چکیده موضوع این مقاله بررسی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف کتابی است که مشخصات آن در سطور بالا ذکر شده است. هدف کلی نویسندۀ مقالۀ حاضر، فهم بیش‌تر و دقیق‌‌تر قلمرو موضوعی جامعه‌شناسی شناخت (یا با عنوان مناسب‌‌تر جامعه‌‌شناسی معرفت یا دانش) و تأکید بر اهمیت این شاخۀ جامعه‌‌شناسی است و هدف ویژۀ بررسی و ارزیابی اثر تألیفی استاد منوچهر آشتیانی¹ این است که بدانیم کتاب حاضر تا چه اندازه ما را درجهت رسیدن به هدف کلی کمک می‌‌کند. نویسندۀ کتاب کوشش دارد تا طرح مانهایم از این شاخۀ جامعه‌‌شناسی را با نگاه انتقادی شرح دهد. آشتیانی پس از شرح زندگی علمی مانهایم در مجارستان، آلمان، و انگلستان و تأثیر‌‌ فضای علمی این سه کشور در رویکرد او در جامعه‌‌شناسی معرفت، سپهر جامعه‌‌شناسی شناخت (یا معرفت) مانهایم را تشریح می‌کند و سپس مفاهیم و مقولات اصلی جامعه‌‌شناسی شناخت او را به‌‌طور خلاصه و برجسته نشان می‌دهد و سرانجام به نقد عناصر اصلی دیدگاه مانهایم در این شاخۀ جامعه‌‌‌شناسی می‌پردازد.

چکیده هدف این مقاله ارزیابی کتاب تاریخ و نظریۀ اجتماعی است که غلام‌رضا جمشیدی‌ها ترجمه کرده است. این ارزیابی از‌ نظر شکلی، محتوایی، روش‌شناختی، و ترجمه انجام شده است. در این مقاله متن اصلی در تقابل با متن ترجمه قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آن هم در متن اصلی و هم در نسخۀ ترجمه‌شده استخراج شده است. نتایج نشان داد این کتاب ویژگی‌های مثبت زیادی دارد. محتوای کتاب سازگاری مناسبی با پیش‌فرض‌های اساسی دارد، زیرا به‌لحاظ منطقی نویسنده نشان داده است که تاریخ بخشی از جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی بخشی از علوم اجتماعی است؛ پس می‌توان مانند نویسنده نتیجه گرفت که تاریخ نیز بخشی از علوم اجتماعی است و هم‌چنین مغایرتی با ارزش‌های اسلامی و اصول دینی ندارد. از نظر حجم مطالب و اطلاعات و دانش منتقل‌شده، دانشجویان و افراد مبتدی ناآشنا با این علوم می‌توانند استفاده‌های تاریخی زیادی از این کتاب داشته باشند. از این جهت کتاب مذکور می‌تواند به‌منزلۀ منبع کمک‌درسی و بهره‌گیری از منابع معتبر آن برای دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته‌های تحصیلی جامعه‌شناسی و تاریخ پیش‌نهاد شود. وجود بیش از شش‌صد منبع ارزش‌مند تاریخی و جامعه‌شناسی در کتاب‌شناسی از نکات بسیار ارزش‌مند دیگر در این کتاب است. هم‌چنین ترجمۀ روان و کوتاه نسبت به متن سنگین و ثقیل اصلی (صرف‌نظر از ایرادهای آن) نکتۀ قوت دیگر این کتاب است. با‌این‌حال، این کتاب با آخرین سرفصل‌های مصوب وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری به‌منزلۀ کتاب اصلی در تدریس دروس دانشگاهی مطابقت ندارد و کتاب جانبی و کمک‌درسی شمرده می‌شود و نمی‌توان از آن به‌منزلۀ کتاب درسی استفاده کرد. نبود نتیجه در پایان هر فصل خواننده را سردرگم نگه می‌دارد. انسجام منطقی در مطالب درون هر فصل و بین مطالب فصول مختلف بسیار ضعیف است. رفع برخی از ایرادها در ترجمه و ایرادهای ویرایشی و نگارشی می‌توانند به غنای کار بیفزایند. اصلاحات درون‌متنی مخصوصاً برای دست‌رسی راحت‌تر خواننده به منابع و به‌روزبودن منبع‌دهی از ایرادهای اساسی کار است که امید است در چاپ بعدی اصلاح شود.

چکیده این مقاله به بررسی و نقد کتاب نقد چیست؟ و پرورش خود، اثر میشل فوکو، هم از منظر محتوای کتاب و هم از منظر ترجمۀ فارسی آن می‌پردازد. فوکو در آثار واپسین خود مخصوصاً در این کتاب به موضوع روشن‌گری کانتی و مسئلۀ اخلاق مراقبت از خویشتن نگرشی خاص به موضوع سوژه، حکومت‌مندی، و پرورش خود پرداخته است. فوکو در نقد چیست؟ می‌کوشد رویکرد معرفت‌شناسانۀ کانتی به این سؤال که «چه می‌توانم بدانم؟» را به پرسش انتقادی تغییرجهت دهد و بر این باور است که نقد حرکتی بازتعریف می‌شود که سوژه با این حرکت این حق را به خود می‌دهد که از حقیقت دربارۀ اثرهای قدرتش و از قدرت دربارۀ گفتمان‌های حقیقتش پرسش‌گری کند. در بخش دوم کتاب او معتقد است که خود اثری هنری است. اثری هنری که هرکس باید بسازد و هرکسی آن را به‌نوعی دربرابر خود دارد. در بخش دیگر، یعنی دربارۀ ارزیابی ترجمۀ فارسی این کتاب، می‌توان گفت که هرچند به زبان سلیس و روان ترجمه شده است، فقدان مقدمۀ مترجمان و نداشتن نمایه و کتاب‌نامه و برخی ترجمه‌های نادرست از اصطلاحات لاتین از کاستی‌های این اثر محسوب می‌شود.

چکیده اندیشیدن دربارۀ تاریخ در چند دهۀ اخیر فربهی بسیار و یک دگرگونی دامنه‌دار یافته است. اگر «فلسفۀ تاریخ» را مولود این تحول بدانیم، با‌توجه‌به فاصلۀ تقریباً زیاد ما ایرانیان با آن، آگاهی روش‌مند از مطالعات و رویکردهای جدید در این شاخۀ معرفتی اهمیت می‌یابد. کتاب تاریخ به‌روایت فلسفه؛ از هرودت تا آلن بدیو به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارد، به‌منزلۀ یک اثر شاخص در این زمینه شایستۀ بازخوانی است. نوشتار پیش‌رو مروری انتقادی بر این کتاب در این محورها دارد: ابهام‌زایی عنوان کتاب، چندگانگی واگرایانۀ هدف تدوین کتاب، آشفتگی فصل‌بندی و زیرفصل‌ها، مشخص‌نبودن جایگاه این کتاب دربین آثار تألیف‌یافته در این زمینه، کاستی آشکار توجه به میراث شرقی و اسلامی، درهم‌آمیختگی و ناهم‌ترازی اصطلاحات مربوط به جریان‌های فکری، و ابهام در چیستی تعریف جدید تاریخ. مقاله پس از پرداختن به تأملاتی در‌بارۀ جنبۀ فنی و ویرایشی اثر، با این جمع‌بندی به‌پایان می‌رسد که هر‌چند کتاب نتوانسته است بین روایت فلسفی تاریخ و روایت فلسفۀ تاریخ مرزی آشکار بگذارد و به همین دلیل از ذهنیت متعارف تاریخ‌پژوهان در‌بارۀ فلسفۀ تاریخ فاصله گرفته است، اما آورده‌های سودمند بسیاری برای آن‌ها دارد.

چکیده کتاب جامعه‌‌شناسی مردم‌‌مدار در کارزار عمل ترجمۀ مقالات شمارۀ ویژۀ مجلۀ کارنت سوسیولوژی؛ درگیری مخاطره‌‌آمیز: مبارزه در قلمرو جامعه‌‌شناسی مردم‌‌مدار (2014) است. مطالب یا مقالات کتاب در سه بخش کلی قرار گرفته‌‌اند که در هریک، نویسندگانی از نقاط مختلف جهان، تجربه‌‌های بافت‌‌مند خودشان را از به‌کارگیری جامعه‌‌شناسی مردم‌‌مدار در اجتماعات و کشورهای مختلف ارائه‌‌ می‌‌دهند. دو دستاورد مهم کتاب را می‌‌توان برشمرد: اولاً، هر‌یک از چهارگانۀ مایکل بوراووی از کردار جامعه‌‌شناسی (حرفه‌‌ای، سیاست‌‌گذار، انتقادی، و مردم‌‌مدار) در بسترهای مختلف محلی به همان شکل خالص باقی نمانده است و ویژه‌‌بودگی‌‌های گاه حتی غریبی به‌خود می‌‌گیرد، از‌جمله جامعه‌‌شناسی سیاست‌‌گذار انتقادی یا جامعه‌‌شناسی حرفه‌‌ای مردم‌‌مدار. ثانیاً، در هر کشوری سنت‌‌های محلی و تاریخی مربوط به رشتۀ جامعه‌‌شناسی از یک‌‌طرف و فرهنگ و سیاست مسلط در آن‌‌ها از‌طرف‌دیگر زمینه را برای کام‌یابی یا ناکامی پژوهش‌گر مردم‌‌مدار آماده می‌‌کنند. کتاب هم پویایی‌‌های درونی حرفۀ جامعه‌‌شناسی را و هم پویایی‌‌های بیرونی آن در نسبت با میدان سیاست را نشان می‌‌دهد.

چکیده محور اصلی بحث در این مقاله نقد و بررسی کتاب نقد و بحران: روشن‌گری و آسیب‌زایی جامعة مدرن، نوشتة راینهارت کوزلک، است. این کتاب نخستین‌بار در سال 1959م به‌زبان (اصلی) آلمانی منتشر شده است و آخرین ترجمة آن در سال 1988م به‌زبان انگلیسی در انتشارات The MIT Press منتشر شده است. تلاش برای نشان دادن و توضیح ریشه‌‌های توتالیتاریانیسم قرن بیستمی در «روشن‌گری» قرن هجدهمی وجه اصلی همت کوزلک در این کتاب است. مطلقه‌‌‌‌‌گرایی در اروپا و ساختار دوگانة تابع/ متبوع و اخلاق شخصی/ سیاست عمومی آن به‌‌مثابۀ بستر ظهور روشن‌گری عملاً مانع رهایی‌بخشی مدنظر روشن‌گری شده و خود در تحلیل نهایی در دامی بزرگ‌تر درغلتیده است. چالش‌‌‌‌های سیاسی انضمامی متعاقب فروپاشی مطلقه‌‌‌گرایی، به‌ویژه بعد از 1789م به بعد، روشن‌گری را درگیر خلق الگوهایی از اندیشیدن و رفتار اخلاقی کرده که تناقض‌‌های لاینحل ناشی از آن تسلیم‌شدن دربرابر تصویری اوتوپیایی از جامعه و پیش‌بردن ریاکارانة آن را موجب شده و راه را بر ترور و دیکتاتوری گشوده است. به‌نظر می‌رسد ایدة اصلی کوزلک در نقد روشن‌گری و ادعای درهم‌تنیدگی آن با توتالیتاریانیسم قرن بیستم که به‌تأثیراز ایدة کارل اشمیت، در کتاب لویاتان در نظریة دولت تامس هابز است، عمدتاً تصویری جانب‌دارانه و گزینشی است.

چکیده کتاب درسی در نظام آموزش و پرورش جایگاه محوری دارد و یکی از مهم‌ترین ابزارهای یادگیری در کلیۀ سطوح تحصیلی به‌شمارمی‌رود. یکی از راه‌کارهای مهم ارتقای کتاب‌های درسی نقد و ارزیابی دقیق و کارشناسانۀ آن‌هاست. کتاب جامعه‌شناسی جنسیت با رویکردی اسلامی، اثر حسین بستان، به‌عنوان متن درسی، برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری و نیز طلاب سطح سه در رشته‌های مطالعات زنان و جامعه‌شناسی تدوین شده است. منزلت علمی نویسنده ازیک‌سو، بدیع‌بودن موضوع کتاب از‌سوی‌دیگر، و رویکرد آموزشی داشتن کتاب ازسوی‌سوم این کتاب را شایستۀ نقد و بررسی قرار داده است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد پاسخ‌گویی به این سؤال است که مزایا و کاستی‌های این کتاب به‌عنوان یک کتاب درسی چیست و تا چه حد شاخصه‌های کتاب درسی در این کتاب رعایت شده است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که اثر موردنظر هرچند به‌لحاظ قوت علمی، نوآوری، اتقان محتوایی، و نگارش ساده و روان شایستۀ تقدیر است، از جهت صوری، روش‌شناختی، و سازمان‌دهی ساختار و محتوای دروس براساس معیارهای تدوین متون درسی مبتلا به اشکالات جدی است و فاصلۀ زیادی با استاندادهای مطلوب دارد.

چکیده این مقاله نقدی تحلیلی بر کتاب خانه‌ای بر روی آب؛ پژوهشی جامع درباب صیغۀ محرمیت و ازدواج موقت در ایران، نوشتۀ کامیل احمدی (۱۳۹۷)، با رویکرد علم‌الاجتماعی و با تأکید بر بعد روش‌شناسی است. نگارندگان، پس از نقد شکلی، کتاب را در دو بخش 1) نقد محتوایی و 2) نقد روشی بررسی کرده‌اند. بخش اول انتقاداتی را که ‌به‌لحاظ منطق عمومی دانش به کتاب وارد است، احصاء کرده و در بخش دیگر نویسنده علی‌رغم استفاده از روش کیفی به‌عنوان روش بنیادین تلاش کرده است تا فنون روشی کیفی و کمی را توأمان برای اجرا و نگارش پژوهش خود به‌کار گیرد، این کتاب از هردو بعد روشی یادشده نقد شده است. نقد شکلی و محتوایی کتاب نشان می‌دهد که، علی‌رغم برخورداری اثر از ویژگی‌های مثبت و قابل‌توجهی مانند مطالعۀ یک موضوع چالشی و مبتلابه و همین‌طور گسترده‌کردن میدان تحقیق در چند شهر مهم کشور، درمجموع، روش‌مندی و انسجام یک پژوهش علمی رعایت نشده است و اشکالات متعدد روش‌شناختی به‌خصوص در ابعاد کیفی و کمی سبب می‌شود تا نتایج آن چندان قابل‌اتکا و معتبر تلقی نشوند. ازاین‌رو، لزوم انجام پژوهش‌های اجتماعی متقن وگسترده با رعایت اصول روش‌شناختی درباب مسئلۀ ازدواج‌موقت احساس می‌شود.

چکیده بنیان‌های نظری فوکو بارها با چرخش‌های قابل‌توجهی ‌هم‌راه بوده است، اما آن‌چه تقریباً همۀ شارحان فوکو برسر آن اتفاق‌نظر دارند، تقسیم‌بندی دوگانۀ دیرینه‌شناسی‌ـ تبارشناسی که به‌نوعی مکمل یک‌دیگر به‌حساب می‌آیند یا تقسیم‌بندی سه‌گانۀ دیرینه‌شناسی ‌ـ تبارشناسی ‌ـ اخلاق است. در این نوشتار، دیرینه‌شناسی فوکو با رویکردی فرانظری و براساس یک مدل تلفیقی موردبررسی و نقد قرار گرفته است. این مدل منتخبی از منطق فرانظری ریتز مشتمل‌بر تحلیل برونی‌ ـ اجتماعی، درونی‌ ـ اجتماعی، برونی ‌ـ فکری و درونی فکری نظریه و برنامۀ پژوهش نظری چلبی مشتمل‌بر چهار عنصر تحلیلی نظریه شامل لوازم ساخت نظریه، دامنۀ مدعیات نظری، کارکردهای نظریه، و ساخت نظری است. نتایج تحلیل فرانظری نشان می‌دهد که دیرینه‌شناسی، هرچند کم‌تر از تبارشناسی موردتوجه پژوهش‌گران قرار دارد، علاوه‌براین‌که یک رویکرد نظری کارآمد برای پژوهش‌های تاریخی جامعه‌شناختی است و نگاهی متفاوت به جامعه، تاریخ، دانش، و معرفت را ترسیم می‌کند، رویکردی روش‌شناختی با دستورالعمل‌ها و قوانین مجزا و با ساختاری سیال و منعطف نیز هست که می‌تواند در پژوهش‌های تاریخی جامعه‌شناختی به‌طور مؤثری مورداستفاده قرار گیرد و بدان‌ها پویایی ببخشد. از مهم‌ترین نقدهای وارده بر دیرینه‌شناسی می‌توان به مغفول‌گذاشتن پیچیدگی‌های سیاسی و تاریخی؛ ناکامی دیرینه‌شناسی دانش به‌عنوان سوژۀ جانشینی برای شناخت‌شناسی؛ خلأ فلسفی و امتناع از جست‌وجوی منبعی معنی‌دار که براساس آن انسان بتواند تعین تاریخی پراکندۀ خودش را از درون آن بازیابد.

چکیده این مقاله به بررسی و نقد شکلی و محتوایی کتاب واقعیت و روش تبیین کنش انسانی در چهارچوب فلسفۀ اسلامی: نظریه‌ای بنیادین در علوم انسانی می‌پردازد. توجه به تولید علوم انسانی اسلامی به‌خصوص ‌بعد از انقلاب اسلامی به‌عنوان یک ضرورت برای مدیریت انقلاب و رسیدن به تمدن جدید اسلامی مطرح شده است. یکی از راه‌های تدوین علوم انسانی اسلامی براساس فلسفۀ اسلامی است. کتاب حاضر تلاش دارد تا فلسفۀ علوم انسانی اسلامی را براساس حکمت صدرایی تدوین کند. در این مسیر، نویسنده کوشیده است تا براساس حکمت متعالیه نوعی از فلسفۀ علوم انسانی اسلامی را ارائه دهد. کتاب از لحاظ شکلی در وضعیت مطلوبی قرار دارد. هرچند متن کتاب به تنقیح نیاز دارد، دستاوردهایی حاصل شده است؛ اصل نیاز به علوم انسانی اسلامی، تشکیکی یا ذومراتب‌بودن وجود فرد جامعه و علوم انسانی، اصالت فرد و جامعه ‌باتوجه‌به نگاه صدرایی، و تدریجی‌بودن تکامل آنان از دستاوردهای این بررسی است. ‌درعین‌حال، این تحقیق نقاط تاریک و روشنی در ‌به‌کارگیری حکمت متعالیه در بررسی فرد، جامعه، و علوم انسانی به‌دست می‌دهد که بسیار ‌ارزش‌مند است.

چکیده نوربرت الیاس، در کتاب فرایند متمدن‌‌شدن، تاریخ شکل‌‌گیری آداب‌ورسوم مدرن را در پژوهشی نوآورانه بررسی کرده و نشان داده است که چگونه از دورۀ رنسانس به بعد انسان غربی به موجودی «متمدن» تبدیل شده است. در سال 1999، جمعی از الیاس‌‌پژوهان خبره ترجمۀ انگلیسیِ فرایند متمدن‌‌شدن را ویرایش کردند و مقدمۀ جدیدی را که الیاس در سال 1968 بر این کتاب نوشته بود، در پی‌‌نوشت آوردند. در سال 1397، چاپ دوم ترجمۀ فارسیِ این کتاب با عنوان درباب فرایند تمدن به ترجمۀ غلامرضا خدیوی در انتشارات جامعه‌‌شناسان منتشر شده است. در این مقاله، ترجمۀ فارسی با ترجمۀ انگلیسیِ کتاب ویرایش مقابله‌‌ای شده است. این‌طورکه به‌نظر می‌‌رسد، به‌‌رغم ادعای مترجم فارسی مبنی‌بر ترجمه از متن اصلیِ آلمانی، منبعِ ترجمه همان ترجمۀ انگلیسیِ کتاب است. مترجم تنها جلد دوم کتاب را ترجمه کرده و مقدمه، جلد اول، پی‌‌نوشت، پیوست، و عمدۀ یادداشت‌‌های نویسنده هنوز به فارسی ترجمه نشده است. مرور اندیشۀ جامعه‌شناختی الیاس و جایگاه او در نظریۀ جامعه‌‌شناختی معاصر هم البته بخشی معتنابه از نوشتۀ ماست. بررسی ترجمه نشان‌‌دهندۀ مشکلات صوری و محتوایی ازجمله نداشتن ‌روندی واحد در ترجمه، واژه‌‌گزینی نامأنوس و دیریاب، و رعایت‌نکردن قواعد نگارشی و ویرایشی است.

چکیده درمیان موضوعات رایج علوم اجتماعی در ایران، موضوع زمان علی‌‌رغم اهمیت آن موردغفلت قرار گرفته و فقر ادبیات نظری جامعه‌‌شناختی پیرامون زمان، باتوجه‌به کتب و مقالات چاپ‌‌شده، کاملاً مشهود است. در این شرایط، برگردان این کتاب به فارسی، صرف‌نظر از نقص‌های ترجمه‌‌ای آن، کاری قابل‌تقدیر و ارزنده است. تأکید مقالات این کتاب بر روی ارتباط متقابل بین مفاهیم زمان، مصرف، زندگی روزمره، عوامل روان‌شناختی و اجتماعی و فرهنگی و جایگاه سرمایه‌‌داری است که با گرایش به نظریۀ کردار و دخیل‌کردن هم‌زمان سطوح خرد و کلان اغلب مقالات آن نگارش یافته است. این کتاب با زیرسؤال‌بردن درک جهان‌شمول از زمان و با سودجستن از مردم‌‌نگاری تطبیقی و تحلیل تاریخی برخورد شکاکانه‌‌ای با مفاهیم و باورهای رایج دارد؛ مانند این عقیده که دورۀ سنتی دوره‌‌ای متعادل، و مدرنیته دوره‌‌ای آشفته است. تجربۀ زمان به‌واسطۀ نیروهای بیرونی شکل نمی‌‌یابند، بلکه زمان‌مندی‌‌ها دائماً بازتولید می‌شوند و از طریق توالی و زمان‌بندی کردار روزمره وضع و دگرگون می‌‌شوند. بسیاری و احتمالاً بیش‌تر فرایندها و کردارهای درگیر در ساخت زمان درگیر استفاده از چیزها و مصرف هستند. فرهنگ مصرف تجاری نقش فعالی در خلق رژیم‌‌های ارزش زمان‌مند بازی می‌‌کند.

چکیده ظهور «فضای مجازی» و گسترش صنعت هم‌زمان اطلاعات و ارتباطات بسیاری از مفاهیم کلاسیک و ساختارهای فرهنگی و اجتماعی را دچار دگردیسی کرده است. یکی از آثاری که به این موضوع و مسائل فضای مجازی در ایران پرداخته، کتاب فضای مجازی؛ اجتماع و فرهنگ اثر سیدابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی و یکی از سیاست‌گذاران فضای مجازی کشور، است. این مقاله تلاش می‌کند این اثر را با روش مرور انتقادی کتاب موردنقد شکلی و محتوایی قرار دهد. مقالۀ حاضر، پس از معرفی اثر و طرح مباحث بنیادین در حوزۀ فضای مجازی، فرهنگ، و قدرت، به نقد و بازخوانی این اثر می‌پردازد و ضرورت‌‌های نظری و روشی برای بهبود آن ‌را با ذکر دلایل و مصادیق توضیح می‌دهد. فهرست ناقص، عدم نتیجه‌گیری پایانی، و روزآمدنبودن منابع و اطلاعات ازجمله اشکلات شکلی اثر است. عدم دقت و اهتمام لازم در تدوین ساختار محتوا و رعایت نظم منطقی جزو اشکالات محتوایی است که موردنقد مرکزی این مقاله قرار گرفته است.

چکیده کتاب حاضر، به‌لحاظ اهمیت و اثرگذاری، همانند کتاب استیفای حقوق زنان ولستون‌کرافت و جنس دوم سیمون دوبوار است. این کتاب که تلاشی برای شناسایی «مشکل بی‌نام» به‌تعبیر فریدان است تأثیر مهمی در شکل‌گیری موج دوم فمینیسم داشته است. فریدان در این کتاب به بررسی عوامل ایجادکننده و پی‌آمدهای «مشکل بی‌نام» می‌پردازد و سپس راه‌کارهایی را برای مواجهه با این مسئله بیان می‌دارد. عوامل ایجادکننده هم متأثر از نظریات علمی موجود و هم فضای گفتمانی حاکم بر جامعۀ آمریکا در دهۀ پنجم قرن بیستم است. در کتاب فریدان، زنان تحت نظام معنایی آن زمان زنانگی را به‌عنوان مهم‌ترین عامل هویت‌بخش خود دریافته بودند و با تمام قدرت به ایفای نقش‌های خانوادگی می‌پرداختند، اما مسئلۀ مهم این بود که احساس رضایت از این وضعیت نداشتند و این برایشان مشکل بی‌نام را ایجاد کرده بود. در این میان، راه‌برد فریدان دعوت زنان به عرصۀ اجتماع بود. ارزیابی کتاب نشان می‌دهد که نگارندۀ این اثر به‌دنبال خلق فرارویتی برای حل مسائل زنان است، بدون آن‌که این مسئله مسئله‌ای فراگیر باشد و با تمرکز بر زن طبقۀ متوسط شهری، راه‌بردی برای تمامی زنان ارائه می‌دهد. روش ارزیابی کتاب براساس تحلیل همۀ جوانبی است که در کتاب به آن اشاره شده است.

چکیده کتاب مقدمه‌ای بر پژوهش در جامعه‌‌شناسی خانواده در ایران با هدف مطالعۀ سیر تحولات خانواده و تأکید بر بعد پژوهشی خانواده به‌قلم عباس عبدی نگاشته شده است. هدف از این مقاله بررسی ابعاد مختلف این کتاب با رویکردی انتقادی است که براساس الگوی مرسوم مقالات انتقادی نگاشته شده است. یافته‌های مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که نقدهای وارده بر کتاب در حوزه‌های شکلی، ساختاری، و محتوایی قرار دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل ضعف مصادیق عینی ادعاها و نظریه‌ها، استفاده‌نکردن از منابع روزآمد، تحلیل‌های جمعیتی ضعیف، و عدم تمرکز بر مباحثی ‌هم‌چون ریشه‌های قومیتی خانواده و غیره است. بر این‌ اساس، این مقاله با تمرکز بر ابعاد صوری و محتوایی اثر و با اتکا به استنادات پژوهشی تلاش کرده است تا بر غنای مباحث کتاب بیفزاید.

چکیده  
کتاب اتوپیای تامس مور از مهم‌‌ترین و تأثیرگذارترین آثار در حوزۀ آرمان‌شهراندیشی است که درعین‌حال بستری برای نگارش آرمان‌شهرهای پسین بوده است. برای همین، تحلیل و نقد این کتاب از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. با این توضیح، هدف پژوهش حاضر بسترسازی برای معرفی آرمان‌شهری مطلوب (به‌کمک نقد آرمان‌شهر نامطلوب) است. این پژوهش در گام نخست به اهمیت نقد کتاب اتوپیا و خاستگاه نگارش آن می‌پردازد. سپس مؤلفه‌‌ها و محتوای آن سامان می‌‌یابد و درنهایت نقدهای شکلی و محتوایی کتاب اتوپیا بیان می‌‌شود. نتیجۀ پژوهش نشان می‌‌دهد که اتوپیای تامس مور نمی‌تواند تمامی ابعاد زندگی انسان را در نظر بگیرد و الگویی مطلوب برای جوامع بشری درجهت سامان‌دهی حیث‌‌های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی نیست.

چکیده پرداختن به مسئلۀ محیط‌‌زیست در فضایی خلأگونه امکان‌پذیر نیست، خصوصاً در روزگاری که چالش‌‌های زیست‌‌محیطی مانند تغییرات اقلیمی تنها در ابعاد جهانی قابل‌تبیین هستند. ازسویی‌دیگر، مفهوم جهانی‌شدن موردتوجه ژرف نظریه‌پردازان اجتماعی بوده است و در گذر زمان چالش‌های بنیادین «پرسش درمورد وجود یا عدم وجود آن» نیز به‌طور پی‌درپی افزایش یافته است. این مقاله نگاهی به یکی از متفاوت‌ترین اندیشه‌های کنونی در این باب، یعنی مفهوم جهان‌وطنی اولریش بک با تأکید بر ابعاد زیست‌‌محیطی آن، خواهد داشت که آن را بدیل به‌حق و شایستۀ مفهوم جهانی‌شدن برمی‌شمارد و دراین‌راستا تا آن‌جایی پیش می‌رود که از نو چهارچوب مرجع متفاوتی برای جامعه‌شناسی معاصر برمی‌سازد. در این مقاله، پس از پرداختن به اندیشه‌‌های بک درمورد مفهوم جامعۀ در مخاطرۀ جهانی و ویژگی‌های آن،‌ تمایزات بنیادین جهانی‌شدن و جهان‌وطنی، فرایند جهان‌وطنی و جامعه‌شناسی جهان‌وطن و درنهایت چندین نقد مطرح بر نظریه او، مطالعۀ تطبیقی ابعاد زیست‌‌محیطی جهانی‌‌شدن در اندیشه‌‌های هاروی، گیدنز، رابرتسن، و بک انجام شده است. مقاله سه مدل نوین میان گفتمان محیط‌‌زیست و گفتمان اقتصادی ارائه می‌‌کند و درنهایت دیدگاه هاروی و رابرتسن درراستای مدل تعارض، دیدگاه گیدنز درراستای مدل درهم‌‌تنیده، و دیدگاه بک نزدیک‌تر به مدل هم‌پوشانی استنتاج می‌‌شوند.