چکیده ازجمله مهم‌ترین مؤلفه‌های اجرای اقتصاد مقاومتی توجه خاص به تولید کالاهای اساسی و محصولات زیربنایی و اتکا بر اقتصاد دانش‌بنیان است. به‌منظور تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیاز به حرکت از تولید کالاهای با فناوری پایین به سمت کالاهایی با سطح فناوری بالا و پیچیده احساس می‌شود. رشد و تقویت کسب‌وکارهای فعال درزمینۀ صادرات پیچیده نیازمند بالندگی قابلیت‌های فنی و نهادی است. در تحقیق حاضر درپی آن هستیم که مکانیسم‌های تولید کالاهای پیچیده را در ایران باتوجه‌به رویکرد قابلیت‌ها بررسی و معرفی کنیم. پس از مرور ادبیات تحقیق وضعیت کشور باتوجه‌به اطلس پیچیدگی ارائه‌شدۀ هاسمن و هیدالگو موردبررسی قرار گرفته است و مشخص شده است که ایران تاکنون نتوانسته است در تولید کالاهای پیچیده با موفقیت عمل کند و تولیدات و صادرات این کشور غالباً مربوط به کالاهایی بوده است که نیاز به قابلیت‌هایی بسیار پیچیده نداشتند و ازاین‌رو، همانند دیگر کشورهای درحال‌توسعه به‌نوعی گرفتار دام سکون شده است. درنهایت، پیش‌نهادهای سیاستی به‌منظور ارتقای سطح پیچیدگی تولیدات ارائه شده است.

چکیده محتوای کتاب ابعاد اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت شامل متن سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، مکاتبات، و بیانات انجام‌گرفته در این خصوص، تاریخچۀ صنعت نفت، و اقدامات انجام‌شدۀ وزارت نفت به‌منظور تحقق اقتصاد مقاومتی است. ضمن این‌که تلاش شده است که اقتصاد مقاومتی درراستای اقتصاد اسلامی تعریف شود، گرچه این مطلب اثبات نمی‌‌شود. ساختار کتاب خبری و خطابه‌ای است و از منابع علمی به‌اندازۀ کافی استفاده نشده است؛ بنابراین هیچ‌گونه تحلیلی درخصوص ارتباط اقتصاد مقاومتی و بخش نفت مشاهده نمی‌‌شود. اثر یادشده به‌منظور کسب اطلاعات کلی از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و برخی برنامه‌های وزارت نفت در این حوزه قابل‌استفاده است و برخلاف نظر نویسندگان اثر، مرجع کاملی در این حیطۀ علمی به‌شمار‌ نمی‌آید. دراین‌باره، کوشش شده است که به‌اختصار محورهای مرتبط با بخش نفت خام و گاز طبیعی در حوزۀ اقتصاد مقاومتی تبیین شود و نقاط قوت و ضعف مشخص شود. تحلیل صورت‌گرفته شامل مواردی است که کتاب به آن‌ها اشاره نکرده است و می‌تواند به‌منزلۀ مقدمه‌ای برای پژوهش‌های آتی مورد‌استفاده قرار گیرد.

چکیده در اقتصادی چون اقتصاد ایران که نفت سهم بالایی در رشد اقتصادی دارد، تکانه‌پذیری و درمقابل، پایداری رشد اقتصادی اهمیت مضاعف دارد. شناخت تکانه‌پذیری رشد اقتصاد ایران در دورۀ سال‌های 1356 تا 1395 با رویکرد «تحلیل کیفی ــ بخشی» در چهارچوب حساب‌داری بخشی رشد در این مقاله هدف قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که دامنۀ تغییر رشد اقتصادی در دورۀ موردمطالعه در ایران 46 درصد بوده است، که بالاترین دامنۀ تغییر رشد به بخش نفت با 4/195 درصد برمی‌گردد. ازطرفی، بالاترین تکانه‌های رشد به سال‌هایی برمی‌گردد که بخش نفت با یک تکانۀ مقداری، چون وضع تحریم (محدودیت خرید خارجی‌ها) مواجه شده است. سال 1359 و سال 1391 دو نمونۀ روشن برای این امر هستند. چنان‌که لغو یا تعلیق تحریم‌ها در سال 1361 و سال 1395 جهش‌های رشد اقتصاد ایران را درپی داشته است که این جهش‌ها نه به‌منزلۀ قرارگرفتن در یک مسیر رشد بلندمدت و پایدار، بلکه یک اصلاح کوتاه‌مدت در رشد اقتصادی است. مطالعه نشان می‌دهد وابستگی و تکانه‌پذیری بخش نفت از خارج بنابه دلایلی چون انحصار دولتی در طرف عرضه، انحصار در طرف خرید، و بهره‌گیری کشورهایی چون امریکا از تحریم صادرات نفت رشد اقتصادی را ناپایدار کرده است.

چکیده اهداف مهمی از اقتصاد مقاومتی از جنس فرابخشی و مستلزم هم‌کاری بازیگران متعدد عرصۀ سیاست‌گذاری و نظام اجرایی (بروکراسی) است. شواهد ارائه‌شده در این مقاله نشان می‌دهد که یکی از موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در ایران پدیدۀ شکست هماهنگی است که ذیل موضوع شکست دولت در اقتصاد بخش عمومی جای می‌گیرد. در این مقاله ضمن مروری بر چهارچوب تئوریک این پدیده در ادبیات متعارف، به دو دسته شکست هماهنگی در تحقق اقتصاد مقاومتی و نتایج آن در شاخص‌های عملکرد بلندمدت اقتصاد ایران اشاره می‌شود: اِعمال‌نکردن سیاست توسعۀ صنعتی، ناکامی در ارتقای‌ بهره‌وری، شکست در مبارزه با فساد اقتصادی، شکست مدیریت واردات و تجارت فرامرزی، ضعف در حل‌وفصل مسئلۀ مؤسسات اعتباری غیرمجاز، و هم‌چنین فقدان حکم‌رانی آب حوزه‌هایی است که در این مقاله به آن‌ها اشاره شده است. درپایان، پیش‌نهادهای سیاستی برای کاستن از درجۀ شکست هماهنگی معرفی شده است.

چکیده یکی از مفاهیمی که طی یک‌صد سال گذشته همواره ذهن اندیشمند ایرانی را به‌خود مشغول داشته است، علل توسعه‌نیافتگی جامعۀ ایرانی است. این مسئله از منظرهای متعددی بررسی شده است. یکی از سویه‌های مهم توسعه‌یافتگی دست‌رسی به سطح بالای صنعتی‌شدن است. سیاست‌گذاری توسعۀ صنعتی که به‌نوعی از دوران حکومت رضاشاه پهلوی به این‌سو به‌منظور بازسازی زیرساخت‌های کشور پی‌گیری شد، به‌مثابۀ زیربنای توسعۀ کشور همواره یکی از نقاط مهم توسعه‌نیافتگی موردتوجه بوده است. باوجود اهمیت بررسی و شناخت عوامل و علل توسعۀ صنعتی کم‌تر اثری به‌طور مشخص بر علل توسعه‌نیافتگی صنعتی تأکید کرده است. در این مقاله کتاب نفت، دولت و صنعتی‌شدن در ایران که نوشتۀ مسعود کارشناس (استاد دانشگاه سواز لندن- انگلستان) است و یکی از آثار معدودی که علل سیاست‌گذاری ناکارآمد صنعتی را بررسی کرده است بررسی و نقد می‌شود. نویسنده تلاش داشته است که با رویکردی ساختاری تأثیر نفت را در سیاست‌گذاری صنعتی در دوران پهلوی بررسی کند. نگاه در مقالۀ حاضر ناظر به نقد رویکرد نویسنده به موضوع تأثیر نفت در سیاست‌گذاری صنعتی و نتایج حاصل از رویکرد اتخاذ‌شده است.

چکیده طرح ایدۀ اقتصاد مقاومتی ازجانبِ رهبر معظم انقلاب اسلامی و درخواست ایشان برای تبیین این ایده توسط دانشگاهیان، اگرچه تلاش‌های زیادی را از سال 1389 تاکنون برانگیخته و محصولات متعددی درقالب کتاب، مقالات علمی، و سخن‌رانی‌ها انتشار یافته است، سؤال اساسی آن است که نظریه‌پردازی در موضوع اقتصاد مقاومتی تا چه اندازه با موفقیت هم‌راه بوده است؟ این مقاله، پاسخ سؤال را با تمرکز بر کتاب درس‌گفتارهای اقتصاد مقاومتی اثر عادل پیغامی کنکاش کرده ونشان داده است که هنوز زمینه‌های بسیاری وجود دارند که در نظریه‌پردازی اقتصاد مقاومتی مبهم باقی مانده است. ابتدا معرفی و نقد کلی اثر درقالب هریک از فصول کتاب انجام شده است؛ آن‌گاه در نقد موضوعی اثر عناوین هشت‌گانه‌ای، شامل تعریف اقتصاد مقاومتی، دولت و بازار، مردم‌پایه‌کردن اقتصاد، تولید داخلی و تولید ملی، خرده‌نظام‌های اقتصاد مقاومتی، نسبی یا مطلق‌بودن اقتصاد مقاوم، استقلال اقتصادی، و نیز رشد و عدالت موردکنکاش قرار گرفته است. در هریک از این موضوعات، نشان داده شده است که نکات مهمی وجود دارند که در آثار منتشرشدۀ اقتصاد مقاومتی و به‌طور خاص، در کتاب موردبررسی کم‌تر موردتوجه بوده‌اند.

چکیده موضوع توقف و ورشکستگی نهادهای مالی، به‌ویژه بانک‌ها ازجمله پیچیده‌ترین مباحث حقوقی ـ اقتصادی است که عموماً در چهارچوب موازین ورشکستگی عادی رایج در حقوق خصوصی موردتوجه قرار می‌گرفته است. تجربۀ بحران‌های مالی، به‌ویژه بحران 2008- 2009 نشان داد که توقف و ورشکستگی بانک‌ها و دیگر نهادهای مالی مهم می‌تواند به بی‌ثباتی مالی و اقتصادی منجر شود. ازهمین‌رو، در سال‌های اخیر موضوع ثبات مالی به یکی از اهداف اصلی سیاست‌گذاران اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است و نظام خاص توقف بانکی، که به‌اصطلاح نظامِ گزیر نامیده می‌شود، به‌منزلۀ رکن رکین ثبات مالی به جایگاه مهمی دست یافته است؛ به‌گونه‌ای‌که بسیاری از کشورهای جهان به ایجاد یا توسعۀ نظام گزیر اقدام کرده‌اند. در این مقاله ضمن معرفی نظام گزیر نظام حقوقی ایران ازمنظر استانداردهای جهانی این حوزه ارزیابی شده است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد باوجود آن‌که قانون‌گذار در ایران بر اهمیت موضوع توقف بانکی واقف بوده است و کوشیده است تاحدی ترتیبات توقف و ورشکستگی بانکی را از ترتیبات مربوط به دیگر بنگاه‌ها تفکیک کند، ایجاد نظام گزیر به‌منظور ارتقای ثبات مالی و مقاوم‌سازی نظام اقتصادی ضرورت مبرم دارد.

چکیده صنعت بزرگ و استراتژیک پتروشیمی در بند 13 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی موردتوجه ویژه و مستقیم قرار گرفته است. در این پژوهش عملکرد اقتصادی صنعت پتروشیمی در چهارچوب بند 13 سیاست‌های کلی ابلاغی اقتصاد مقاومتی، موردنقد و بررسی قرار گرفته است و راه‌کارهای پیش‌برد هرچه سریع‌تر این سیاست‌ها موردتوجه واقع شده است. برای این منظور، ابتدا وضعیت موجود صنعت پتروشیمی موردبررسی و نقد قرار گرفته است و سپس بر بند 13 سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که به بازارهای جدید فروش اشاره دارد، تمرکز شده است. دراین‌باره، مشخص شد که اقلام تولیدی فقط به‌صورت فروش انحصاری فروخته می‏شوند و این امر نیازمند تحولی جدی در امر فروش اقلام پتروشیمی است که برای این منظور بازارهای جدید فروش اقلام پتروشیمی براساس دسته‌بندی آن‌ها و میزان واردات کشورهای هدف و دیگر شاخصه‌ها به روش تحلیل آماری بررسی شده و سی کشور هدف براساس اولویت‌بندی به روش TOPSIS دسته‌بندی شده است.

چکیده کتاب اقتصاد به روایت دیگر تألیف موسی غنی‌نژاد از معدود کتاب‌های تألیفی و خوش‌خوان به زبان فارسی است. این کتاب با نثری روان و محتوایی تأثیرگذار و با یک جهت‌گیری فکری خاص، که از عنوان آن نیز قابل‌درک است، نوشته شده است. کتاب اندیشۀ نوزده اقتصاددان را، چه مشهور چه کم‌تر‌شناخته‌شده، از توماس آکوئینی تا داگلاس نورث، کوز، و بوکانان بررسی می‌کند. نویسنده مطابق ذوق فکری خود با رویکرد اتریشی به خوانش اندیشۀ این اقتصاددانان و پررنگ‌کردن هم‌راهی‌ها و تعارض‌های فکری آن‌ها با این مکتب پرداخته است. کتاب بیش‌تر مناسب آشنایان با دانش اقتصاد و تاریخ اندیشه‌های اقتصادی است و نمی‌تواند کتابی درسی محسوب شود. درعین‌حال، هدف مؤلف ورود به عمق اندیشه‌های اقتصادی نبوده است و آشناکردن مخاطبان با رئوس اندیشۀ اقتصاددانان کم‌ترشناخته‌شده و نحوۀ قرارگرفتن آن‌ها در خیمۀ نظام لیبرالی مدنظر است. دربارۀ معرفی افکار اندیشمندان بنام اقتصادی هم‌چون آدام اسمیت، مارکس، و کینز نیز دچار سوءگیری ارزش‌داوری شده است و در عیارسنجی ارزش اندیشه‌های آنان در بستر زمان خود و پیشرفت دانش اقتصاد چندان موفق نیست. باوجوداین نقدها، کتاب به‌‌منزلۀ یک متن تأثیرگذار و روشن‌گر اندیشه‌های دستۀ بزرگی از اقتصاددانان مؤثر در سیاست‌گذاری اقتصادی ایران مطرح است.

چکیده توانایی برای جذب، ایستادگی، یا بازیابی درمقابل شوک‌های نامطلوب اقتصادی است که اقتصاد را مقاوم یا تاب‌آور می‌کند. اقتصادهای شرق آسیا در سال 1997 از بحران مالی آسیا ضربه خوردند. این اقتصادها ده سال بعد، در سال 2007، نیز با بحران مالی جهانی مواجه شدند. این بار هرچند از طریق خروج سرمایه و کاهش شدید صادرات شوک نامطلوب اقتصادی شدیدتری به آن‌ها وارد شد، اما درمقابل شوک ناشی از بحران اقتصادهای تاب‌آور و مقاومی بودند. توانایی اقتصادهای شرق آسیا برای بازیابی اقتصاد ناشی از ده سال مقاوم‌سازی اقتصاد از طریق اقدامات و اصلاحات مالی، اصلاحات ساختاری، کیفیت نهادی، و وضعیت منطقه‌ای بود. در این مقاله ازدیدگاه فرامالی تجربۀ تاب‌آوری شرق آسیا در مواجهه با بحران تحلیل شده است و آثار مربوط به دیدگاه مالی‌گرا در تحلیل بحران مالی شرق آسیا نقد شده است.