پژوهشی
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
رضا امینی
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 1-14
چکیده
چکیده در این مقاله، نقصان معنا، نوشتة گرمس، که حمیدرضا شعیری آن را به فارسی ترجمه کرده، معرفی و نقد و بررسی شده است. این کتاب با «سخن مترجم» آغاز شده است که هم نقش مهمی در معرفی گرمس و تحولات دیدگاههای او دارد، و هم زمینهساز فهم بهتر آن چیزی است که او در این کتاب مطرح کرده است. گرمس، در نقصان معنا، بحثها و دیدگاههای ...
بیشتر
چکیده در این مقاله، نقصان معنا، نوشتة گرمس، که حمیدرضا شعیری آن را به فارسی ترجمه کرده، معرفی و نقد و بررسی شده است. این کتاب با «سخن مترجم» آغاز شده است که هم نقش مهمی در معرفی گرمس و تحولات دیدگاههای او دارد، و هم زمینهساز فهم بهتر آن چیزی است که او در این کتاب مطرح کرده است. گرمس، در نقصان معنا، بحثها و دیدگاههای خود را به گونهای سامان داده است، که درنهایت در هر بخش، «نقصان معنا» بر خواننده هویدا شود. از این نظر، این کتاب در مطالعات نشانه ـ معناشناختی اهمیت بسیاری دارد، زیرا مسئلة معنا همواره مورد مطالعة پژوهشگران رشتههای گوناگون دانش بوده است و دیدگاهها و تبیینهای متفاوتی دربارة آن بهدست داده شده که علت اصلی آن ماهیت سیال، تعیّنناپذیر، و ثباتگریز معناست. درواقع، در نقصان معنا، گرمس نشانهشناسی کلاسیک را پشت سر گذاشته و با ارائة نمونهها و متنها و قرار دادن خواننده در شرایط و فضاهای خاص، به سویههای تشویشی، احساسمدار، و زیباییشناختی معنا توجه نشان داده است؛ و بدینترتیب و البته با زبانی شاعرانه، زمینة روی نمایاندن سویههای گریزان و پنهان معنای نشانهها و شناخت آن‌ها را فراهم کرده است.
پژوهشی
زبان‌های خارجی
حسن ایزانلو
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 15-26
چکیده
چکیده تاکنون در زبان فارسی کتاب‌های گوناگونی با عناوینی چون ضربالمثلهای زبان فارسی، امثال و حکم فارسی، فرهنگ عوام، اصطلاحات زبان فارسی، فرهنگ لغات عامیانه، فرهنگ امثال فارسی، زبان کوچه، و غیره تألیف شده است. به طور کلی، از نقصانها و اشکالهای اساسی و مهم در نگارش این گونه کتابها تفکیکنشدن انواع گونههای ادبی ...
بیشتر
چکیده تاکنون در زبان فارسی کتاب‌های گوناگونی با عناوینی چون ضربالمثلهای زبان فارسی، امثال و حکم فارسی، فرهنگ عوام، اصطلاحات زبان فارسی، فرهنگ لغات عامیانه، فرهنگ امثال فارسی، زبان کوچه، و غیره تألیف شده است. به طور کلی، از نقصانها و اشکالهای اساسی و مهم در نگارش این گونه کتابها تفکیکنشدن انواع گونههای ادبی مشابه، یا به تعبیر دیگر، تفکیکنشدن انواع گوناگون عبارتهای زبانی و خلط آن‌ها با یک‌دیگر است. بهنظر میرسد دلیل اصلی این مسئله، مطرحنشدن «علم فرازیولوژی» به عنوان شاخة مستقلی از علم زبان‌شناسی در بین زبانشناسان فارسی‌زبان باشد. بر همین اساس، عبارتهای زبانی اشارهشده و گونههای مشابه آن‌ها در زبان فارسی اغلب از دیدگاه فرهنگشناسی، فولکلورشناسی، سبکشناسی، ادبیاتشناسی، مردمشناسی، و غیره بررسی شده و طبعاً صاحبنظران هریک از این رشتههای علمی با نگاه ویژهای که مخصوص آن رشته است عبارتهای زبانی ذکرشده را ارزیابی کرده و هریک از آنان فقط به جنبههای خاصی از آن عبارتها توجه کردهاند. در این کار تحقیقی بر آنیم تا ضمن نقد فرهنگ امثال و حکم روسی ـ فارسی مشکلاتی را که به سبب مطرحنشدن علم «عبارتشناسی» ـ به‌منزلة علمی مستقل در زبان فارسی ـ بر سر راه فرهنگنویسان و پژوهشگران این حوزه قرار دارد بررسی کنیم. این پژوهش به روش کتابخانهای انجام گرفته و درنهایت، علم عبارتشناسی به عنوان معادل فارسی به جای علم فرازیولوژی پیشنهاد شده است.
پژوهشی
زبان‌های خارجی
علی بیات
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 27-50
چکیده
چکیده شاعران اردو‌زبان که آثار شاعران بلند‌مرتبۀ فارسی‌زبان را چه در شکل و چه در محتوای اغلب قالب‌‌های شعری اردو سرمشق خود قرار دادند، پس از گذشت سال‌‌های زیاد و کسب مهارت، نمونه‌‌های قابل تأمل و پر مغز و نغزی را از خود به یادگار گذاشتند. در قصیده‌‌سرایی هم از همان آغاز عدۀ زیادی از این شاعران طبع‌‌آزمایی کردند. در این بین، ...
بیشتر
چکیده شاعران اردو‌زبان که آثار شاعران بلند‌مرتبۀ فارسی‌زبان را چه در شکل و چه در محتوای اغلب قالب‌‌های شعری اردو سرمشق خود قرار دادند، پس از گذشت سال‌‌های زیاد و کسب مهارت، نمونه‌‌های قابل تأمل و پر مغز و نغزی را از خود به یادگار گذاشتند. در قصیده‌‌سرایی هم از همان آغاز عدۀ زیادی از این شاعران طبع‌‌آزمایی کردند. در این بین، میرزا محمد رفیع سودا، علاوه بر دیگر موضوعات این قالب شعری چون مدح، ذم، هجو، در تشبیب‌‌های بهاریه و عاشقانه، موضوع نعت رسول خدا، حضرت محمد(ص)، و منقبت ائمۀ اطهار(ع) را هم به طور ویژه سر‌لوحۀ کار خود قرار داده و قصیدههای ارزش‌مندی با آرایه‌‌های ادبی مناسب و به‌جا با محتوای بسیار خوب و جذاب از خود به یادگار گذاشته است. در این مقاله، با روش توصیفی و تحلیلی، اجزای چند قصیدۀ نعتیه و منقبتیۀ او و مهارتش در پرداختن به اجزای گوناگون یک قصیده، از قبیل مطلع، تشبیب، تخلص، تجدید مطلع و مقطع توصیف و تحلیل شده است و مشخص شده که او در مدح ممدوحِ مقدس و دینی به جایگاه و اهمیت او وقوف کامل داشته و اغلب با در‌نظر‌گرفتن همین قداست و اهمیت، به‌خوبی از عهدة ستایش و تعریف او برآمده است. انکسار و خضوع او در تمام قصیده‌‌ها در مقابل این بزرگواران و انتظار کرم و بخشش و شفاعت از آن‌ها به جای چشم‌‌داشت مادی، که عموماً از یک ممدوح غیر دینی متصور است، از ویژگی مهم شعر سودا به‌شمار می‌‌رود.
پژوهشی
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
آتوسا رستم بیک تفرشی
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 51-72
چکیده
چکیده علوم انسانی را میتوان یکی از شیوههای گوناگون پردازش و ثبت تجاربِ انسانی دانست. ماهیت چندبعدی انسان موجب می‌شود که هیچ حوزهای از علوم انسانی نتواند بهتنهایی از وجود او رمزگشایی کند. در این پژوهش، بعد از اشاره به ماهیت زبان و زبان‌شناسی و علوم انسانی و ارائۀ تاریخچۀ مختصری از شکلگیری رشتۀ ...
بیشتر
چکیده علوم انسانی را میتوان یکی از شیوههای گوناگون پردازش و ثبت تجاربِ انسانی دانست. ماهیت چندبعدی انسان موجب می‌شود که هیچ حوزهای از علوم انسانی نتواند بهتنهایی از وجود او رمزگشایی کند. در این پژوهش، بعد از اشاره به ماهیت زبان و زبان‌شناسی و علوم انسانی و ارائۀ تاریخچۀ مختصری از شکلگیری رشتۀ زبان‌شناسی با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و مقایسۀ آرای متفاوت متخصصان ایرانی و غیر ایرانی، رابطۀ زبان‌شناسی با جامعهشناسی، مردمشناسی، روانشناسی، تاریخ، فلسفه، سیاست، حقوق، و غیره و جایگاه آن در برنامۀ درسی این رشتهها در دانشگاههای ایران بررسی می‌شود. نتایج حکایت از بعد میانرشتهای زبان‌شناسی و پیوند عمیق و دیرینۀ آن با حیطههای مورد بررسی دارد؛ پیوندی دوسویه که در مواردی به شکلگیری شاخههای میانرشتهای گوناگون در زبان‌شناسی منجر شده است. با وجود این، جای این حیطههای میانرشتهای در برنامۀ درسی مصوبِ بیشتر رشتههای مورد بررسی خالی است؛ هرچند در برخی از دانشگاهها تلاشهایی برای ارائۀ چنین دروسی برای یک گروه آموزشی خاص صورت گرفته است.
پژوهشی
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
محمدحسین رمضان کیایی؛ ایمان منسوب بصیری
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 73-85
چکیده
چکیدهالساندرو بائوزانی (Alessandro Bausani)، از مستشرقان بزرگ اروپا و بزرگترین اسلامشناس ایتالیا، از جمله محققانی است که دستی در استشراق دارند. این محقق شهیر، علاوه بر آثار متعدد دربارۀ ایران و اسلام، ترجمه و تفسیر مختصری از قرآن به زبان ایتالیایی انجام داده است که از معروفترین ترجمههای اروپایی قرآن، و از منابع به‌نام خاورشناسان ...
بیشتر
چکیدهالساندرو بائوزانی (Alessandro Bausani)، از مستشرقان بزرگ اروپا و بزرگترین اسلامشناس ایتالیا، از جمله محققانی است که دستی در استشراق دارند. این محقق شهیر، علاوه بر آثار متعدد دربارۀ ایران و اسلام، ترجمه و تفسیر مختصری از قرآن به زبان ایتالیایی انجام داده است که از معروفترین ترجمههای اروپایی قرآن، و از منابع به‌نام خاورشناسان مغربزمین به‌شمار می‌‌رود. حواشی و تفسیر بائوزانی بر قرآن، به سبب دقت و اختصار و بیان موجزی که در ذکر دیدگاههای گوناگون مفسران و دقایق آیات قرآن بهکار برده در میان آثار خاورشناسان و اسلامپژوهان بیمانند است.در این مقاله، سعی شده این ترجمه و تفسیر با بررسی شواهدی از آن کتاب ارزیابی و آرای مترجم آن نقد و بررسی شود. در این زمینه، گاه مباحث فقهاللغوی نیز با توجه به اساس رومانس ترجمۀ بائوزانی بهدقت بررسی می‌شود تا فضایی که در ذهن خوانندۀ غربی از خواندن تحقیق بائوزانی ایجاد می‌شود ملموستر باشد.
پژوهشی
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
طهمورث ساجدی
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 87-100
چکیده
چکیدهبررسی مبادی تحولات نوع ادبی رمان فرانسه، از قرن دوازدهم میلادی تا ایام ما، موضوع کتابی است که مؤلف در مقدمة آن اعلام داشته که مخاطبان آن دانشجویان و محققان‌اند. اما بررسی منابع، ارجاعات کتابشناسی، چکیده‌ها، و نقل قول‌های ظاهراً غیر مستقیم که بخش عمدة کتاب را شامل می‌شود، نشان می‌دهد که مؤلف رعایت نکات لازم را برای تألیف کتاب ...
بیشتر
چکیدهبررسی مبادی تحولات نوع ادبی رمان فرانسه، از قرن دوازدهم میلادی تا ایام ما، موضوع کتابی است که مؤلف در مقدمة آن اعلام داشته که مخاطبان آن دانشجویان و محققان‌اند. اما بررسی منابع، ارجاعات کتابشناسی، چکیده‌ها، و نقل قول‌های ظاهراً غیر مستقیم که بخش عمدة کتاب را شامل می‌شود، نشان می‌دهد که مؤلف رعایت نکات لازم را برای تألیف کتاب به عمل نیاورده و در مواردی هم اشتباهات عدیدهای را مرتکب شده است. در این مقاله سعی شده تا تمامی زوایای قابل توجه بررسی شده و به تبع آن نحوة تحقیق و ارائة آن نیز شناسانده شود.
پژوهشی
زبان‌های خارجی
جان‌اله کریمی‌مطهر؛ مجید رضایی
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 101-112
چکیده
چکیدهدر میان آثار یوگِنی زامیاتین، رمان ما اهمیت خاصی دارد. رمان ما در سال 1920 نوشته شد، ولی به سبب دیدگاههای «ضد انقلابی» آن تا سال 1988 در شوروی به چاپ نرسید. این مقاله، ابتدا به موضوعات بررسیشده در آثار زامیاتین میپردازد و سپس به دیدگاههای نویسنده دربارۀ نظام حاکم بر اتحاد شوروی در دوران بعد از انقلاب اکتبر ...
بیشتر
چکیدهدر میان آثار یوگِنی زامیاتین، رمان ما اهمیت خاصی دارد. رمان ما در سال 1920 نوشته شد، ولی به سبب دیدگاههای «ضد انقلابی» آن تا سال 1988 در شوروی به چاپ نرسید. این مقاله، ابتدا به موضوعات بررسیشده در آثار زامیاتین میپردازد و سپس به دیدگاههای نویسنده دربارۀ نظام حاکم بر اتحاد شوروی در دوران بعد از انقلاب اکتبر 1917 اشاره میکند. زامیاتین، در رمان ما، اتحاد شوروی را هزار سال جلوتر میبرد و شرایط اجتماعی و سیاسی آن را در صورت تحقق وعدههای سردمداران و نظریهپردازان حکومت کمونیستی بهتصویر میکشد.رمان ما، اثر زامیاتین، رمانی است انتقادی که نویسنده سعی دارد در آن تأثیر غرقشدن در مادیات و بیتوجهی به ارزشهای معنوی و انسانی را بیان کند. تصویری که زامیاتین از آرمانشهر مورد ادعای نظریهپردازان حکومت شوروی ترسیم میکند، نشانگر آن است که مردم از لحاظ مادی زندگی بسیار مرفهی دارند و به طور یکسان از مادیات برخوردارند، ولی بدون خلاقیت و ارزشهای دینی و انسانی خوشبخت نیستند و خود را در حصار و بند مادیات میبینند.
پژوهشی
زبان‌های خارجی
محمدهادی محمودی؛ محمد احمدی صفا
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 113-133
چکیده
چکیدهآموزش زبان انگلیسی برای اهداف خاص در سیستم دانشگاهی کشورهای غیر انگلیسی‌زبان، به سبب اهمیت و جایگاه این زبان که همانا زبان رایج علم است اهمیت بسیار دارد. به همین سبب، طراحی و تدوین مطالب آموزشی مناسب و نیز ارزش‌یابی و ارتقای منابع موجود آموزش این زبان کاملاً ضروری است. از سوی دیگر، ارزش‌یابی مواد آموزشی، از جمله کتاب ـ از مهم‌ترینِ ...
بیشتر
چکیدهآموزش زبان انگلیسی برای اهداف خاص در سیستم دانشگاهی کشورهای غیر انگلیسی‌زبان، به سبب اهمیت و جایگاه این زبان که همانا زبان رایج علم است اهمیت بسیار دارد. به همین سبب، طراحی و تدوین مطالب آموزشی مناسب و نیز ارزش‌یابی و ارتقای منابع موجود آموزش این زبان کاملاً ضروری است. از سوی دیگر، ارزش‌یابی مواد آموزشی، از جمله کتاب ـ از مهم‌ترینِ این منابع ـ خود نیازمند الگو و چهارچوبی مناسب است. در این مقاله ابتدا الگوهای موجود که برای ارزش‌یابی کتاب‌های آموزش زبان ارائه شدهاند نقد و سپس الگویی مناسب برای ارزش‌یابی کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی برای اهداف خاص معرفی می‌شود. سرانجام، با استفاده از همین الگو یک نمونه کتاب نقد و ارزش‌یابی می‌شود که برای اهداف خاص طراحی و تدوین شده است
پژوهشی
زبان‌های خارجی
مرضیه یحیی‌پور
دوره 14، شماره 32 ، آذر 1393، صفحه 135-154
چکیده
چکیدهآنّا گورنکا که تخلص «آخماتِوا»، نامی تاتاری و کهن، را برای خود برگزید، محبوب‌ترین شاعرۀ معاصر روسیه است که «به زنان سخن‌گفتن آموخت» و به همراه نیکالای گومیلیوف و چهار شاعر دیگر مکتب آکمه‌ایسم را در روسیه بنیان نهاد. اشعار آخماتِوا دربرگیرندۀ مسائل گوناگون از جمله عشق است. در اشعار عاشقانه‌اش عشق به وطن در اوج قرار ...
بیشتر
چکیدهآنّا گورنکا که تخلص «آخماتِوا»، نامی تاتاری و کهن، را برای خود برگزید، محبوب‌ترین شاعرۀ معاصر روسیه است که «به زنان سخن‌گفتن آموخت» و به همراه نیکالای گومیلیوف و چهار شاعر دیگر مکتب آکمه‌ایسم را در روسیه بنیان نهاد. اشعار آخماتِوا دربرگیرندۀ مسائل گوناگون از جمله عشق است. در اشعار عاشقانه‌اش عشق به وطن در اوج قرار دارد. حوادث سیاسی روسیه (شوروی) سبب شد تا آخماتِوا به شاعرِ ملی و حماسهسرای مرثیهخوان معروف شود. شاعر دیدگاههای دینی ـ فلسفی خود دربارۀ زندگی و معنای آن را در اشعارش بیان میکند. دغدغۀ حفظ خاک وطن سر‌لوحۀ زندگی قهرمانهای اشعار اوست. آخماتِوا که خود را «دختر شرقی» مینامد صاحب اشعاری با نقش‌مایه‌های شرقی است. او در مردمان شرقی معرفت و حکمت مییابد و طبیعت شرق برای او شگفتانگیز است. اشعار آخماتِوا با «دانههای مروارید» کلام شیخ سعدی منور است. در اشعار شرقی او طنین رود و نغمۀ عندلیب شرقی گوشنواز و رایحۀ یاس ایرانی روحنواز است. در این مقاله کوشش شده ضمن معرفی آخماتِوا و بیان ویژگیهای شعری او، با بررسی اشعار شرقی ـ ایرانی او به علل سرودن آن‌ها، دیدگاه شاعر به طبیعت، فرهنگ، حکمت شرق، و اینکه شرق برای آخماتِوا چیست، اشاره شود
