پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی

علوم سیاسی

نقدی بر کتاب ماکس وبر و نظریة سیاست مدرن

محمد حسین جمشیدی

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 111-128

چکیده

  کتاب ماکس وبر و نظریۀ سیاست مدرن، نگارش دیوید بیتهام، به‌عنوان مهم‌ترین متن درباب اندیشۀ سیاسی ماکس وبر باتوجه‌به لزوم نقد به‌ویژه در گسترۀ معارف سیاسی در این نوشتار به‌اختصار موردبررسی‌ونقد قرار گرفته است. این کتاب که با شیوه‌ای تحلیلی و با نگاه تاریخی جامع‌ترین گزارش را از نظریۀ سیاسی وبر به‌دست می‌دهد به‌اختصار به بررسی ...  بیشتر کتاب ماکس وبر و نظریۀ سیاست مدرن، نگارش دیوید بیتهام، به‌عنوان مهم‌ترین متن درباب اندیشۀ سیاسی ماکس وبر باتوجه‌به لزوم نقد به‌ویژه در گسترۀ معارف سیاسی در این نوشتار به‌اختصار موردبررسی‌ونقد قرار گرفته است. این کتاب که با شیوه‌ای تحلیلی و با نگاه تاریخی جامع‌ترین گزارش را از نظریۀ سیاسی وبر به‌دست می‌دهد به‌اختصار به بررسی دغدغۀ محوری وبر نسبت به دورنمای پارلمان‌خواهی لیبرال در جوامع اقتدار‌طلب در عصر سیاست توده‌ای و سازمان‌های دیوان‌سالارانه می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این دغدغه او را به‌جانب بازنگری در نظریۀ دموکراسی کشانده است. این اثر راه‌نمایی بسیار معتبر دربارۀ فلسفۀ سیاسی ماکس وبر است و باآن‌که نسبتاً دارای ساختار منطقی بوده از متنی نسبتاً قابل‌فهم برخوردار است و از پیچیدگی، طمطراق، و ثقل ادبی به‌دور بوده و رویکردی بی‌طرفانه بر آن حاکم است. اما هم‌چون هر اثر علمی دیگر بی‌نیاز از نقد نمی‏باشد؛ ازاین‌رو، در این نوشتار براساس معیارهای منطقی و نگارشی موردبررسی قرار گرفته و حتی‌الامکان سعی شده است محاسن و کاستی‌های آن به‌دوراز پیش‌داوری و بافتن در تاریکی بیان شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 263.94 K

علوم سیاسی

ترور و تفکر؛ از هابرماس و چامسکی تا دریدا (نقدی شکلی و محتوایی بر کتاب ترور و تفکر)

مجید حسینی؛ میثم قهرمان

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 129-149

چکیده

  در این مقاله به نقد و بررسی نسبت ترور و تفکر در آرای ایگلتون، هابرماس، دریدا، و چامسکی در کتاب ترور و تفکر پرداختیم. کتاب حاضر ازآن‌جهت که حاوی دیدگاه‌های متفاوت و گاهاً متضادی دربارۀ دو واژۀ بحث‌برانگیز در اندیشۀ سیاسی (ترور و تفکر) است خواننده را درمعرضِ چالش تئوریک دربارۀ یک پدیدۀ واحد (نظیر واقعۀ 11 سپتامبر) قرار می‌دهد و بدین‌ترتیب، ...  بیشتر در این مقاله به نقد و بررسی نسبت ترور و تفکر در آرای ایگلتون، هابرماس، دریدا، و چامسکی در کتاب ترور و تفکر پرداختیم. کتاب حاضر ازآن‌جهت که حاوی دیدگاه‌های متفاوت و گاهاً متضادی دربارۀ دو واژۀ بحث‌برانگیز در اندیشۀ سیاسی (ترور و تفکر) است خواننده را درمعرضِ چالش تئوریک دربارۀ یک پدیدۀ واحد (نظیر واقعۀ 11 سپتامبر) قرار می‌دهد و بدین‌ترتیب، ذهنیت پیچیده‌ای برای خوانندگان ایجاد می‌شود تا درباب پدیده‎های پیچیدۀ اجتماعی تأمل بیش‌تری کنند. در نقدی کلی تمام دیدگاه‌های فوق (هرکدام از منظری خاص) نسبت به تاریخ‎نگاری یک واقعۀ تروریستی با اشکالاتی روبه‌رو هستند که این مانع برقراری نسبت میان ترور و تفکر و به‎تبع آن درک یک پدیده با ابعاد متفاوت آن می‎شود که در نقدهای انجام‎شده تلاش گردیده تا به آن پرداخته شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 235.87 K

علوم سیاسی

پرتویی نو بر اندیشة سیاسی اسلام نقد کتاب تاریخ اندیشة سیاسی در اسلام

عباس خلجی

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 151-170

چکیده

  این مقاله با رویکردی انتقادی دربارۀ کتاب تاریخ اندیشۀ سیاسی در اسلام نوشته شده است؛ اثری که مرجع محققان و دانشجویان رشته‌های تاریخ و علوم سیاسی است. نگارندۀ مقاله ابعاد شکلی، روشی، نظری، و محتوای علمی کتاب را معرفی و آن‌ها را در بوتۀ نقد نهاده است تا میزان شایستگی تخصصی آن را برای مطالعه و تدریس درس اندیشۀ سیاسی در اسلام و ایران مشخص ...  بیشتر این مقاله با رویکردی انتقادی دربارۀ کتاب تاریخ اندیشۀ سیاسی در اسلام نوشته شده است؛ اثری که مرجع محققان و دانشجویان رشته‌های تاریخ و علوم سیاسی است. نگارندۀ مقاله ابعاد شکلی، روشی، نظری، و محتوای علمی کتاب را معرفی و آن‌ها را در بوتۀ نقد نهاده است تا میزان شایستگی تخصصی آن را برای مطالعه و تدریس درس اندیشۀ سیاسی در اسلام و ایران مشخص و عیار آن را برای مخاطبان دانشگاهی روشن کند. این کتاب دارای برخی ویژگی‌های مثبت است؛ اما در ابعاد گوناگون شکلی، روشی، نظری، و علمی کاستی‌هایی دارد که توصیه می‌شود در چاپ‌های بعدی برطرف شود و متنی پیراسته و شایسته در اختیار مخاطبان، دانشجویان، و محققان قرار گیرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 202.6 K

علوم سیاسی

نقدی بر کتاب چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت

بهاره سازمند

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 171-191

چکیده

  امروزه دو مکتب فکری در حوزۀ مطالعات امنیتی وجود دارد: 1. سنت‎گرایان که موضوع امنیت را فقط به مسائل امنیتی ـ سیاسی محدود می‎کنند؛ 2. گروهی که دیدگاهی موسعی از مفهوم امنیت دارند و بر این نظرند که امنیت در بخش‎های اقتصادی، اجتماعی، و زیست‎محیطی هم وجود دارد. در این مقاله که به نقد و ارزیابی کتاب چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت اختصاص ...  بیشتر امروزه دو مکتب فکری در حوزۀ مطالعات امنیتی وجود دارد: 1. سنت‎گرایان که موضوع امنیت را فقط به مسائل امنیتی ـ سیاسی محدود می‎کنند؛ 2. گروهی که دیدگاهی موسعی از مفهوم امنیت دارند و بر این نظرند که امنیت در بخش‎های اقتصادی، اجتماعی، و زیست‎محیطی هم وجود دارد. در این مقاله که به نقد و ارزیابی کتاب چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت اختصاص دارد ضمن بررسی هر دو دیدگاه، علاوه‌براین‌که تحلیل جامعی از مطالعات امنیتی ارائه می‌شود، دستور کار وسیع‎تری در این زمینه به‎دست می‌دهد. هدف مقالۀ حاضر معرفی و نقد مکتب امنیتی کپنهاگ در روابط بین‎الملل است و برهمین‌اساس، مطالب آن به شش مبحث تقسیم می‎شود. در مبحث نخست مقاله، معرفی کلی کتاب چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت انجام می‎پذیرد و زیست‌نامۀ نویسندگان کتاب که همان نمایندگان فکری مکتب کپنهاگ هستند به‌صورت اجمالی ارائه می‌شود؛ در مبحث دوم، به نقد و تحلیل خاستگاه اثر پرداخته می‎شود؛ در مبحث سوم، به نقد و ارزیابی شکلی اثر پرداخته می‎شود؛ در مبحث چهارم و پنجم، به‌ترتیب، نقد و ارزیابی محتوایی و روش‌شناختی اثر ازمنظر درونی ارائه می‎شود؛ و مبحث ششم هم به نقد و ارزیابی محتوایی اثر، به‌صورت خاص، و مکتب کپنهاگ، به‌صورت عام، ازمنظر بیرونی اختصاص می‌یابد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 218.58 K

علوم سیاسی

بازشناسی کتاب مدرنیتۀ سیاسی و نقد آن

سیدابراهیم سرپرست سادات

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 193-217

چکیده

  کتاب مدرنیتۀ سیاسی تقریر سکولاریسم و لائیسیته است. مسئله‌های کنونی جوامع را نیز ریشه در عدم جدایی قاطع بین حوزه‌های عمومی و خصوصی، دولت و جامعۀ مدنی، و فرد و شهروند می‌داند؛ بنابراین، کتابی برای آرمان‌های لیبرالیستی و سکولاریستی است و در بیان مسئله‌های سکولاریسم موجه می‌نماید. موریس باربیه اما تجربۀ غرب را گویا تجربه‌ای غایی ...  بیشتر کتاب مدرنیتۀ سیاسی تقریر سکولاریسم و لائیسیته است. مسئله‌های کنونی جوامع را نیز ریشه در عدم جدایی قاطع بین حوزه‌های عمومی و خصوصی، دولت و جامعۀ مدنی، و فرد و شهروند می‌داند؛ بنابراین، کتابی برای آرمان‌های لیبرالیستی و سکولاریستی است و در بیان مسئله‌های سکولاریسم موجه می‌نماید. موریس باربیه اما تجربۀ غرب را گویا تجربه‌ای غایی و از آنِ ملت‌هایی مه‌تر پنداشته و تن‌دادن به این جدایی‌ها را سرنوشت همۀ جوامع دانسته است؛ چنان‌که برای جوامعی که به مدرنیتۀ سیاسی دست نیافته‌اند توصیه کرده است که بایستی بدون پرش‌های بلندپروازانه گام‌به‌گام و با بهره‌گیری از انبان تجربۀ پیش‌رفتگان به آن دست یابند. غایی‌پنداشتن الگوی خود مسئله‌سازی برای سایر جوامع است؛ به‌طور مثال، اگر جوامع اسلامی به‌جای لائیسیته اسلام را برای حل مسئله‌های خود و افق‌های پیشِ‌روی رجحان بخشیدند و سکولاریسم را برنتابیدند سکولاریسم مسئلۀ آن‌ها نمی‌شود که در این کتاب راه رسیدن به آن بیان شود. بررسی‌های این مقاله ضمن بازشناسی برخی نقاط قوت و ضعفِ شکلی و محتوایی کتاب نشان می‌دهد که نویسنده در این کتاب از مسئله‌یابی محققانه به مسئله‌سازی و تجویزهای غیرموجه تمایل پیدا کرده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 284.83 K

علوم سیاسی

نقد کتاب طراحی پژوهش‌های اجتماعی: منطق پیش‌بینی

حسین سلیمی؛ یزدان کیخسرو دولتیاری

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 219-241

چکیده

  کتاب طراحی پژوهش‌های اجتماعی: منطق پیش‌بینی به‌منظور طراحی و انجام تحقیق کمّی در علوم اجتماعی تألیف شده است و هدف اصلی از تألیف کتاب ارائۀ عناصر ضروری برای انجام پژوهش است. گویایی و اجتناب از تکلف از ویژگی‌های برجستۀ کتاب است. ارائۀ منطق کاوش‌های اجتماعی، تبیین نقش نظریۀ اجتماعی در پژوهش، و ایجاد درک انتقادی ازجمله مقاصد کتاب است. ...  بیشتر کتاب طراحی پژوهش‌های اجتماعی: منطق پیش‌بینی به‌منظور طراحی و انجام تحقیق کمّی در علوم اجتماعی تألیف شده است و هدف اصلی از تألیف کتاب ارائۀ عناصر ضروری برای انجام پژوهش است. گویایی و اجتناب از تکلف از ویژگی‌های برجستۀ کتاب است. ارائۀ منطق کاوش‌های اجتماعی، تبیین نقش نظریۀ اجتماعی در پژوهش، و ایجاد درک انتقادی ازجمله مقاصد کتاب است. نگارندۀ کتاب راه‌نمایی خود را با توضیح جزئیات روش پژوهش انجام داده است. این اثر در بیش‌تر قسمت‌های بحث به وصف پیشینه و شیوۀ شکل‌گیری مطالب دقت نظر دارد. مبحث چهار استراتژی پاسخ‌گویی به پرسش یعنی استراتژی استقرایی، استراتژی قیاسی، استراتژی پس‌کاوی، و استراتژی استفهامی از بخش‌های برجستۀ کتاب است. هم متن کتاب و هم مثال‌های کتاب درخصوص پژوهشی‌های تجربی کاملاً مرتبط با حوزۀ پژوهش در علوم سیاسی هستند؛ مطالبی که آگاهی به آن مقدمۀ ضروری شروع پژوهش در علوم اجتماعی و علوم سیاسی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 271.02 K

علوم سیاسی

نقدی بر کتاب تحلیل سیاسی مدرن

مهدی فدایی مهربانی

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 243-264

چکیده

  رابرت دال، چنان‌که می‏دانیم، از آن دسته از دانشمندان علوم سیاسی است که رویکردی علم‌گرایانه به سیاست و دانش سیاسی دارد و درصدد است سیاست را به‌مثابۀ یک علم ارائه دهد. او در کتاب تحلیل سیاسی مدرن اصلی‏ترین مواضع خود را درباب مفهوم سیاست و چگونی تحلیل سیاسی شرح داده است. کتاب فوق، ازیک‏سو، در سنت قدرت‏محور سیاست جای دارد و ازسوی‌دیگر، ...  بیشتر رابرت دال، چنان‌که می‏دانیم، از آن دسته از دانشمندان علوم سیاسی است که رویکردی علم‌گرایانه به سیاست و دانش سیاسی دارد و درصدد است سیاست را به‌مثابۀ یک علم ارائه دهد. او در کتاب تحلیل سیاسی مدرن اصلی‏ترین مواضع خود را درباب مفهوم سیاست و چگونی تحلیل سیاسی شرح داده است. کتاب فوق، ازیک‏سو، در سنت قدرت‏محور سیاست جای دارد و ازسوی‌دیگر، مفهومی متفاوت یعنی «نفوذ» را جای‌گزین مفهوم قدرت می‏کند و مدعی است توانسته است روشی علمی را برای مطالعه و نگریستن به سیاست و هم‌چنین مدلی علمی برای سیاست عملی و سیاست‏ورزی ارائه دهد. در مقالۀ حاضر، ما با بررسی این کتاب نقاط قوت و ضعف آن را ارزیابی خواهیم کرد. این مقاله شامل چند نقد کلی ازجمله نقد به رویکرد علم‏گرایانۀ کتاب، تأکید بر نفوذ به‌مثابۀ مفهوم کانونی سیاست، چیستی تحلیل سیاسی مدرن، و تبعات حاصل از این منظر به سیاست است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 279.09 K

علوم سیاسی

نقدی بر کتاب آیندۀ قدرت آیندة قدرت یا آیندة ایالات متحدۀ امریکا؟

حاکم قاسمی

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 265-285

چکیده

  کتاب آیندۀ قدرت، اثر جوزف نای، با بررسی تحولات بین‌المللی، انواع قدرت را توضیح می‌دهد و ضمن بررسی شرایطی که کاربرد انواع قدرت را مؤثر می‌سازد محدودیت‌های آن‌ها را نیز تبیین می‌کند. در این کتاب، پس‌از بررسی انواع قدرت، وضعیت قدرت امریکا ارزیابی و ضعف‌های آن ذکر می‌شود. نویسنده به‌کارگیری هریک از انواع قدرت را برای حفظ قدرت امریکا ...  بیشتر کتاب آیندۀ قدرت، اثر جوزف نای، با بررسی تحولات بین‌المللی، انواع قدرت را توضیح می‌دهد و ضمن بررسی شرایطی که کاربرد انواع قدرت را مؤثر می‌سازد محدودیت‌های آن‌ها را نیز تبیین می‌کند. در این کتاب، پس‌از بررسی انواع قدرت، وضعیت قدرت امریکا ارزیابی و ضعف‌های آن ذکر می‌شود. نویسنده به‌کارگیری هریک از انواع قدرت را برای حفظ قدرت امریکا کارساز نمی‌داند و راه کارسازشدن آن‌ها را تلفیق هوشمندانۀ همۀ انواع و منابع مختلف قدرت معرفی می‌کند. نای راه‌برد قدرت هوشمند را برای حفظ برتری امریکا در جهان ارائه و سیاست‌مداران امریکا را به ‌تبعیت‌ از آن دعوت می‌کند. این کتاب به‌شدت امریکا‌محور است و بیش‌ازآن‌که دربارۀ آیندۀ قدرت و ماهیت آن باشد دربارۀ کشور قدرت‌مند آینده است. این ویژگی کتاب را به مجموعۀ دستورالعملی سیاسی برای سیاست‌مداران امریکایی جهت حفظ قدرت و موقعیت جهانی امریکا تبدیل می‌کند و گرایشات و آمال سیاسی نویسنده را منعکس می‌کند که البته بر سیاست‌مداران و سیاست‌های امریکا به‌ویژه دموکرات‌ها و سیاست‌های آن‌ها تأثیر عمیق داشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 191.52 K

علوم سیاسی

نقد کتاب دولت فروتن، دولت مدرن، استراتژی‌هایی برای تغییری دیگر جستاری در فروتنی لویاتان

حمیدرضا ملک محمدی

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 287-299

چکیده

  تقابل دو پدیدۀ اقتضائات دوران جدید و رفتار دولت ازجمله مسائلی است که نویسندگان حوزه‌های مختلف از مدیریت گرفته تا جامعه‌شناسی و علوم سیاسی را به ‌خود وامی‌دارد. نوشته‌‌های انتقادی تا نوشته‌های بی‌طرف و تا طرف‌دار رفتارهای دولت و نظام دیوانی سه طیفی هستند که در این زمینه خودنمایی می‌کنند. دراین‌میان، میشل کروزیه، از جامعه‌شناسان ...  بیشتر تقابل دو پدیدۀ اقتضائات دوران جدید و رفتار دولت ازجمله مسائلی است که نویسندگان حوزه‌های مختلف از مدیریت گرفته تا جامعه‌شناسی و علوم سیاسی را به ‌خود وامی‌دارد. نوشته‌‌های انتقادی تا نوشته‌های بی‌طرف و تا طرف‌دار رفتارهای دولت و نظام دیوانی سه طیفی هستند که در این زمینه خودنمایی می‌کنند. دراین‌میان، میشل کروزیه، از جامعه‌شناسان قلم‌به‌دست و منتقد رفتارهای دولت و دیوان‌سالاران، با بررسی دولت‌های فرانسوی پس‌‌از جنگ دوم جهانی آن‌ها را واجد صفت خوددانابینی و خودتواناپنداری می‌بیند، اما بر این باور است که تحولات دوران در کنار ناکامی‌های دولت‌های یادشده در دست‌یابی به اهداف اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در حوزه‌هایی هم‌چون آموزش و سلامت، ضرورت یک بازنگری اساسی در منش دولت را آشکار می‌سازد؛ منشی که باید تجلی خود را در فروتنی به‌نمایش گذارد. او دولت مدرن را بدون سیاست فروتن ناممکن می‌داند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 142.33 K

علوم سیاسی

آشفتگی در نظر، شتاب‌زدگی در عمل نقد کتاب سیاست و حکومت در خاورمیانه

سید‌عبدالامیر نبوی

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 301-312

چکیده

  رشد علاقه به بررسی تحولات و رویدادهای خاورمیانه ازیک‌سو و گسترش دوره‌های آموزشی و پژوهشی مطالعات این منطقه طی سال‌های اخیر، ازسوی‌دیگر، موجب شده است نیاز به آثار آموزشی و تحقیقی بیش‌از گذشته احساس شود؛ ازاین‌رو، انتشار کتاب سیاست و حکومت در خاورمیانه توسط ناشرانی دانشگاهی و معتبر جلب‌توجه می‌کند؛ کتابی که قرار است اسلوب آموزشی ...  بیشتر رشد علاقه به بررسی تحولات و رویدادهای خاورمیانه ازیک‌سو و گسترش دوره‌های آموزشی و پژوهشی مطالعات این منطقه طی سال‌های اخیر، ازسوی‌دیگر، موجب شده است نیاز به آثار آموزشی و تحقیقی بیش‌از گذشته احساس شود؛ ازاین‌رو، انتشار کتاب سیاست و حکومت در خاورمیانه توسط ناشرانی دانشگاهی و معتبر جلب‌توجه می‌کند؛ کتابی که قرار است اسلوب آموزشی داشته باشد و خوانندگان، به‌ویژه دانشجویان رشتۀ علوم سیاسی در مقطع کارشناسی، را با اطلاعات و تحلیل‌‌های پایه در این زمینه آشنا کند. بااین‌حال، بررسی شکلی و محتوایی کتاب نشان می‌‌دهد که، به‌‌رغم دقت ناشران در عرضۀ اثری جامع و علمی، این نوشته دچار کاستی‌‌ها و گاه بی‌‌دقتی‌‌های متعددی است؛ به‌گونه‌ای‌که ظرفیت و ارزش آن را برای استناد و تدریس در دانشگاه با تردید روبه‌رو می‌کند. براین‌اساس، مطالبی دربارۀ ویژگی‌‌های شکلی و نکات قوت و ضعف محتوای اثر ذکر شده و درپایان نیز توصیه‌‌ها و پیش‌نهادهایی برای ویرایش جدی آن آمده است. به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل کتاب آن است که هم از راهنمایی متخصصان حوزۀ مطالعات خاورمیانه و هم از مشورت صاحب‌‌نظران حوزۀ تعلیم و تربیت، درجهت نگارش اثری آموزشی بی‌بهره بوده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 134.51 K

علوم سیاسی

نقدی بر کتاب ادبیات و انقلاب: نویسندگان روس جامعه‌شناسی ادبی انقلاب: رابطة متناقض‌نمای ادبیات و انقلاب

مهدی نجف‌زاده

دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 313-333

چکیده

  رابطۀ انقلاب و ادبیات را در سه دورۀ متمایز می‌توان مفصل‌بندی کرد. در دورۀ اول، پیش‌از برقراری نظم انقلابی، ادبیات موتور محرکۀ شعارهای انقلاب و گسترش‌دهندۀ آن به لایه‌های طبقاتی و اجتماعی است. در مرحلۀ ثبات و نهادسازی انقلاب ادبیاتِ مستقل طرد و حذف می‌شود و در دورۀ سوم، با تردید نسبت به آموزه‌های انقلابی ادبیات مسیری یک‌سر متفاوت ...  بیشتر رابطۀ انقلاب و ادبیات را در سه دورۀ متمایز می‌توان مفصل‌بندی کرد. در دورۀ اول، پیش‌از برقراری نظم انقلابی، ادبیات موتور محرکۀ شعارهای انقلاب و گسترش‌دهندۀ آن به لایه‌های طبقاتی و اجتماعی است. در مرحلۀ ثبات و نهادسازی انقلاب ادبیاتِ مستقل طرد و حذف می‌شود و در دورۀ سوم، با تردید نسبت به آموزه‌های انقلابی ادبیات مسیری یک‌سر متفاوت از انقلاب در پیش می‌گیرد. کتاب سه‌گانۀ ادبیات و انقلاب، نوشتۀ یورگن روله، دراصل، شرحی از این دوره‌های سه‌گانه است. نویسنده در کتابِ اول ازطریق تحلیل متن و هرمنوتیک هم‌راهی و رویارویی نویسندگان روس با انقلاب اکتبر را بررسی می‌کند. در کتاب دوم، به رابطۀ مارکسیسم و نویسندگان اروپایی و به‌ویژه آلمان می‌پردازد و تولید آثار ادبی را درطیِ سال‌های 1917 تا 1960 موردکاوش قرار می‌دهد. کتاب سوم نیز به شرح روایت آثار ادبی در امریکای لاتین می‌پردازد. مقالۀ حاضر با خوانش آثار یورگن روله و به‌ویژه کتاب ادبیات و انقلاب: نویسندگان روس نسبت میان انقلاب و ادبیات را از دریچۀ فراتاریخ‌نگاری هایدن وایت، تحلیل ادبی گرینبلات، و پسافرمالیسم باختین موردسنجش‌ونقد قرار داده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 206.39 K

علوم سیاسی

نقدی بر رشتۀ مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی: هم‌گشتگی چهار حوزۀ روش‌شناختی

زاهد غفاری هشجین؛ محمد آقایی

دوره 17، شماره 7 ، دی 1396، ، صفحه 107-125

چکیده

  انقلاب اسلامی ایران به‌مثابۀ یک رویداد مجموعه‌ای در‌هم­تنیده از عوامل گوناگون و به‌مثابة یک جریان پیکری نامی از رخدادهایی بی­شمار به‌شمار می­آید. پرواضح است که برای مطالعۀ ابعاد گستردة چنین پدیده‌ای به مطالعات گسترده نیاز است. هدف از نگارش این مقاله شناخت وجوه مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی در قالب بررسی دورۀ دکتری بین­رشته­ای ...  بیشتر انقلاب اسلامی ایران به‌مثابۀ یک رویداد مجموعه‌ای در‌هم­تنیده از عوامل گوناگون و به‌مثابة یک جریان پیکری نامی از رخدادهایی بی­شمار به‌شمار می­آید. پرواضح است که برای مطالعۀ ابعاد گستردة چنین پدیده‌ای به مطالعات گسترده نیاز است. هدف از نگارش این مقاله شناخت وجوه مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی در قالب بررسی دورۀ دکتری بین­رشته­ای طراحی‌شده و در حال اجراست. از این ره‌گذر سؤال اصلی پژوهش حاضر آن است که رشتۀ مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی چگونه توانسته است به شناختی جامع از حوزۀ معرفتی سیاسی انقلاب اسلامی دست یابد؟ یافته‌های پژوهش براساس روش کیفی تحلیل و مطالعات اسنادی که جمع­آوری داده­های آن مبتنی‌بر ابزار فیش‌برداری بوده است نشان می‌دهد که قرار‌گرفتن مفهوم انقلاب اسلامی بر تقاطع چهار حوزۀ روش‌شناختی اندیشۀ سیاسی رهبران انقلاب اسلامی، جامعه­شناسی سیاسی جمهوری اسلامی ، آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی، و بازتاب انقلاب اسلامی توانسته است به‌مثابۀ مدلی منسجم با کاربست چهار روش گوناگون و البته متقاطع به شناخت مناسب از بعد سیاسی انقلاب اسلامی دست یابد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 803.41 K

علوم سیاسی

درآمدی بر تحلیل محتوای مکتوبات انتقادی مرتبط با مسائل سیاسی ‌ـ ‌اجتماعی ایران

غلامرضا محمدی‌مهر؛ مجید توسلی رکن‌آبادی

دوره 17، شماره 7 ، دی 1396، ، صفحه 157-181

چکیده

  در مقالة حاضر به بررسی نوشتارهای انتقادی مرتبط با مسائل سیاسی ‌ـ‌ اجتماعی ایران پرداخته شده­ است. هدف تحقیقْ شناسایی میزان رعایت اصول نقد و ارزیابی علمی در مقالات انتقادی است. روش تحقیقْ تحلیل محتوا و جامعۀ آماری آن 123 مقاله، یعنی تمام مکتوبات انتقادی، است که در سه دهۀ گذشته در منابع مختلف به‌چاپ رسیده‌ و برای پژوهش‌گران دردسترس ...  بیشتر در مقالة حاضر به بررسی نوشتارهای انتقادی مرتبط با مسائل سیاسی ‌ـ‌ اجتماعی ایران پرداخته شده­ است. هدف تحقیقْ شناسایی میزان رعایت اصول نقد و ارزیابی علمی در مقالات انتقادی است. روش تحقیقْ تحلیل محتوا و جامعۀ آماری آن 123 مقاله، یعنی تمام مکتوبات انتقادی، است که در سه دهۀ گذشته در منابع مختلف به‌چاپ رسیده‌ و برای پژوهش‌گران دردسترس بوده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در 7/56 درصد مقالات انتقادی هم به نقاط قوت و هم به نقاط ضعف آثار توجّه شده است و در مابقی آن‌ها یا فقط نقاط قوت و یا صرفاً نقاط ضعف مورد توجّه بوده ­است. در 8/65 درصد مقالات نیز بیش‌تر به نقد مؤلف (مثبت یا منفی) پرداخته شده ­است. هم‌چنین فقط در 2/‌14 درصد مقالات برای رفع کاستی‌های مطالعات پیشنهاد و راه‌کار ارائه شده ‌است. براین‌اساس می‌توان گفت تا رعایت شدن قواعد نقد علمی و بی‌طرفانه و پرهیز از قضاوت‌های جانب‌دارانه در نقد کتاب‌های مرتبط با تحوّلات سیاسی‌ ‌ـ‌ اجتماعی ایران و نیز در نقد سایر آثار هم‌چنان فاصلۀ زیادی وجود دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 289.71 K

علوم سیاسی

شکل- زندگی در اندیشۀ جورجو آگامبن بازخوانی و نقد کتاب اجتماع ‌آینده

فرزاد آذرکمند؛ محمدعلی توانا

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 1-24

چکیده

  چکیده  هدف این مقاله، نقد و بررسی کتاب اجتماع­آینده (The Coming Community) تألیف جورجو آگامبن، فیلسوف و نظریه­پرداز معاصر ایتالیایی است. اثر مزبور یکی از متون برجسته در حوزۀ فلسفۀ­سیاسی و اندیشه­­انتقادی است که در چارچوب سنت فکری چپ­نو جای می­گیرد. آگامین در این کتاب می کوشد با تفکر درباره زبان به‌درون سیاست نظری و عملی گام بردارد ...  بیشتر چکیده  هدف این مقاله، نقد و بررسی کتاب اجتماع­آینده (The Coming Community) تألیف جورجو آگامبن، فیلسوف و نظریه­پرداز معاصر ایتالیایی است. اثر مزبور یکی از متون برجسته در حوزۀ فلسفۀ­سیاسی و اندیشه­­انتقادی است که در چارچوب سنت فکری چپ­نو جای می­گیرد. آگامین در این کتاب می کوشد با تفکر درباره زبان به‌درون سیاست نظری و عملی گام بردارد و از این طریق مفاهیم بنیادین سیاست غرب را به چالش بکشد و اجتماع­آینده (موردنظر خود) را از دل تجربۀ ناب­زبانی بنا نهد. به عقیدۀ آگامبن نوعی شکاف و دوگانگی در سنت­سیاسی و فلسفی غرب وجود دارد که ناشی از دوگانگی­های «فونه» (صوت یا آوای­طبیعی و حیوانی) و «لوگوس» (کلام دلالت­گر انسانی)؛ حیات طبیعی (زوئه) و حیات­مدنی و سیاسی (بیوس) و در یک کلام دوگانگی میان طبیعت و تمدن است. به‌نظر می­رسد آگامبن به‌دنبال تعریف­جدیدی از زیست­سیاست (زندگی‌سیاسی) است تا از این طریق بتواند جایگاه­طبیعت را در حیات­مدنی و سیاسی بازیابد. آگامبن در این اثر، به‌تقدس زندگی­سیاسی نمی­اندیشد ومی­کوشد تعلقات‌هویتی اشخاص رااز طریق سهیم­کردن آن‌ها در تجربۀ­زبانی و «تکینگی­ موجود هرچه یا هر طور» بازآفرینی کند

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 254.2 K

علوم سیاسی

بازگشت امر سیاسی از دیدگاه شنتال موف و ارنستو لاکلائو

علیرضا آقاحسینی

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 25-43

چکیده

  چکیدهسیاست آوردگاهی به‌حساب می‌آید که در آن قطب‌های متعارض در برابر یکدیگر صف‌کشیده راه را برای آزادی، هژمونی و شکل‌گیری رژیم‌های حقیقت فراهم می سازند. اعتقاد به سیاست به عنوان آوردگاهی که تعارض های هویتی همدیگر را تعیین حدود می نمایند مورد توجه لاکلائو و موف به حساب می آید. این دو در صددهستند تا از دموکراسی های موجود دموکراسی ...  بیشتر چکیدهسیاست آوردگاهی به‌حساب می‌آید که در آن قطب‌های متعارض در برابر یکدیگر صف‌کشیده راه را برای آزادی، هژمونی و شکل‌گیری رژیم‌های حقیقت فراهم می سازند. اعتقاد به سیاست به عنوان آوردگاهی که تعارض های هویتی همدیگر را تعیین حدود می نمایند مورد توجه لاکلائو و موف به حساب می آید. این دو در صددهستند تا از دموکراسی های موجود دموکراسی زدایی کرده تا بتوان دموکراسی در فضای پسا دموکراتیک صورت بندی نمایند.بنابر این، بازگشت امر سیاسی نتیجه شالوده شکنی دموکراسی های موجود غربی است بدین گونه که مجموعه های از غیریت ها که دشمن تلقی می شوند به درون گفتمان دموکراتیک راه یافته، رقیب به حساب آیند. فرایند این نقل و انتقال از سیاست و گفتمان به امر سیاسی موضوع این نوشته است. شنتال موف در کتاب بازگشت امر سیاسی تلاش کرده است تا با نقد وضع موجود مردم سالاری‌های مدرن راه را برای ورود غیریت‌ها بر سر خوان مردم سالاری رادیکال و متکثر غربی هموار نماید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 165.75 K

علوم سیاسی

نقد کتاب درس‌های دیپلماسی

محمدرضا اقارب‌پرست

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 45-57

چکیده

  چکیدهاین مقاله تلاش می کند تا با رویکرد انتقادی کتاب درسهای دیپلماسی نوشته جان بردی کیسلینگ را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. کتاب درسهای دیپلماسی مرور خاطرات و تجارب کاری یک دیپلمات آرمانگرای آمریکایی است که به دلیل نارضایتی از تحولات پس از به قدرت رسیدن جورج بوش و خشونت گرایی آمریکا از سمت خود کناره گیری کرده است. کتاب در پانزده فصل ...  بیشتر چکیدهاین مقاله تلاش می کند تا با رویکرد انتقادی کتاب درسهای دیپلماسی نوشته جان بردی کیسلینگ را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. کتاب درسهای دیپلماسی مرور خاطرات و تجارب کاری یک دیپلمات آرمانگرای آمریکایی است که به دلیل نارضایتی از تحولات پس از به قدرت رسیدن جورج بوش و خشونت گرایی آمریکا از سمت خود کناره گیری کرده است. کتاب در پانزده فصل با ارائه مثالهای متعدد از عملکرد سیاست خارجی ایالات متحده در نقاط مختلف جهان تلاش می کند تا ضمن تبیین موضوعات مختلف حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی، به نقد عملکرد دستگاه سیاست خارجی آمریکا بپردازد. کیسلینگ بر این باور است که خشونت گرایی و یکجانبه گرایی آمریکا این کشور را به ابرقدرتی منفور در جهان تبدیل کرده است. اگرچه روانی و رسایی متن و استفاده از مثالهای عملی که اکثرا تجارب نویسنده بوده است کتاب را به منبعی جذاب و قابل استناد برای دانش پژوهان تبدیل کرده است اما رویکرد جانبدارانه نویسنده و ضعف مباحث مفهومی و نظری حوزه دیپلماسی از عمده ترین نقاط ضعف این کتاب به شمار می آید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 154.82 K

علوم سیاسی

بررسی و نقد کتاب قانون ملل

مرتضی بحرانی

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 59-76

چکیده

  چکیدهاین مقاله ضمن توجه به مبانی فکری و تحول دیدگاهی جان راز، کتاب قانون ملل را به بحث و بررسی می‌گذارد. جان رالز با تالیف کتاب نظریه عدالت جان تازه‌ای به مباحث فلسفی سیاسی بخشید. در دوره‌ای که اثبات‌گرایی و تخصص برخاسته از علوم دقیقه، سایر معارف را به عنوان «غیرعلم»‌ طرد و نفی می‌کرد، آرای جان رالز نه تنها نقطه عطفی در مباحث ...  بیشتر چکیدهاین مقاله ضمن توجه به مبانی فکری و تحول دیدگاهی جان راز، کتاب قانون ملل را به بحث و بررسی می‌گذارد. جان رالز با تالیف کتاب نظریه عدالت جان تازه‌ای به مباحث فلسفی سیاسی بخشید. در دوره‌ای که اثبات‌گرایی و تخصص برخاسته از علوم دقیقه، سایر معارف را به عنوان «غیرعلم»‌ طرد و نفی می‌کرد، آرای جان رالز نه تنها نقطه عطفی در مباحث فلسفی، بلکه نیز تحولی در تفکر لیبرالیسم به حساب آمد. رالز در کتاب لیبرالیسم سیاسی، ضمن پایبندی به اصول کلی لیبرالیسم در تاکید و تمرکز بر آزادی فردی، آن را به حوزه سیاسی و ساختار بنیادین جامعه محدود کرد و در کتاب قانون ملل، همان نظریه را در سطح بین‌المللی تعمیم داد. گفتنی است که مقاله بیشتر بر معرفی کتاب رالز متمرکز است و نگاه انتقادی در اینجا مد نظر نیست؛ هرچند که نقدهای چند از سنت اندیشه لیبرال و نقدهایی نیز از خارج از محدوده لیبرالیسم بر این کتاب، نقل می‌شوند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 197.77 K

علوم سیاسی

بررسی مقایسه‌ای دوران پهلوی دوم (1342-1357) و جمهوری اسلامی (1358-1368) نقد کتاب الگوهای تصمیم‌گیری در سیاست خارجی ایران

الهام رسولی ثانی‌آبادی

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 77-96

چکیده

  چکیدهبا بروز  انقلاب رفتاری در دهه‌های 1950 و 1960 رشته روابط بین‌الملل (International Relations) به‌عنوان یکی از رشته‌های مهم علوم انسانی دچار یک شکاف درون‌رشته‌ای شد و به دو زیرشاخه مهم تجزیه و تحلیل سیاست خارجی (Foreign Policy Analysis) و سیاست بین‌الملل (International Politics) با هویت‌هایی متمایز تقسیم شد. در مرکز این تقسیم‌بندی دولت (State) قرار داشت که هر یک ...  بیشتر چکیدهبا بروز  انقلاب رفتاری در دهه‌های 1950 و 1960 رشته روابط بین‌الملل (International Relations) به‌عنوان یکی از رشته‌های مهم علوم انسانی دچار یک شکاف درون‌رشته‌ای شد و به دو زیرشاخه مهم تجزیه و تحلیل سیاست خارجی (Foreign Policy Analysis) و سیاست بین‌الملل (International Politics) با هویت‌هایی متمایز تقسیم شد. در مرکز این تقسیم‌بندی دولت (State) قرار داشت که هر یک از این زیر شاخه‌ها سعی می‌کردند از منظر و سطحی متفاوت به آن بپردازند. در همین راستا بسیاری چه در قالب کتاب و یا مقاله در زمینه تجزیه و تحلیل سیاست خارجی دولت‌ها به‌طور کل و یا به‌طور موردی و خاص به‌رشته تحریر درآمده‌اند. یکی از این آثار کتاب الگوهای تصمیم‌گیری در سیاست خارجی ایران  نوشته سیدرضا موسوی‌نیا است که در این مقاله بررسی و نقد خواهد شود. لذا ابتدا در مقدمه به معرفی کلی اثر و شناسایی مولف پرداخته خواهد شد، سپس در مبحث دوم در دو محور جداگانه به بررسی امتیازات شکلی و محتوایی اثر و نهایتا در مبحث سوم با دیدی انتقادی به بررسی کاستی‌های شکلی و محتوایی کتاب مربوطه پرداخته خواهد شد، نتیجه نیز مبحث پایانی این پژوهش را به خود اختصاص خواهد داد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 197.67 K

علوم سیاسی

اهمیت نظریه سیاسی در نسبت با علم سیاست بررسی و نقد کتاب فهم نظریه های سیاسی

سیدرضا شاکری

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 97-115

چکیده

  اسپریگنز در کتاب «فهم نظریه‌های سیاسی» بین علم سیاست و نظریه سیاسی تفکیک قایل می‌شود بحران‌ها و مشکلات در قلمرو سیاست آمریکایی صاحبنظران شبیه به او را به این امر سوق می‌دهد که عمل‌زدگی افراطی در سیاست امریکایی باعث‌شده تا سیاست از غایت اصلی خود که مدیریت امر و خیر عمومی است، دور افتد. این مساله، انگیزه‌ای برای نوشتن این مقاله ...  بیشتر اسپریگنز در کتاب «فهم نظریه‌های سیاسی» بین علم سیاست و نظریه سیاسی تفکیک قایل می‌شود بحران‌ها و مشکلات در قلمرو سیاست آمریکایی صاحبنظران شبیه به او را به این امر سوق می‌دهد که عمل‌زدگی افراطی در سیاست امریکایی باعث‌شده تا سیاست از غایت اصلی خود که مدیریت امر و خیر عمومی است، دور افتد. این مساله، انگیزه‌ای برای نوشتن این مقاله شد. تا نشان دهیم که در کنار سهم بالای علم سیاست در تحلیل و شناخت سیاست عملی، سهم نظریه سیاسی نیز دیده و این مدعا تبیین شودکه نظریه سیاسی برای اسپریگنز اگرچه جایگزین علم سیاست نمی‌شود؛ به‌صورت زیربنایی مسئولیت‌های سیاست را در نسبت با غایات و آرمان‌های کلاسیک‌های اندیشه سیاسی غرب دوباره طراحی می‌کند .روش این مقاله تبیینی و براساس الگوی نویسنده کتاب یعنی تمرکز بر منطق درونی در نظریه سیاسی و نیز تبیین مفهوم «نسبت» به‌عنوان مقوله واجد دو طرف مستقل و متضمن شاخص‌های درونی امر رابطه است .نتیجه این که خصلت عمل‌زدگی سیاست گاه غایت اصلی آن را که پی‌گیری خیر عمومی است، از دسترس سیاست عملی خارج می‌کند. نظریه سیاسی می‌تواند با داشتن سویه‌های تشخیصی، انتقادی و کارکرد انضمامی سیاست را به فراموشی امر عمومی زینهار بدهد و متفکران را به چاره‌جویی پیوسته فرا بخواند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 181.31 K

علوم سیاسی

عدالت به‌مثابه بیطرفی طرح و نقد نظریه‌ای درباره عدالت

محمد شجاعیان

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 117-132

چکیده

  چکیده    رولز با انتشار کتاب «نظریه‌ای درباره عدالت» به‌عنوان یکی از مهمترین فلاسفه سیاسی قرن بیستم مطرح شد.او در این کتاب دو اصل بنیادین را به‌عنوان اصول عدالت برای همه اجتماعات بشری و با وجود تنوع اخلاقی آنها ارائه کرد. رولز در واقع عدالت را معطوف به آزادی تعریف می‌کند و بر مبنای آزادی به دفاع از عدالت می‌پردازد و ...  بیشتر چکیده    رولز با انتشار کتاب «نظریه‌ای درباره عدالت» به‌عنوان یکی از مهمترین فلاسفه سیاسی قرن بیستم مطرح شد.او در این کتاب دو اصل بنیادین را به‌عنوان اصول عدالت برای همه اجتماعات بشری و با وجود تنوع اخلاقی آنها ارائه کرد. رولز در واقع عدالت را معطوف به آزادی تعریف می‌کند و بر مبنای آزادی به دفاع از عدالت می‌پردازد و رویکردی لیبرال به عدالت دارد. لیبرال‌ها و هم ضد لیبرال‌ها این نظریه را نقد کرده‌اند .از میان لیبرال‌ها روبرت نوزیک معتقد است که نظریه عدالت رولز مستلزم دخالت مستمر در امور مربوط به فرد و نقض مداوم آزادی‌های فردی است. اجتماع‌گرایان نیز مهترین منتقدان ضدلیبرال نظریه عدالت هستند که معتقدند این نظریه نه تلقی درستی از اجتماع ارائه می‌دهد و نه برداشت صحیحی از فرد. لیبرالیسم رولزی، جامعه را فقط یک مخاطره و ریسک مشترک برای نیل به مزایای فردی می‌داند و فرد را نیز به صورت منتزع از پیوندهای اجتماعی تلقی می‌کند. درحالیکه این غایات و اهداف و مشارکت فرد در اجتماعات مختلف است که هویت و موقعیت او را مشخص می­کند و خصلت‌های اخلاقی خاصی را  به زندگی و حیات فرد، اعطا می­کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 179.6 K

علوم سیاسی

مدرنیته و مواجهه فکری ایران با آن بررسی و نقد کتاب رویارویی فکری ایران با مدرنیت

سیدمحسن علوی‌پور

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 133-152

چکیده

  چکیدهمواجهه ایرانیان با مدرنیته، چه از منظر مادی و چه از منظر اندیشه‌ای از جمله مسائلی است که در دهه‌های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه اندیشه سیاسی و اجتماعی را به خود مشغول داشته است. در این میان، فرزین وحدت در رساله دکتری خود که به صورت کتاب منتشر کرده است بر آن است که متفکران ایرانی در مواجهه خود با مدرنیته، همواره از جهاتی ...  بیشتر چکیدهمواجهه ایرانیان با مدرنیته، چه از منظر مادی و چه از منظر اندیشه‌ای از جمله مسائلی است که در دهه‌های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه اندیشه سیاسی و اجتماعی را به خود مشغول داشته است. در این میان، فرزین وحدت در رساله دکتری خود که به صورت کتاب منتشر کرده است بر آن است که متفکران ایرانی در مواجهه خود با مدرنیته، همواره از جهاتی دچار خدشه و فهم نادرست شده‌اند. این مسئله البته وجوه مختلفی دارد که از پذیرش وجه اثبات‌گرای مدرنیته و فراموشی وجه رهایی‌بخش آن گرفته تا بهره‌گیری «باواسطه» از مفاهیم مدرن –چون سوژگی- را در بر می‌گیرد. وحدت بر آن است که با بررسی آراء متفکران ایرانی از اوان جنبش مشروطه تا سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این نقصان را ردیابی کند. با این حال، وی در وفاداری به چارچوب نظری خود چنان اصرار دارد که در برخی از موارد، نکاتی که ضرورتا نسبتی با مدرنیته ندارد را نیز در زمره تاثیرپذیری ایرانیان از مدرنیته جای می‌دهد. متن حاضر بر آن است که با بررسی اثر وحدت، نقدهای احتمالی بر آن را تبیین کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 188.5 K

علوم سیاسی

اشمیت و امر سیاسی: بازسازی یک پرتره بحث‌انگیز

علی‌اشرف نظری

دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 177-199

چکیده

  چکیدهچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر نقد و بررسی کتاب مفهوم امر سیاسی اثر کارل اشمیت است که توسط سهیل صفاری ترجمه و نشر نگاه معاصر آن را به زیور طبع اراسته است. در مقاله حاضر تلاش خواهد شد ضمن معرفی کتاب مفهوم امر سیاسی، نقد و ارزیابی شکلی و محتوایی آن در دستور کار قرار گیرد. این که مسئله یا به عبارتی، دغدغه و محور فکریِ او چیست؟ چه مسئله‌ای ...  بیشتر چکیدهچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر نقد و بررسی کتاب مفهوم امر سیاسی اثر کارل اشمیت است که توسط سهیل صفاری ترجمه و نشر نگاه معاصر آن را به زیور طبع اراسته است. در مقاله حاضر تلاش خواهد شد ضمن معرفی کتاب مفهوم امر سیاسی، نقد و ارزیابی شکلی و محتوایی آن در دستور کار قرار گیرد. این که مسئله یا به عبارتی، دغدغه و محور فکریِ او چیست؟ چه مسئله‌ای او را برانگیخته تا تعمق و تفکر ذهنیِ خود را به صورت یک نظریة سیاسی به رشتة تحریر درآورد؟ نویسنده چه هدفی را در این اثر دنبال می‌کند؟ توجه به زمینه­های کاتولیکی تربیت (و شیفتگی نسبت به قدرت کلیسای کاتولیک در عصر بیسمارک)، در کنار آموزش­های حقوقی (تحقق حقوق به عنوان رسالت دولت) و شکل­گیری تجارب تاریخی مختلفی که در میانة یأس (خشم ناشی از وضعیت آلمان تحقیر شدة بین دو جنگ) و امید (نیرومند ساختن رژیم وایمار و امکان بازسازی امر سیاسی)، حوزه­های اصلی نقادی و اندیشه­پردازی اشمیت را در رابطه با نسبت سیاست و اخلاق، لیبرالیسم و دموکراسی و شکل مدرن ساختار سیاسی در قالب دولت شکل داده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 226.76 K

علوم سیاسی

بررسی و نقد مقالة «دگرگونی سیاست یا ضد سیاست؟»

هادی آجیلی؛ رضا ذبیحی

دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 1-16

چکیده

  چکیدهگسترش وسیع اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر زمینه را برای طرح و بررسی بیش‌تر رسانه‌ها در حکم اصلی‌ترین وسایل ارتباطی فراهم می‌کند. در این میان، رسانه‌های جدید نقش کانونی و محوری دارند؛ به‌صورتی که هر روز بر دامنة تأثیرگذاری آن‌ها در تحولات و بحران‌های گوناگون منطقه‌ای و جهانی افزوده می‌شود. مقالة حاضر در پی نقد و بررسی مقالة ...  بیشتر چکیدهگسترش وسیع اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر زمینه را برای طرح و بررسی بیش‌تر رسانه‌ها در حکم اصلی‌ترین وسایل ارتباطی فراهم می‌کند. در این میان، رسانه‌های جدید نقش کانونی و محوری دارند؛ به‌صورتی که هر روز بر دامنة تأثیرگذاری آن‌ها در تحولات و بحران‌های گوناگون منطقه‌ای و جهانی افزوده می‌شود. مقالة حاضر در پی نقد و بررسی مقالة «دگرگونی سیاست یا ضد سیاست؟» از بری اکسفورد است که در رسانه‌های جدید و سیاست (2001) به چاپ رسیده است. این مقاله نیز همراه مجموعه مقالات کتاب در سال 1387 به فارسی برگردانده شده است. بر اساس این، نگارندگان هر دو نسخة زبان اصلی و ترجمه‌شدة آن را نقد و بررسی کرده‌اند. مقالة حاضر در دو بخش با عنوان‌های نقد درون‌‌ساختاری و نقد برون‌ساختاری به بررسی و نقد مقالة مذکور می‌پردازد. باید اذعان کرد که حوزة تأثیرگذاری رسانه در سیاست دست‌خوش تحولات چشم‌گیری شده است و امروزه رسانه‌های جدید و مجازی در پیش‌برد دموکراسی و ایجاد محدودیت برای دولت‌ها و نهادهای مختلف در زمینه‌های گوناگون نقش مهمی دارند. تحولات سال‌های اخیر نشان می‌دهد که سیاست‌ها تا حدود زیادی تحت تأثیر محیط‌های رسانه‌ای مجازی قرار گرفته‌اند و رسانه‌های جدید هر روز شامل تعریف جدیدی می‌شوند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 164.65 K

علوم سیاسی

گفتمان معاصر عربی در میانة ابهامات و چندگانگی‌ها

حمید احمدی

دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 17-34

چکیده

  چکیدهپژوهش کنونی با تمرکز بر چگونگی و چیستی گفتمان‌محوری جهان عرب این فرضیه را طرح می‌کند که وحدت عربی یا اتحاد اعراب در چهارچوب یک واحد سیاسی و سرزمینی، گفتمان‌محوری، و آرمانی اعراب در یک و نیم قرن اخیر بوده است. با این همه، دگرگونی‌های بین‌المللی و داخلی تحقق چنین آرمانی را با دشواری روبه‌رو کرده و بروز مشکلات سیاسی ـ اقتصادی ...  بیشتر چکیدهپژوهش کنونی با تمرکز بر چگونگی و چیستی گفتمان‌محوری جهان عرب این فرضیه را طرح می‌کند که وحدت عربی یا اتحاد اعراب در چهارچوب یک واحد سیاسی و سرزمینی، گفتمان‌محوری، و آرمانی اعراب در یک و نیم قرن اخیر بوده است. با این همه، دگرگونی‌های بین‌المللی و داخلی تحقق چنین آرمانی را با دشواری روبه‌رو کرده و بروز مشکلات سیاسی ـ اقتصادی و اجتماعی داخلی جهان عرب را در سال‌های دهة 1980 دچار سردرگمی و چندگانگی گفتمانی کرده است. شرایط پس از جنگ سرد و تحولات داخلی ناشی از تضعیف گفتمان ناسیونالیستی نیز به‌تدریج شکل‌گیری دو گفتمان سکولار ـ بنیادگرا را در پی داشته و همة نیروهای اجتماعی و سیاسی را بر محور آن گرد آورده است. این پژوهش با نمونه گرفتن از مباحث چالش‌های گفتمان معاصر عربی در حکم متن مد نظر برای پژوهش خود و ضمن نقد دیدگاه‌های نویسندگان آن، این پراکندگی و سردرگمی گفتمانی و در نهایت رویارویی روشن‌فکران عرب در گفتمان سکولار ـ بنیادگرا را نشان می‌دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 191.6 K

علوم سیاسی

بررسی و نقد کتاب نظریة روابط بین‌الملل برای سدة بیست و یکم

مجید بزرگمهری؛ نازنین خرمی

دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 35-55

چکیده

  چکیدهنظریة روابط بین‌الملل برای سدة بیست و یکم در قالب سیزده مقاله، ضمن معرفی مکاتب مهم روابط بین‌الملل، آخرین یافته‌های نظری در این حوزه را نیز عرضه کرده است. هریک از سیزده مؤلف با تکیه بر جهان‌نگرش و سبک و سیاق نگارشی و استدلالی خاص خود یافته‌هایشان را در مقالاتی با زمینه‌های واقع‌گرایی، انترناسیونالیسم لیبرال، مارکسیسم، نظریة ...  بیشتر چکیدهنظریة روابط بین‌الملل برای سدة بیست و یکم در قالب سیزده مقاله، ضمن معرفی مکاتب مهم روابط بین‌الملل، آخرین یافته‌های نظری در این حوزه را نیز عرضه کرده است. هریک از سیزده مؤلف با تکیه بر جهان‌نگرش و سبک و سیاق نگارشی و استدلالی خاص خود یافته‌هایشان را در مقالاتی با زمینه‌های واقع‌گرایی، انترناسیونالیسم لیبرال، مارکسیسم، نظریة انتقادی، برسازی، مکتب انگلیس، پساساختارگرایی، زن‌باوری، پسااستعمارگرایی و ... ارائه کرده‌اند. با توجه به این‌که هدف گریفیتس گردآوری مجموعه‌ای بوده که از نظریه‌های گوناگون روابط بین‌الملل توصیفی جامع داشته باشد، پرسش اصلی این است که آیا هریک از مقاله‌ها از نظریة مندرج در عنوان مقاله توصیف جامعی ارائه کرده‌اند؟در این ارزیابی از شاخص‌های جهانی نقد علمی بهره برده‌ایم. نخست اثر و مؤلفان آن معرفی و سپس مفاد تک‌تک مقاله‌ها تحلیل و نقد شده‌اند. این اثر گریفیتس پوشش‌دهندة مجموعة کامل مباحث نظریات روابط بین‌الملل نیست. اثر صرفاً به‌منزلة منبع مکمل برای درس نظریات روابط بین‌الملل رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل است که البته فقط برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری مفید است

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 199.42 K