مکانیسمهای توسعه کارآفرینی نوپا در ایران درچارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی
صفحه 1-27
حمید پاداش
چکیده چکیده
یکی از شاخصهای پایش تحقق بند اول سیاستهای اقتصاد مقاومتی، توجهبه توسعه کارآفرینی نوپا در کشور است؛ در واقع، بهمنظور تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیاز به پرورش شرکتهای نوپا و نوآور(استارتآپها) احساس میشود. تحقیق حاضر سازوکارهای توسعه کارآفرینی نوپا در ایران را در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی شناسایی میکند. در همین راستا، با بررسی ادبیات موجود و اقدامات انجام گرفته در اکوسیستمهای موفق دنیا چون سیلیکون ولی، در رابطه با نحوه حمایت از کسب و کارهای نوپا، و همچنین اقدامات صورتگرفته در کشور، به شناسایی مکانیسمهای متناسب با موقعیت خاص کشور پرداخته شده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که جذب و ارزش نهادن بر استعدادهای موجود در هر منطقه یکی از پیشرانهای اصلی بروز کارآفرینی نوپا در بسیاری از مناطقی است که اکوسیستم مناسبی برای کارآفرینیهای نوپا دارند. به منظور توسعه کسب وکارهای نوپا در کشور، حداقل در مراحل اولیه رشد شرکتها، دولت به عنوان مهمترین پیشران توسعه کارآفرینی بایستی به نحوی از آنها حمایت کند. ایجاد پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد و مراکز شتابدهنده کسب و کارهای نوپا، در کنار مواردی چون اصلاح مقررات، کمکهای مالی و ارزش گذاشتن بر سرمایه انسانی موجود در کشور، از جمله مکانیسمهای مؤثر بر توسعه کارآفرینی نوپا در کشور هستند.
ﺑﺮرﺳﻲ و ﻧﻘﺪ ﻛﺘﺎب «تحلیلی بر شاخصهای کلان اقتصادی در ایران (با رویکرد اقتصاد مقاومتی)»
صفحه 29-49
منصور زراء نژاد
چکیده چکیده
تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان رایج مستلزم بررسی و نقد ادبیات این حوزه است. بررسی ابعاد شکلی کتاب «تحلیلی بر شاخصهای کلان اقتصادی در ایران با رویکرد اقتصاد مقاومتی» نشان داد که در مجموع، کیفیت حروفنگاری و صفحهآرایی اثر متوسط و کیفیت چاپ و صحافی خوب است. بررسی ابعاد محتوایی اثر نشان داد چالشهای عمدة اقتصاد ایران طی دهههای اخیر در وابستگی به نفت، جنگتحمیلی، پایینبودن بهرهوری، عمقکم بازارهای پولی و مالی و تحریمهای بینالمللی خلاصه شده است. برای رفع این چالشها، بازآفرینی نقش دولت، توانمندسازی، آزادسازی، توسعة فضای رقابتی، بهبود فضای کسب و کار، کاهش وابستگی به نفت، جذب سرمایههای خارجی، و توسعة بازارهای پولی و مالی بهعنوان راهکار معرفی شده است. این راهکارها غالباً کلی و تکراری است و ارتباط آنها با اقتصاد مقاومتی توضیح داده نشده است. این اثر بهدلیل استفاده از آمار نسبتاً زیاد در بررسی روند تغییرات و ارتباط آن با مقاومت اقتصادی از طریق تکانههای جنگ، قیمت نفت و تحریم، نسبت به بسیاری از آثار مشابه که غالباً ساختار خطابهای و غیر آماری دارند، برتری دارد. از منابع علمی معتبر بهاندازۀ کافی استفاده نشده است. میزان سازواری این اثر با مبانی و نگرش اسلامی بسیار مطلوب است.
نقد رویکرد متعارف برنامههای درسی رشته علوم اقتصادی در کشور و طراحی دوره کارشناسی ارشد اقتصاد مقاومتی
صفحه 51-81
مصطفی سمیعی نسب؛ یاسر سلیمانی
چکیده چکیده
ایجاد دوره رسمی آموزشی- پژوهشی کاربردی مبتنی بر روششناسی طراحی یک برنامه درسی کارآمد، از ملزومات تحقق عملی اقتصاد مقاومتی در مجامع علمی و دانشگاهی است. این مقاله درصدد است تا با نقد رویکرد متعارف برنامه درسی رشته علوم اقتصادی در کشور، به بیان اصول و روشهای برنامهریزی درسی و طراحی یک برنامه درسی در مقطع کارشناسی ارشد اقتصاد مقاومتی بپردازد تا دو خلأ را پوشش دهد که عبارتند از: الف) ارائه فرآیند طراحی روشمند اهداف و محتوای آموزشی با رویکرد صحیح و نوین و مبتنی بر مقتضیات و نیازهای کشور؛ ب) نمونه پژوهی این فرآیند با طراحی برنامه آموزشی رسمی مقطع کارشناسی ارشد با عنوان: «اقتصاد مقاومتی». روش جمعآوری دادهها و اطلاعات در این پژوهش روش ترکیبی بوده و از مستندات کتابخانهای و مصاحبه استفاده شده است. در این مسیر از ابزار جمعآوری اطلاعات منابع رایانهای از قبیل جستجوی پیشرفته اینترنتی منابع استفاده شده و از روشهای ارجاع فرآیندی پژوهش همچون مصاحبه و طوفان مغزی نخبگان، جهت اعتبار بخشی پژوهش بهرهگیری شده است. بررسی نیازسنجی آموزشی، ارائه جدول «هدف-محتوا» و طراحی سرفصلهای دروس، از نتایج پژوهش مذکور است.
نقد ساختار صنعتی آسیبپذیر در ایران و اولویتبندی صنایع بر اساس اقتصاد مقاومتی
صفحه 83-101
مهدی صادقی شاهدانی؛ سید مهدی موسوی بررودی
چکیده چکیده
در این پژوهش با تبیین اقتصاد مقاومتی و استخراج مؤلفههای آن در راستای تعیین الگوی توسعه زیر بخشهای صنعت، بر اساس دو مؤلفه اصلی حفظ روند رو به رشد و کاهش آسیبپذیری به تبیین سه راهبرد اصلی صنعت دانشبنیان، ارتقاء بهرهوری و کارایی و رهایی از وابستگی پرداخته و در هر یک از این راهبردها به تبیین شاخصهای اولویتبندی و توسعه صنایع (پانزده شاخص کمی و کیفی) بر مبنای اقتصاد مقاومتی پرداختهشده است. سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و دریافت پرسشنامه از بیستوهفت نفر از نخبگان دانشگاه و صنعت به اولویتبندی شاخصها با استفاده از نرمافزار جهت سیاستگذاریهای صنعتی در سطح کلان پرداختهشده است. در این پژوهش اولین اولویت در جهت اجرایی نمودن اقتصاد مقاومتی در صنایع کشور، کاهش وابستگی صنایع به مواد اولیه خارجی هست، دومین اولویت تقویت صنایع استراتژیک مرتبط با نیازهای اساسی مردم بوده و سومین اولویت نیز افزایش میزان آموزش کارکنان هر رشته فعالیت صنعتی در راستای تقویت صنعت دانشبنیان میباشد. بر اساس نتایج این پژوهش رشته فعالیتهای تولید ابزارهای اپتیکی و تجهیزات عکاسی و تولید تجهیزات پزشکی و جراحی و رشته فعالیت تولید تجهیزات کنترل عملیات صنعتی در رتبههای اول تا سوم قرار گرفتند
رویکرد انتقادی درباره برداشت های رایج از اقتصاد مقاومتی در متون اقتصادی در ایران
صفحه 103-123
سیدمحمدجواد قربی
چکیده بعد از مطرح شدن نظریه اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران، محافل علمی و آکادمیک در خصوص نظریه پردازی و مفهوم پردازی پیرامون آن به تکاپو درآمده و پژوهشگران براساس برداشت های خویش به تبیین این مفهوم اقتصادی پرداختند به گونه ای که تاکنون برداشتهای متفاومتی از اقتصاد مقاومتی ارائه شده است. مقاله حاضر سعی دارد با بررسی متون منتشر شده درباره اقتصاد مقاومتی، به بررسی دیدگاه های رایج در این خصوص بپردازد و در این راستا، چهار رویکرد اصلی که معمولاً در مقالات، طرح های پژوهشی و کتاب های مختلف به آنها اشاره شده است را مورد بررسی قرار می دهیم. به همین خاطر، همسان پنداری اقتصاد مقاومتی با اقتصاد اسلامی، اقتصاد تحریم محور، تاب آوری و فنریت اقتصادی، و ریاضتی بودن اقتصاد مقاومتی مورد مداقه و تحلیل قرار خواهند گرفت. برای انجام این پژوهش از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعات اسنادی بهره گرفته خواهد شد
بررسی و نقد متون خارجی در زمینه مقاومت و تابآوری اقتصادی
صفحه 125-144
سید حسین میرجلیلی
چکیده چکیده
در متون انگلیسی زبان، واژه مقاومت اقتصادی برای شرایط محاصره و تحریم اقتصادی و تاب آوری اقتصادی به معنای حفظ عملکرد پس از وقوع شوک و توانایی برای بازیابی، بهکار رفته است.در متون انگلیسی سالهای اخیر، تابآوری اقتصادی عمدتا در زمینههای: تابآوری در مقابل تغییر اقلیم، حوادث طبیعی، شوکهای وارده به امنیت غذایی و کشاورزی، درگیری، کمیابی آب، تاب آوری شهری، تاب آوری زیرساختها و شاخص های اندازه گیری تاب آوری اقتصادی، به کار رفته است. افزون بر آن، در متون خارجی، آگاهی بخشی، تنوع، خود تنظیمی، ادغام و توان انطباق، به عنوان عناصر استراتژی تاب آوری اقتصادی، مورد بحث قرار گرفته است .مهمترین نقدهای وارده به متون خارجی در زمینه تابآوری اقتصادی عبارتند از: فقدان جامعنگری در تعریف و تحلیل ابعاد تابآوری اقتصادی، عدمبررسی تبعات پس از وقوع شوک نامطلوب در حد لازم، نارسایی شاخصهای مقاومت و تابآوری اقتصادی، لحاظنکردن ابعاد اقتصاد سیاسی مقاومت و تابآوری اقتصادی و ساختارهای انعطافناپذیر، ظرفیتسازی برای تابآوری و مقاومتاقتصادی و سیاستهای کلان اقتصادی برای تابآوریاقتصادی.
نقد شیوه کنونی تأمین مالی شهرداریها ارائه الگوی تأمین مالی توسعه شهری برمبنای اصول اقتصاد مقاومتی
صفحه 145-168
رضا نصراصفهانی
چکیده در این مقاله الگوی تامینمالی مناسب مخارج توسعه کلانشهرها و تاثیر آن بر مقاومسازی اقتصادی شهرها مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از مدلسازی ریاضی (تصمیم گیری چند شاخصه) سهم بهینه هر پایه درآمد در ساختار تامینمالی مشخص شد. در ادامه توان تامینمالی و امکان جایگزینی با وضع موجود بررسی شد. به عنوان نمونه کلان شهرهای اصفهان تهران تبریز شیراز و مشهد مطالعه شد.
نتایج مدلسازی نشان داد، اخذ عوارض (مالیات محلی) سالانه از املاک و مستغلات به نرخ متوسط کمتر از 0.5درصد ارزش روز، توان تامینمالی مخارج توسعه شهرها مورد مطالعه را دارد. عدم دریافت هزینههای (عوارض) صدور پروانهساختمانی منجر به کاهش قیمت تمام شده واحدهای مسکونی و تجاری جدید شود. با توجه به مستمر بودن دریافت عوارض جدید، انتظار کاهش تقاضای مصرفی برای املاک با قیمت بالا را میتوان انتظار داشت. دریافت مالیات یا عوارض بر اساس ارزش روز از دارایی افراد عامل مهمی در توزیع درآمد محسوب میشود. لذا میتوان انتظار داشت تامینمالی مناسب مخارج توسعه شهری یکی از ارکان مقاوم سازی اقتصادی شهرها باشد.
