زبانهای خارجی
مازیار مهیمنی
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 1-3
چکیده
از نیمههای دهۀ ١۳۶۰ تا کنون، نزدیک به ۸۰ عنوان کتاب در حوزههای زبان و ادبیات فرانسه، مترجمی فرانسه، آموزش زبان فرانسه و اخیراً مطالعات فرانسه توسط متخصصان دانشگاهی این حوزهها و به همت مراکز نشر دانشگاهی به چاپ رسیدهاند. در این میان، سهم انتشارات «سمت» حدود ۴۰ عنوان، سهم «مرکز نشر دانشگاهی» قریب به ٢۵ عنوان و سهم انتشارات ...
بیشتر
از نیمههای دهۀ ١۳۶۰ تا کنون، نزدیک به ۸۰ عنوان کتاب در حوزههای زبان و ادبیات فرانسه، مترجمی فرانسه، آموزش زبان فرانسه و اخیراً مطالعات فرانسه توسط متخصصان دانشگاهی این حوزهها و به همت مراکز نشر دانشگاهی به چاپ رسیدهاند. در این میان، سهم انتشارات «سمت» حدود ۴۰ عنوان، سهم «مرکز نشر دانشگاهی» قریب به ٢۵ عنوان و سهم انتشارات دانشگاهها حداکثر ۱٥ عنوان بوده است. اگر این ارقام کمابیش دقیق باشند، باید نتیجه گرفت که ما در زمینۀ تولید کتابهای درسی برای گرایشهای مختلف زبان فرانسه، حتی از نظر کمّی عملکرد درخشانی نداشتهایم. ۸۰ کتاب در طول سی سال یعنی کمتر از سه کتاب در سال، برای چهار گرایش. البته در سالهای اخیر بخش زیادی از نیروی ما صرف فعالیتهایی مثل نگارش مقاله، برگزاری همایش، شرکت در کنفرانسهای داخلی و خارجی، همکاری با ناشران غیردانشگاهی و ... شده است. اما با وجود ١١ گروه زبان فرانسه در دانشگاههای دولتی و بین ۶ تا ٩ گروه در دانشگاههای آزاد، و با احتساب میانگین ٥ عضو تماموقت برای هر گروه، این پیشفرض که ما در تولیدات دانشگاهی از رشد کمّی برخوردار بودهایم یکسره بیاعتبار بهنظر میرسد.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
محسن حافظیان
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 5-26
چکیده
در محیطهای آموزشی، بنا به سنتهای مدرسی و روند کارهای مألوف و آشنا، بیشینۀ گفتارها دربارۀ آموزش زبانهای نامادری، یا فنون و روشهای آموزشی را در بر میگیرد و یا پای کهنه و نو بودن محصولات آموزشی که به نام «متد» شناخته میشوند به میان میکشد. اما در واقع، آنچه روشهای تدریس، کیستی زبانآموز، محتوای گزینششدۀ دروس، ساماندهی ...
بیشتر
در محیطهای آموزشی، بنا به سنتهای مدرسی و روند کارهای مألوف و آشنا، بیشینۀ گفتارها دربارۀ آموزش زبانهای نامادری، یا فنون و روشهای آموزشی را در بر میگیرد و یا پای کهنه و نو بودن محصولات آموزشی که به نام «متد» شناخته میشوند به میان میکشد. اما در واقع، آنچه روشهای تدریس، کیستی زبانآموز، محتوای گزینششدۀ دروس، ساماندهی این محتوای آموزشی، چرایی تهیۀ چنین محتوایی، و هدفهای اعلامشده و اعلامناشدۀ آموزش زبان نامادری را تعین میبخشد متن تاریخی اجتماعی و جهاننگری حاکمی است که روند برآمد و اجرای این حوزۀ آموزشی را در چنبرۀ خویش گرفته است. برای نمونه، پیداست که هدف اشرافیت فرانسهزبانِ انگلستان قرن شانزدهم میلادی از تهیۀ متنهای آموزشیِ لاتینی آموزش زبان فرانسه از جنس همان هدفی نبوده است که متنهای آموزشی تهیهشده برای نیروی مهاجر جویای کار در استان کبک (کانادا) در قرن بیستویکم در پی رسیدن به آن است. در نوشتۀ پیش رو، پس از طرح مختصر مباحث نظری، بنا داشتهام که با توجه به این دادههای حوزههای بیرونی و حاکم بر آموزش زبانهای نامادری، وضعیت موجود را در محدودۀ یک مقاله بررسی کنم و به طرح پرسشهایی بنیادین در این زمینه برسم.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
عادل خنیابنژاد
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 27-57
چکیده
موضوع این مقاله نقد و بررسی کتاب خواندن متون ساده، تألیف زهره جوزدانی و نازیتا عظیمی میبدی، از انتشارات سمت است که برای درسی با همین عنوان در مقطع کارشناسی زبان فرانسه و بهدست دو تن از مدرسان این رشته تألیف شده است. این کتاب شامل گزیدههایی از متون ادبی نویسندگان و شاعران فرانسوی از قرن هفدهم تا اواخر قرن بیستم است، به اضافة ...
بیشتر
موضوع این مقاله نقد و بررسی کتاب خواندن متون ساده، تألیف زهره جوزدانی و نازیتا عظیمی میبدی، از انتشارات سمت است که برای درسی با همین عنوان در مقطع کارشناسی زبان فرانسه و بهدست دو تن از مدرسان این رشته تألیف شده است. این کتاب شامل گزیدههایی از متون ادبی نویسندگان و شاعران فرانسوی از قرن هفدهم تا اواخر قرن بیستم است، به اضافة بخشهایی که مؤلفان برای درک بهتر متون به آنها اضافه کردهاند. بررسیای که انجام دادیم نشان میدهد که کتاب از نظر شکل، محتوا و همچنین رعایت اصول روش تحقیق اشکالات اساسی دارد که باعث میشود دانشجویان در خوانش آن با مشکلات فراوان روبهرو شوند. در نتیجه و در مجموع، این کتاب نمیتواند منبع مناسبی برای درس یادشده باشد و تا آنجا که میدانیم، کم نیستند مدرسانی که ترجیح میدهند از منابع دیگری برای تدریس «خواندن متون ساده» استفاده کنند. بنابراین، باید بازنویسی و اصلاحاتی اساسی در این کتاب اعمال شود تا بتواند در راستای اهداف تعیینشده استفاده شود.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
میترا رئیسی دهکردی
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 59-80
چکیده
دروس آموزش تاریخ ادبیات فرانسه بخش بسیار مهمی از واحدهای کارشناسی زبان و ادبیات فرانسه را تشکیل میدهند. تاریخ ادبیات فرانسه در قرن نوزدهم و تفسیر متون آن در دو درس چهارواحدی ارائه میشود. برای تدریس این دروس بیشتر از کتابهای تاریخ ادبیات مورخان ادبی فرانسوی استفاده میشود. این کتابها معمولاً آراسته به گزیدههای متون ادبیاند ...
بیشتر
دروس آموزش تاریخ ادبیات فرانسه بخش بسیار مهمی از واحدهای کارشناسی زبان و ادبیات فرانسه را تشکیل میدهند. تاریخ ادبیات فرانسه در قرن نوزدهم و تفسیر متون آن در دو درس چهارواحدی ارائه میشود. برای تدریس این دروس بیشتر از کتابهای تاریخ ادبیات مورخان ادبی فرانسوی استفاده میشود. این کتابها معمولاً آراسته به گزیدههای متون ادبیاند که بهمنظور توضیح در کلاس و نیز مطالعات تکمیلی از آنها استفاده میشود. کتاب تاریخ ادبیات بدون گزیدۀ متون ادبی ناقص است، چراکه این متون و پرسشهایی که در ارتباط با آنها میتوان مطرح کرد، در رشد تفکر تحلیلی و انتقادی مخاطبان مؤثر خواهد بود. کتاب مورد نقد ما، تاریخ ادبیات فرانسه: قرن نوزدهم، در ظاهر، ویژگیهای مذکور را دارد. مؤلفان این کتاب فقط به ارائۀ تاریخ ادبیات اکتفا نکردهاند، بلکه پس از توضیح دربارۀ زندگینامه و معرفی آثار نویسندۀ مورد نظر و بعضاً بحثهای مربوط به حوزۀ نقد ادبی و سبکشناسی، صفحاتی را به متون ادبی اختصاص داده و بسیاری از فصول کتاب را با خلاصهای از مطالب و تمرینها به پایان رساندهاند. اما این کتاب، چه از نظر شکل و چه از نظر محتوا، کاستیهای فراوان دارد. از این رو، میکوشیم با بررسی ابعاد گوناگون این مشکلات به این پرسش پاسخ میدهیم که این اثر تا چه حد پاسخگوی نیازهای دانشجویان دورۀ کارشناسی زبان و ادبیات فرانسة دانشگاههای کشور است.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
حسن زختاره
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 81-107
چکیده
بیتردید عنوان کتاب نقش مؤثری در جلب نظر مخاطبان دارد؛ مخاطبانی که در نخستین صفحههای کتاب در جستوجوی دلیل پیدایش آناند. هدفها و پرسشهایی که نویسنده در این صفحهها مطرح میکند بهنحوی ذهن خواننده را درگیر خود کرده و او را بیشتر به خواندن کتاب ترغیب میکند. گاهی این ترغیب با نوعی حس شگفتی و تحسین نیز در هم میآمیزد، ...
بیشتر
بیتردید عنوان کتاب نقش مؤثری در جلب نظر مخاطبان دارد؛ مخاطبانی که در نخستین صفحههای کتاب در جستوجوی دلیل پیدایش آناند. هدفها و پرسشهایی که نویسنده در این صفحهها مطرح میکند بهنحوی ذهن خواننده را درگیر خود کرده و او را بیشتر به خواندن کتاب ترغیب میکند. گاهی این ترغیب با نوعی حس شگفتی و تحسین نیز در هم میآمیزد، زیرا نویسنده موفق شده است طبقهبندیها و ساختارهای قوامیافتۀ ذهن خواننده را با نوعی آشناییزدایی در هم بشکند. کتاب نقد و نظریههای ادبی معاصر از اینگونه کتابهاست؛ زیرا بهنظر میرسد مؤلفش در نظر دارد، در کتابی با حجم بسیار کم، بهنحوی جامع و کامل طیف گسترده و گوناگونی از موضوعات را معرفی کند، به چندین هدف دست یابد و همزمان به پرسشهایی پاسخ دهد که با این اهداف مناسبت چندانی ندارند. نوشتۀ پیشرو بر آن است تا با مطالعۀ سطحهای گوناگون این کتاب، افزون بر بررسی میزان دسترسی نویسنده به هدفهایش و پایبندی به قرارداد خوانش، نحوۀ پاسخگویی او به پرسشها و درجۀ اعتبار پاسخها را نیز بسنجد.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
طهمورث ساجدی
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 109-121
چکیده
این کتاب دنبالة اثری است که مؤلف آن را با عنوان از رمان تا ضد رمان منتشر کرده و مبنای هر دو اثر هم مقالهای که سالها پیش منتشر کرده بوده است. موضوع اصلی کتاب جدید رمان نو در فرانسه و نیز نویسندگان رمان نو و آثارشان است. تعداد این نویسندگان زیاد نیست، ولیکن ما در ایران آنها را از طریق ترجمة آثارشان میشناسیم و به همین خاطر موضوع رمان ...
بیشتر
این کتاب دنبالة اثری است که مؤلف آن را با عنوان از رمان تا ضد رمان منتشر کرده و مبنای هر دو اثر هم مقالهای که سالها پیش منتشر کرده بوده است. موضوع اصلی کتاب جدید رمان نو در فرانسه و نیز نویسندگان رمان نو و آثارشان است. تعداد این نویسندگان زیاد نیست، ولیکن ما در ایران آنها را از طریق ترجمة آثارشان میشناسیم و به همین خاطر موضوع رمان نو هم شناختهشده است. بهعلاوه، مؤلف در مقدمه گفته که مخاطبان این کتاب متخصصان ادبیات فرانسهاند، اما این مخاطبان چیزی جز مجموعهای از متون گوناگون نقل قولشده نمیبینند و سوای آن، نحوة تحقیق آن نیز بهگونهای رقم خورده که موجب زایل شدن آن شده است. از این رو، برای نشان دادن موضوع به بررسی و تحلیل مستدل آن از طریق منبعشناسی، که گرایش مهمی در ادبیات تطبیقی فرانسه است، اقدام شده است.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
کامیار عبدالتاجدینی
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 123-144
چکیده
کتاب راهبردهای یادگیری، اثر پل سیر (Pau Cyr, 1998)، یکی از شناختهشدهترین نوشتههای فرانسویزبان دربارة راهبردهای یادگیری در حوزة آموزش زبان دوم است، که این مقاله به نقد و بررسی آن میپردازد. نوشتة حاضر شامل سه بخش است: نقد کتابشناسی اثر مذکور، معرفی چهارچوب نظری نقد، و نقد محتوای اثر. در این مقاله ابتدا کیفیت کتابشناسی اثر را ...
بیشتر
کتاب راهبردهای یادگیری، اثر پل سیر (Pau Cyr, 1998)، یکی از شناختهشدهترین نوشتههای فرانسویزبان دربارة راهبردهای یادگیری در حوزة آموزش زبان دوم است، که این مقاله به نقد و بررسی آن میپردازد. نوشتة حاضر شامل سه بخش است: نقد کتابشناسی اثر مذکور، معرفی چهارچوب نظری نقد، و نقد محتوای اثر. در این مقاله ابتدا کیفیت کتابشناسی اثر را ارزیابی کردیم؛ در ادامه موضعگیری نظری خود را در بررسی دیدگاههای مطرح در اثر تبیین کردیم؛ سپس تلاش کردیم محتوای اثر را بهترتیب ارائة مطالب بررسی کنیم. بهنظر میرسد مؤلف میخواهد جریان پژوهشیای را معرفی کند که در اواسط دهة 1970 میلادی در حوزة آموزش زبان دوم پیرامون مفهوم «راهبرد یادگیری زبانآموز خوب» شکل گرفت. نشان دادیم که مؤلف تلاش میکند بدون اتکا به نظریههای شناختهشده، پدیدة راهبردهای یادگیری و آموزش آنها را تبیین کند. همین رویکرد سبب شده است که مطالب ارائهشده متناقض و ناقص باشند. مؤلف بهندرت و بهشکلی نارسا، از یافتههای حوزههای پژوهشی تأثیرگذار روانشناسی شناختی و فراگیری زبان کمتر بهره میگیرد. طرح مسئلههای متعدد اغلب پاسخ قانعکنندهای در پی ندارد. دلیل این امر هم عمدتاً نقص ابزار مطالعة تجربی و نظریهمحور نبودن اغلب پژوهشهای مورد استناد است. بهطور کلی محدود شدن اثر به بررسی و معرفی یک جریان پژوهشی و نپرداختن به بررسیهای انجامشده در حوزههای دیگر زمینة درگیر کردن ذهن مخاطب را بسیار محدود میکند.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
اسماعیل فرنود
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 145-158
چکیده
ترجمهشناسی شاخهای از علوم انسانی است که به مطالعة سازمانیافتة ابعاد نظری و عملی ترجمه میپردازد. از آنجا که این شاخة تقریباً نوپا بهعنوان رشتهای دانشگاهی در بسیاری از دانشگاهها تدریس میشود، نیاز است تا بیشتر به معرفی و منابع آموزشی آن بپردازیم. در این مقاله سعی شده تا کتاب مقدمهای بر ترجمهشناسی اثر ماتیو گیدر ...
بیشتر
ترجمهشناسی شاخهای از علوم انسانی است که به مطالعة سازمانیافتة ابعاد نظری و عملی ترجمه میپردازد. از آنجا که این شاخة تقریباً نوپا بهعنوان رشتهای دانشگاهی در بسیاری از دانشگاهها تدریس میشود، نیاز است تا بیشتر به معرفی و منابع آموزشی آن بپردازیم. در این مقاله سعی شده تا کتاب مقدمهای بر ترجمهشناسی اثر ماتیو گیدر که یکی از منابع جدید در حوزة ترجمهشناسی است معرفی شود. این کتاب در ده فصل مسائل و چالشهای ترجمهشناسی از بدو پیدایش آن تا به امروز را مطالعه میکند و با تکیه بر جنبههای آموزشی تصویری جامع و کامل از ترجمهشناسی ارائه میدهد. این اثر اولین کتاب از مجموعة «ترادوکتو» به سرپرستی ماتیو گیدر است.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
مرضیه مهرابی
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 159-178
چکیده
جستار پیش رو به بررسی و نقد کتاب Le Point Sur L’approche Communicative اثر کلود ژرمن میپردازد و دربرگیرندۀ دو بخش اصلی است. در بخش اول، ابعاد محتوایی اثر Le point sur l’approche communicative نقد شده است. ابتدا کتاب از حیث بهرهجویی از منابع تحلیل و سپس، به ترتیب فصلها، به نقاط قوت و ضعف آن پرداخته شده است. این مقاله از یک سو نشان میدهد که چگونه کلود ...
بیشتر
جستار پیش رو به بررسی و نقد کتاب Le Point Sur L’approche Communicative اثر کلود ژرمن میپردازد و دربرگیرندۀ دو بخش اصلی است. در بخش اول، ابعاد محتوایی اثر Le point sur l’approche communicative نقد شده است. ابتدا کتاب از حیث بهرهجویی از منابع تحلیل و سپس، به ترتیب فصلها، به نقاط قوت و ضعف آن پرداخته شده است. این مقاله از یک سو نشان میدهد که چگونه کلود ژرمن بهصورت مستدل و مختصر مسائل را توضیح داده، برای درگیر کردن ذهن خواننده با سؤالاتی طرح مسئله کرده و در مواردی، با استفاده از مثالها (که مبتنی بر واقعیت کلاس یا مطالعات میدانی هستند) فهم مطالب را تسهیل کرده است. از سوی دیگر، ثابت کرده بسیاری از توضیحات این کتاب ناکامل است و بهنظر میرسد پیشفرض مؤلف این بوده که مخاطب با بسیاری از مباحث آشنایی دارد. در بخش دوم مقاله جنبههای مختلف ترجمۀ اثر به زبان فارسی بررسی شده است. بدین منظور، تحلیلها بر اساس دستهبندی حاصل از اشکالات در ترجمۀ واژههای تخصصی و عمومی فرانسه استوار شدهاند. در قسمت اول، به افزایش در ترجمۀ مفاهیم، خلط مفاهیم، نادیده گرفتن بافت واژه، یکدست نبودن اصطلاحات در ترجمه، عدم استفاده از معادلهای رایج، و توضیحات ناکافی مترجم در پانوشتها و در قسمت دوم به در نظر نگرفتن اصطلاحات یا بافت واژهها و فراموش کردن ترجمۀ بعضی از کلمات پرداختیم.
علمی- پژوهشی
زبانهای خارجی
مازیار مهیمنی
دوره 16، شماره 38 ، فروردین 1395، صفحه 179-216
چکیده
هدف از این بررسی تطبیقی نهچندان مرور شباهتهای دو کتاب بر اساس دیدگاه توصیفی و پیشاتحلیلیِ معمول، بل بیشتر درآمدی است بر نوعی رویکرد آسیبشناسانه به ترجمههایی که در ربع قرن اخیر از آثار پسامدرن در کشور ما انجام گرفتهاند. منشأ پژوهش نه بیخبری از نظریههای مدرن دریافت (réception) است، نه بیتوجهی به نقش معمارگونۀ ...
بیشتر
هدف از این بررسی تطبیقی نهچندان مرور شباهتهای دو کتاب بر اساس دیدگاه توصیفی و پیشاتحلیلیِ معمول، بل بیشتر درآمدی است بر نوعی رویکرد آسیبشناسانه به ترجمههایی که در ربع قرن اخیر از آثار پسامدرن در کشور ما انجام گرفتهاند. منشأ پژوهش نه بیخبری از نظریههای مدرن دریافت (réception) است، نه بیتوجهی به نقش معمارگونۀ خواننده در ساخت متن. نه غفلت از دیدگاه والتر بنیامین در خصوص سترون بودن ارجاع به مخاطب در بررسی جایگاه و ارزش یک اثر یا مجموعهای از آثار، نه نیز بیگانگی با نظریههای ادبی ـ فلسفی مربوط به سکوت و مخاطبگریزی نوشتار که اندیشۀ اروپایی، از افلاطون تا موریس بلانشو، هر بار به طریقی در تبیین آنها کوشیده است و ماحصل نهاییشان چیزی نتواند بود جز دیدگاهی پیشاپیش ضد بارتی، ناظر بر مرگ خوانندهای که بارت تولد او را در گرو مرگ مؤلف میدانست. جستار حاضر، در عین باور به همۀ نگرههای بالا، خود را به این اصل پایبند میشمارد که برترین اندیشهها، در شرایط مشخص، ممکن است ناکافی یا حتی یکسره ناکارآمد جلوه کنند و باید با توجه به نیازهای روز مورد بازنگری قرار گیرند و یا موقتاً معلق گردند. نظریههای آلمانی مربوط به ترجمه با نمایندگانی چون گوته، شلایرماخر، پانویتز و بنیامین نیز از این امر مستثنی نیستند: طنینانداز ـ کردن ـ عنصر ـ بیگانه ـ در ـ زبان ـ خویش، بهمنزلة فصل مشترک این نظریهها و بهمثابۀ اصلی که پیشاپیش از نگرههای فرانسویِ قائل به سکوت ادبیات خبر میدهد، همواره نیازمند تفسیرهای مناسب و متناسب با زمان ـ مکانِ ترجمه است. نقد حاضر در آرزوی دستیابی به چنین تفسیرهایی است. در عین حال، این نقد با توجه به موضوع، کمیت، و روش خود هیچ داعیهای نمیتواند داشته باشد مگر اشاره به ضرورت برخی بررسیهای تاریخی، آماری، و مخاطبشناختی در رابطه با استقبال ایرانیان از آثار پسامدرن و ارائۀ فرضیههایی که صحت و سقمشان باید از طریق همین بررسیها اثبات شود. باری نقدِ استوار بر فرضیههای هنوز اثباتنشده همواره محکوم است به نوعی تعلیق، نوعی نوسان میان حال و آینده. و البته محکوم به تردید و بیاطمینانیِ ابدی نسبت به ارزش و فایدۀ خویش. آن نوسان و این تردید، اما، شاید دستکم دو معنا از معانی متعدد «بحران» باشند: بحرانی که در ذات نقد ثبت است و نهفقط از بلندپروازی او برای «ترسیم مرزهای سرزمین حقیقت»، بل نیز از بدگمانیای میزاید که خود او را هدف میگیرد.