در سه فصل اول (تحلیل مفاهیم و نکات مقدماتی، نظریۀ ضد روش، و پرسشهای پژوهش) کلیات نگاه خود را تشریح کرده و در فصل چهارم تا چهاردهم هفت روشِ علوم انسانی اسلامی یعنی تعریف، توصیف، تبیین (و ویژگیهای روششناسی تبیین)، استدلال (قیاسی، استقرایی و تمثیلی)، تفسیر (و ویژگیهای روششناختی تفسیر)، پیشبینی، و ارزشیابی را تشریح کرده است. در این مقاله، پس از معرفیِ و نقد صوریِ کتاب، ابتدا نقدهای کلی و سپس نقدهای ناظر به فصول کتاب از حیث محتوایی ارائه شده است. در ارزیابیای کلی، این کتاب هرچند گامی روبهجلو محسوب میشود، اما نتوانسته است مبانی اسلامی را در جزئیات روششناختی علوم انسانی اسلامی بسط دهد و تبیین کند.
علوم اجتماعی
سیدسعید زاهد
چکیده
این مقاله به بررسی و نقد شکلی و محتوایی کتاب واقعیت و روش تبیین کنش انسانی در چهارچوب فلسفۀ اسلامی: نظریهای بنیادین در علوم انسانی میپردازد. توجه به تولید علوم انسانی اسلامی بهخصوص بعد از انقلاب اسلامی بهعنوان یک ضرورت برای مدیریت انقلاب و رسیدن به تمدن جدید اسلامی مطرح شده است. یکی از راههای تدوین علوم انسانی اسلامی براساس ...
بیشتر
این مقاله به بررسی و نقد شکلی و محتوایی کتاب واقعیت و روش تبیین کنش انسانی در چهارچوب فلسفۀ اسلامی: نظریهای بنیادین در علوم انسانی میپردازد. توجه به تولید علوم انسانی اسلامی بهخصوص بعد از انقلاب اسلامی بهعنوان یک ضرورت برای مدیریت انقلاب و رسیدن به تمدن جدید اسلامی مطرح شده است. یکی از راههای تدوین علوم انسانی اسلامی براساس فلسفۀ اسلامی است. کتاب حاضر تلاش دارد تا فلسفۀ علوم انسانی اسلامی را براساس حکمت صدرایی تدوین کند. در این مسیر، نویسنده کوشیده است تا براساس حکمت متعالیه نوعی از فلسفۀ علوم انسانی اسلامی را ارائه دهد. کتاب از لحاظ شکلی در وضعیت مطلوبی قرار دارد. هرچند متن کتاب به تنقیح نیاز دارد، دستاوردهایی حاصل شده است؛ اصل نیاز به علوم انسانی اسلامی، تشکیکی یا ذومراتببودن وجود فرد جامعه و علوم انسانی، اصالت فرد و جامعه باتوجهبه نگاه صدرایی، و تدریجیبودن تکامل آنان از دستاوردهای این بررسی است. درعینحال، این تحقیق نقاط تاریک و روشنی در بهکارگیری حکمت متعالیه در بررسی فرد، جامعه، و علوم انسانی بهدست میدهد که بسیار ارزشمند است.