هنر
زینب تمسکی؛ مهرداد قیومی بیدهندی
چکیده
مورخ هنر و معماری بهتصریح، تلویح، آگاهانه، یا ناآگاهانه در کار تفسیر خود رویکردی جمعگرا یا فردگرا دارد. خشم و انکارهای برانکو میترویچ یگانه منبعی است که مستقل و از منظری فلسفی ـ تاریخی به تبیین در تاریخنگاری هنر میپردازد و با تکیه بر واقعگرایی، تبیین جمعگرا را ناموجه میشمارد. در این مقاله، استدلالهای متنوع میترویچ ...
بیشتر
مورخ هنر و معماری بهتصریح، تلویح، آگاهانه، یا ناآگاهانه در کار تفسیر خود رویکردی جمعگرا یا فردگرا دارد. خشم و انکارهای برانکو میترویچ یگانه منبعی است که مستقل و از منظری فلسفی ـ تاریخی به تبیین در تاریخنگاری هنر میپردازد و با تکیه بر واقعگرایی، تبیین جمعگرا را ناموجه میشمارد. در این مقاله، استدلالهای متنوع میترویچ استخراج و طبقهبندی شده است تا از امکان تبیین جمعگرایی بدون این اشکالات بحث شود. اساسیترین ایرادهای طرحشده بر تبیین جمعگرا ذاتباوری، نادیدهانگاری ارادۀ آزاد، مبهمبودن سازوکار اثرگذاری جمع بر فرد، روشننبودن وضعیت هستیشناختی جمعها، انگیزۀ نادرست مورخان از تبیین جمعگرایانۀ مبتنیبر خودشیفتگی و خودبرتربینی قومی، و ابزار قرارگرفتن برای تنظیم غرور ملی است. با تکیه بر دستاوردهای تازۀ علوم شناختی بحث خواهیم کرد که چهطور این اشکالات شامل هر نوع تبیین جمعگرایانه در تاریخ نخواهند بود. استقلال شناخت و نفوذناپذیری ادراک دربرابر تفکر مهمترین استدلال میترویچ برای توجیه فردگرایی بهمنزلۀ یگانه راه علمی و واقعگرایانۀ تبیین تاریخ است. در این مقاله، موقعیتی را در تاریخ معلوم میکنیم که حتی با اتخاذ موضع متافیزیکی و هستیشناختی همسو با ماتریالیسم میترویچ، تبیینهای جمعگرای معتدل در تاریخنگاری معماری میتوانند همچنان معتبر و حتی ناگزیر باشند.
هنر
علی خراشادی؛ داریوش اسماعیلی
چکیده
«رئالیسم» که از قرن نوزدهم میلادی در ادبیات و نقاشی پدیدار شد و تا امروز نیز ادامه دارد جریانی قدرتمند از مادیشدن هنر است. هنرمند رئالیست منطق و روابطی در اثر هنری خلق میکند که از دانشهای جدید و روابط اجتماعی حاکم بر جامعة مدرن برآمده است. ازسویی، سینما بهعنوان هنر دوران مدرن، باتوجهبه ویژگی ثبت تصویر، با رئالیسم نزدیکی ...
بیشتر
«رئالیسم» که از قرن نوزدهم میلادی در ادبیات و نقاشی پدیدار شد و تا امروز نیز ادامه دارد جریانی قدرتمند از مادیشدن هنر است. هنرمند رئالیست منطق و روابطی در اثر هنری خلق میکند که از دانشهای جدید و روابط اجتماعی حاکم بر جامعة مدرن برآمده است. ازسویی، سینما بهعنوان هنر دوران مدرن، باتوجهبه ویژگی ثبت تصویر، با رئالیسم نزدیکی و پیوند عمیقی دارد که از همان نخستین آثار سینمایی برادران لومیر این ویژگی هویدا بود. با افزودهشدن صدا و رنگ به فیلمهای صامت اولیه این پیوند عمیقتر شد. از اواسط قرن بیستم، گرایش به واقعنمایی اجتماعی افزایش یافت که در آثار نئورئالیستهای ایتالیا و آرای آندره بازن بهخوبی خود را نشان میدهد. مقالة پیشرو، بررسی کتاب رهیافتی به رئالیسم، سینما، و بیان مفاهیم دینی، نوشتة وحید حیاتی، است که ظرفیت رئالیسم سینمایی را برای بیان مفاهیم دینی بررسی کرده است و به تمایز رئالیسم معمول در سینما که در جنبش نئورئالیسم به اوج خود میرسد و شکلی از رئالیسم سینمایی میپردازد که بهاعتقاد نویسندة کتاب برای بیان مفاهیم دینی مناسب است. در این مقاله، نظریات مهم دربارة مفهوم رئالیسم دینی، که بهاعتقاد او در آثار مجید مجیدی و بهخصوص بچههای آسمان متجلی میشود، بررسی شده و به نقد دیدگاه او دربارة شباهت مفهوم رئالیسم دینی و رئالیسم سینمایی و تفاوت آنها از منظر معرفتشناسانه پرداخته شده است.
هنر
احسان ذبیحی فر؛ سید شاهین محسنی
چکیده
این مقاله به نقد، ترجمه، شرح، و تحلیل کتاب النغم، اثر ارزشمند و کوتاه یحییبن المنجم، دانشمند قرن سوم هجری اختصاص دارد که در آن روایت اسحاق موصلی از «مکتب غنا قدیم» آورده شده است. این رساله از قدیمیترین آثار در موسیقی نظری است که شیوۀ تحلیلی دارد و درعینحال، به سنت شفاهی و عملی موسیقی نزدیک است و با سنت ریاضیاتی ـ فلسفی ...
بیشتر
این مقاله به نقد، ترجمه، شرح، و تحلیل کتاب النغم، اثر ارزشمند و کوتاه یحییبن المنجم، دانشمند قرن سوم هجری اختصاص دارد که در آن روایت اسحاق موصلی از «مکتب غنا قدیم» آورده شده است. این رساله از قدیمیترین آثار در موسیقی نظری است که شیوۀ تحلیلی دارد و درعینحال، به سنت شفاهی و عملی موسیقی نزدیک است و با سنت ریاضیاتی ـ فلسفی که بعدها غلبه مییابد، تفاوتهای اساسی دارد. محور اصلی رساله، اول بررسی تعداد نغمات اصلی در موسیقی و جایگذاری آنها برروی عود، و دوم شرح نظریۀ «مجرا»ست که ابداع اسحاق موصلی است. در تحلیل نظام نغمگانی المنجم مشخص میشود که این نظام شامل ده نغمه و متشکل از دو مجرای بنصر هشتنغمهای و وسطی هفتنغمهای است که قطعاً در دو نغمه اختلاف دارند و در بقیۀ نغمات مشترکاند و نشان داده میشود که آنچه تا امروز مطرح شده و اینکه نظریۀ مجرا مشابه مد یا گام شمرده شده است صحیح نیست. در این مقاله، علاوهبر نقد رساله، متن کامل آن به فارسی ترجمه شده و برمبنای آن، ضمن اشاره به اشکالات شرحهای قدیمیتر و نقد آنها، شرح و تحلیلی سرراست و متنمحور از آرای المنجم ارائه میشود.
هنر
سارا صادقی نیا
چکیده
درمیان گنجینة نسخ خطی کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی، نسخة مصور عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات محمد قزوینی خودنمایی میکند. پژوهش پیشرو، از میان سه نسخة مصور موجود در کتابخانة آستان قدس، نسخة 35212 را انتخاب و از میان نگارهها، نگارههای انسانی آن را بررسی و واکاوی کرده است. در نسخة منتخب، 23 نگاره متعلق به انساننگارهها هستند ...
بیشتر
درمیان گنجینة نسخ خطی کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی، نسخة مصور عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات محمد قزوینی خودنمایی میکند. پژوهش پیشرو، از میان سه نسخة مصور موجود در کتابخانة آستان قدس، نسخة 35212 را انتخاب و از میان نگارهها، نگارههای انسانی آن را بررسی و واکاوی کرده است. در نسخة منتخب، 23 نگاره متعلق به انساننگارهها هستند که در دو دسته طبقهبندی میشوند. دستة نخست شامل نگارههای صور فلکی است که بهشکل مرد یا زن و با ظاهری طبیعی ترسیم شدهاند و دستة دوم موجودات خیالی هستند که بهشکل ترکیب انسان ـ حیوان تصویر شدهاند. نگارهها از اسطورهها و داستانهای عامیانه برگرفته و بهسبک مکتب جلایری ترسیم شدهاند. در این پژوهش، تلاش میشود تا میزان تطبیق متن با نگارههای موجود در نسخة منتخب بررسی شود. پژوهش ماهیتی توصیفی ـ تحلیلی دارد و بهروش اسنادی و کتابخانهای صورت گرفته است. نتایج نشان میدهد نگارهها درخدمت متن بوده و در عینیتبخشیدن به توصیفات متن و درک بهتر مطالب به خواننده کمک کردهاند و هرجا که هنرمند احساس نیاز کرده است، مرز میان خیال و واقعیت را درهم شکسته و جذابیت تصاویر را با قدرت تخیل خود دوچندان کرده است.
هنر
مرتضی صدیقیفرد؛ هدیه خزایی؛ مهدی مقیمنژاد
چکیده
این پژوهش بهدنبال تحلیل و بررسی کتاب عکاسی؛ هنر میانمایه به روشی ساختارمند است که بخشهای مختلف کتاب را با روشی توصیفی ـ تحلیلی از منظرهای مختلف بررسی میکند. این پژوهش با بررسی خاستگاه کتاب و میزان اثرگذاری مطالب آن پس از گذشت بیش از نیم قرن از تألیفش، با مدنظر قراردادن نسخة ترجمة فارسی، فواید و کاستیهای آن را بررسی میکند. ...
بیشتر
این پژوهش بهدنبال تحلیل و بررسی کتاب عکاسی؛ هنر میانمایه به روشی ساختارمند است که بخشهای مختلف کتاب را با روشی توصیفی ـ تحلیلی از منظرهای مختلف بررسی میکند. این پژوهش با بررسی خاستگاه کتاب و میزان اثرگذاری مطالب آن پس از گذشت بیش از نیم قرن از تألیفش، با مدنظر قراردادن نسخة ترجمة فارسی، فواید و کاستیهای آن را بررسی میکند. همچنین، ترجمة کتاب با مطابقتدادن ترجمة فارسی با نسخة انگلیسی بررسی شد و این رویارویی درنهایت مشخص کرد که کتاب در بخشهایی دچار نزول کیفیت ترجمه شده است و اشتباهاتی دارد. علاوهبراین، این نتیجه بهدست آمد که باتوجهبه گذشت زمان طولانی از انتشار کتاب و سرعت تغییر حوزههای موردمطالعه در آن، یعنی جامعهشناسی و عکاسی، امروز دیگر بخش اعظم کتاب همانند سالهای ابتدایی انتشار آن موردتوجه نیست و از میزان ارجاع به مطالب آن کاسته شده است. همچنین، به این دلیل که کتاب شامل مقالاتی ناپیوسته است و بهتبع آن دارای نتیجهگیری مشخصی نیست، بهطور کلی وحدت مناسبی ندارد و ماحصل این شیوه این شده است که هر بخش از آن مستقل از بخشهای دیگر قابلمطالعه باشد.
هنر
علیرضا طاهری؛ رویا ظریفیان
چکیده
این نوشتار، که پژوهشی توصیفی و تحلیلی است و دادههای کیفی آن بهشیوۀ تحقیق کتابخانهای جمعآوری شده، با هدف بررسی تحولات سبکی هنر ایران پس از حملۀ مغول سامان یافته است و نگارندگان تلاش دارند ضمن نقد و بررسی کتاب هفت اصل تزئینی هنر ایران، نوشتۀ یعقوب آژند، به این پرسش اساسی پاسخ دهند که چرا در مکتب قزوین دورۀ صفوی از نقوش هفتگانۀ ...
بیشتر
این نوشتار، که پژوهشی توصیفی و تحلیلی است و دادههای کیفی آن بهشیوۀ تحقیق کتابخانهای جمعآوری شده، با هدف بررسی تحولات سبکی هنر ایران پس از حملۀ مغول سامان یافته است و نگارندگان تلاش دارند ضمن نقد و بررسی کتاب هفت اصل تزئینی هنر ایران، نوشتۀ یعقوب آژند، به این پرسش اساسی پاسخ دهند که چرا در مکتب قزوین دورۀ صفوی از نقوش هفتگانۀ هنر ایرانی بهمنزلۀ اصول هفتگانۀ هنر ایرانی یاد شده است؟ بهنظر میرسد که برکشیدن این نقوش به جایگاه «اصول هفتگانه» همسو با سیاستهای شاه تهماسب و با هدف محدودکردن قدرت قزلباشان صورت پذیرفته باشد. یافتهها نشان میدهد که برای نیل به این مقصود نخست کارگاه و کتابخانۀ سلطنتی تبریز، بهمثابۀ کانون ذینفوذ و مروج تفکر قزلباشی، منحل شد و در گام بعد عناصر بصری نگارگری ایرانی در دو حوزۀ اصلی و فرعی قاعدهبندی شدند. قراردادن عناصری نظیر تحرک، رنگپردازی، و ترکیببندی در حوزۀ فرعیات نگارگری ایرانی بهمعنای کاستن از اهمیت اصول حاکم بر شیوۀ قزلباشی بود و درمقابل تأکید بر آرایهپردازی ذیل عنوان «اصول هفتگانۀ هنر ایرانی»، ضمن تعیین خطمشی مکتب نوپای قزوین در مسیری متفاوت از مکتب تبریز دوم، اعتباری ویژه به آن میبخشید.
هنر
لیلا غفاری؛ جمال عرب زاده
چکیده
هویت فرهنگی یک جامعه مولود عوامل متعددی چون دین، آداب و سنن، هنر، و بهطور خاص معماری است که وجه کاربردی آن در زندگی موجب اهمیت آن در شکلگیری تمدنهای باشکوهی مانند اسلام شده است. ازآنجاکه بروز و ظهور عینی این تمدن در قالب سازههای هنری ارزشمند مرهون دانش و مهارت معمارانی برجسته همچون سنان عبدالمنان است، بررسی نوشتارهای برجایمانده ...
بیشتر
هویت فرهنگی یک جامعه مولود عوامل متعددی چون دین، آداب و سنن، هنر، و بهطور خاص معماری است که وجه کاربردی آن در زندگی موجب اهمیت آن در شکلگیری تمدنهای باشکوهی مانند اسلام شده است. ازآنجاکه بروز و ظهور عینی این تمدن در قالب سازههای هنری ارزشمند مرهون دانش و مهارت معمارانی برجسته همچون سنان عبدالمنان است، بررسی نوشتارهای برجایمانده از این بزرگان با هدف آشنایی با دیدگاههای بیبدیلشان قابلتأمل خواهد بود. با درنظرداشتن جایگاه خاص سنان در توسعه و پیشرفت معماری عثمانی و نیز اسلامی مطالعه و کندوکاو در متون مربوط به او، بهخصوص آنچه از زبان خود معمار گفته شده، راهگشاست. در این نگاشته برگردان فارسی دو تذکرۀ ارزشمند او در کتاب تذکرۀالبنیان و تذکرۀالابنیه: خاطرات معمار سنان موردنقد و بررسی قرار گرفته است. پس از ارائۀ مشخصات فرمی کتاب وجوه تاریخی معماران و معماری دوران پیشامدرن اسلامی، زندگینامۀ استاد سنان، معرفی دو تذکرۀ او و درنهایت، قیاس آنها با رسالهای مشابه به نام رسالۀ معماریه بررسی میشود، باتوجهبه این نکته که قیاس این متون با یکدیگر در فهم بهتر افکار و ذهنیات معماران آن دوران، و بهخصوص سنان، مؤثر خواهد بود.
هنر
مریم فتحی؛ اشکان رحمانی
چکیده
در این پژوهش اهداف تربیت هنری در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم بررسی شده است. اهداف تربیت هنری موردبررسی شامل تولید هنری، زیباشناسی، نقد هنری، و تاریخ هنر است که میزان کاربرد این اهداف و نوع آنها در قسمتهای مختلف کتاب مشخص شده است. سؤال اصلی این است: اهداف تربیت هنری بهکاربردهشده در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم به چه ...
بیشتر
در این پژوهش اهداف تربیت هنری در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم بررسی شده است. اهداف تربیت هنری موردبررسی شامل تولید هنری، زیباشناسی، نقد هنری، و تاریخ هنر است که میزان کاربرد این اهداف و نوع آنها در قسمتهای مختلف کتاب مشخص شده است. سؤال اصلی این است: اهداف تربیت هنری بهکاربردهشده در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم به چه میزان است؟ این پژوهش از نوع توصیفی و پیمایشی است که با ابزار پرسشنامه به روش نمونهگیری تصادفی ساده بین 54 نفر از دبیران هنر شیراز صورت گرفته و تجزیهوتحلیل یافتهها به روش کمّی انجام شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که اهداف تربیت هنری در کل محتوای کتاب متوسط و فصل طراحی بیشترین کاربرد را در مقایسه با فصلهای دیگر کتاب دارد. همچنین، «تاریخ هنر» یکی از اهداف تربیت هنری در فصل طراحی و هدف «تولید هنری» در فصلهای تصویرسازی، عکاسی، و خوشنویسی بیشترین کاربرد را داشتند. بنابر دیدگاه اساتید متخصص هنر، مهمترین هدف تربیت هنری پرورش خلاقیت است.
هنر
محمد جواد گهربخش؛ شهاب اسفندیاری؛ پدرام رستمی
چکیده
کتاب سبک استعلایی در سینما، اوزو، برسون، درایر از پل شریدر، منتقد، نویسنده، و کارگردان شهیر آمریکایی، از معدود کتابهایی است که در آن رابطۀ سینما، دین، و ویژگیهای مرتبط با آن فراتر از حوزههایی مانند نشانهشناسی بررسی شده است. این کتاب در سال 1382 با ترجمۀ محمد گذرآبادی در ایران چاپ شد. ویرایش دوم کتاب در سال 2018 به بازار عرضه شد که ...
بیشتر
کتاب سبک استعلایی در سینما، اوزو، برسون، درایر از پل شریدر، منتقد، نویسنده، و کارگردان شهیر آمریکایی، از معدود کتابهایی است که در آن رابطۀ سینما، دین، و ویژگیهای مرتبط با آن فراتر از حوزههایی مانند نشانهشناسی بررسی شده است. این کتاب در سال 1382 با ترجمۀ محمد گذرآبادی در ایران چاپ شد. ویرایش دوم کتاب در سال 2018 به بازار عرضه شد که شامل معرفی سینمای آهسته و بازنگری شریدر بر برخی از مفاهیم این سبک بود. اهمیت این رساله را میتوان در نوع بررسی و مواجهه با دین و عناصر آن دانست. شریدر با توسل به مفاهیم عمیق فلسفی و بهرهگیری از عقبۀ مسیحی خود مراحل سبکی را بنیان مینهد که مهمترین آثار سینمایی از خلال آنها قابلخوانش و بررسی است. این سبک درغایت بهدنبال یافتن چگونگی بیان امر متعالی و امر معنوی در سینماست. در این پژوهش ابتدا، اثر و نویسنده معرفی شده و سپس، تمامی مفاهیم موجود در کتاب با عنایت به هر دو ویرایش آورده شده است. درنهایت، این کتاب در زوایای مختلف به بوتۀ نقد کشیده شده است. نتایج نشان خواهد داد که عمدۀ نقدهای وارد بر پیکرۀ این کتاب را میتوان در سطوح روش و محتوا مشاهده کرد.
هنر
محمد خدادادی مترجمزاده
چکیده
این مقاله در تلاش است در چهارچوب سنجههای تعیینشده به تحلیل و نقد کتاب زیباشناسی عکاسی بپردازد. سولاژ، نویسندۀ کتاب، استاد باتجربه در حوزۀ زیباشناسی و فلسفۀ هنر در کشور فرانسه است. باتوجهبه مشکلات و محدودیتهای فعلی چاپ در ایران، کتاب از جهت شکلی نمرۀ قابلقبولی میگیرد. خطاهای نگارشی بسیار اندک، نثر روان، پانوشتها، ارجاعات، ...
بیشتر
این مقاله در تلاش است در چهارچوب سنجههای تعیینشده به تحلیل و نقد کتاب زیباشناسی عکاسی بپردازد. سولاژ، نویسندۀ کتاب، استاد باتجربه در حوزۀ زیباشناسی و فلسفۀ هنر در کشور فرانسه است. باتوجهبه مشکلات و محدودیتهای فعلی چاپ در ایران، کتاب از جهت شکلی نمرۀ قابلقبولی میگیرد. خطاهای نگارشی بسیار اندک، نثر روان، پانوشتها، ارجاعات، نمایه، و فهرست منابع (باوجود چند ایراد کوچک) از کیفیت مطلوبی برخوردارند، اما کیفیت عکسهای شاهد متن کتاب خوب نیست. ترجمۀ کتاب کیفیت مطلوبی دارد. تنوع موضوعی و توزیع مناسب مطالب کتاب در سه بخش کلی و فصول دوازدهگانه بسیار هوشمندانه انجام شده است. کتاب از حیث محتوا توانسته است مطالب مرتبط با امر زیباشناسی عکاسی را از منظرهای مختلف و موردپژوهیهای مفید بهچالش بکشد. سولاژ با بهرهگیری مستمر از روش استدلال دیالکتیکی بین سنجههای متعارف و نامتعارف (از حیث سنخ و زمان) در تفهیم مفاهیم زیباشناسی معاصر عکاسی از موضع یک صاحبنظر فرانسوی بسیار خوب عمل کرده و توانسته است چشماندازی مفید از جلوههای زیباشناسی معاصر عکاسی را نشان دهد. معرفی برخی عکاسان اثرگذار متأخر نیز از آوردههای مطلوب کتاب است. کتاب حاوی اطلاعات بسیار مفیدی برای جامعۀ عکاسی دانشگاهی کشور است.
هنر
علی خراشادی؛ مقداد جاوید صباغیان
چکیده
بهرام بیضایی از مهمترین هنرمندان عرصۀ درام در ایران است. بااینحال، با گذشت نزدیک به شصت سال از فعالیت هنریِ بیضایی و در هیاهوی مخالفان و موافقان آثارش، آنچه به چشم و گوش میرسد سخن از چه گفتنهای آثارش بوده است: از نقدهای اسطورهنگرانه و تاریخی تا نقدهای فمینیستی و سیاسی که آثارش را در بردار سیاست زمانه تأویل، تفسیر، و نقد میکنند. ...
بیشتر
بهرام بیضایی از مهمترین هنرمندان عرصۀ درام در ایران است. بااینحال، با گذشت نزدیک به شصت سال از فعالیت هنریِ بیضایی و در هیاهوی مخالفان و موافقان آثارش، آنچه به چشم و گوش میرسد سخن از چه گفتنهای آثارش بوده است: از نقدهای اسطورهنگرانه و تاریخی تا نقدهای فمینیستی و سیاسی که آثارش را در بردار سیاست زمانه تأویل، تفسیر، و نقد میکنند. در این مقاله، سعی میشود سه اثر بیضایی شامل هشتمین سفر سندباد، پردۀ نئی، و آینههای روبهرو از منظر شکل روایت بررسی شود. فیلمنامههای بیضایی نوشتههاییاند که پیش از آنکه امکان ساختهشدن یابند چاپ میشوند. از این منظر، با پدیدهای منحصربهفرد مواجهیم که امکان دسترسی، تحقیق، و بررسی خود فیلمنامه ـ حتی پیش از ساخت فیلم ـ را در اختیار محققان فارسیزبان قرار میدهد. راهی که برای تبیین و بررسیِ این آثار در نظر گرفته شده است، بررسی شیوۀ روایت و بهطور خاص زمان روایت با اتکا به آرای ژرار ژنت، روایتشناس ساختارگرای فرانسوی، است. هدف این مقاله بررسی رابطۀ زمان و علیت بهعنوان پایههای روایت در آثار بیضایی و تبیین چگونگی نگاهِ او به هستی با تمرکز بر شکل آثارش است.
هنر
علیرضا طاهری؛ سمیرا نصراصفهانی
چکیده
در تمدنهای پیش از تاریخ و پیش از اسلام در ایران، بشر برای بیان نیازها و اعتقادات خود از ساخت پیکره و شمایلنگاری بهره برده است. این آثارِ باقیمانده نشان از نگرش، فرهنگ، پوشش، مذهب، و پیشرفت در حیات اعصار گذشته در ایران باستان دارند. این پیکرکها شامل حیوانات، انسانها، و حتی مجسمههای اساطیری و مذهبی بودهاند ...
بیشتر
در تمدنهای پیش از تاریخ و پیش از اسلام در ایران، بشر برای بیان نیازها و اعتقادات خود از ساخت پیکره و شمایلنگاری بهره برده است. این آثارِ باقیمانده نشان از نگرش، فرهنگ، پوشش، مذهب، و پیشرفت در حیات اعصار گذشته در ایران باستان دارند. این پیکرکها شامل حیوانات، انسانها، و حتی مجسمههای اساطیری و مذهبی بودهاند که در هر دورهای باتوجهبه دانش روز آن عصر با مواد، مصالح، و شیوههای خاص خود تولید شدهاند. هرکدام از این آثار مصرف و کاربرد ویژۀ خود را، باتوجهبه نیاز بشر در همان دوران، داشتند و تغییرات در نگرش، مذهب، عقیده، و زندگی روزمرۀ آن زمان باعث میشد پیکرکها با پوشش، آرایش، تزئینات، اغراقها، و تأکیدات متفاوت ساخته شوند. کتاب تندیسگری و شمایلنگاری در ایران پیش از اسلام ترجمهای از دو مقالۀ اورلی دیمز، پژوهشگر و باستانشناس بلژیکی، است که علیاکبر وحدتی آن را در سال 1388 ترجمه و نشر ماهی آن را چاپ و منتشر کرده است. هرچند کتاب مذکور اطلاعات بسیار مفید و ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران و باستانشناسان قرار میدهد، همانند هر اثر مکتوب علمی دیگر کاستیهایی را شامل میشود. لذا مترجم کتاب میتواند درصورت صلاحدید پیشنهادها و تغییراتی را که در متن به آن اشاره میشود موردتوجه قرار دهد.
هنر
جمال عرب زاده
چکیده
پژوهش حاضر نقد درباب مشاهده، اثر جیمز الکینز، نظریهپرداز مهم تاریخنگاری هنر، است. هدف الکینز در این کتاب آموزش صحیح «مشاهده» است و او در دو دستهبندی اصلی دستساختههای بشر و پدیدههای طبیعی طیف وسیعی از پدیدههای بصری را مشاهدۀ دقیق میکند؛ پدیدههایی که ابعاد مختلفی دارند: تاریخی، هنری، تکنولوژیکی، ...
بیشتر
پژوهش حاضر نقد درباب مشاهده، اثر جیمز الکینز، نظریهپرداز مهم تاریخنگاری هنر، است. هدف الکینز در این کتاب آموزش صحیح «مشاهده» است و او در دو دستهبندی اصلی دستساختههای بشر و پدیدههای طبیعی طیف وسیعی از پدیدههای بصری را مشاهدۀ دقیق میکند؛ پدیدههایی که ابعاد مختلفی دارند: تاریخی، هنری، تکنولوژیکی، زبانی، فرهنگی، اجتماعی، یا کاملاً طبیعی. سؤال اصلی الگوی شکلدهندۀ شالودۀ کتاب را در بر گرفته و سعی شده است تا با تحلیل عناصر مختلف الگوی ذهنی مؤلف استخراج شود. مفروض است که او، درمقام متخصص مطالعات بصری تاریخ هنر، بهصورتی غیرمستقیم ایدههایی مربوط به کیفیات و نحوۀ فعالیت مورخ هنری در برخورد با پدیدههای مختلف هنر و فرهنگ مطرح کرده است. لذا، نگاشتهها و آرای اصلیاش بازبینی میشوند. مطالعه نشان میدهد که برای مؤلف مشاهدۀ صحیح و آزاد از قالبهای معین رمز دریافت تاریخ هنر است؛ تاریخی که بهنظر او تنها با مطالعۀ آثار هنری قابلفهم نیست و مشاهدات دیگر پدیدههای بصری در فرهنگ امروزه میتوانند به درکش عمق دهند. نتیجهگیری درنهایت به این امر اشاره دارد که چگونه نگاه آغشته به پیشفرضهایی مانند فرهنگ و تاریخ هنر متعارف باعث نادیدهگرفتهشدن مواردی بسیار مهم در پدیدههای بصری میشود؛ جزئیاتی که در تفسیر این پدیدهها نقشی حیاتی میتوانند ایفا کنند.
هنر
سمیرا عرب؛ سید عبدالمجید شریف زاده
چکیده
خاتمکاری از جملۀ هنرهای سنتی مرتبط با چوب است که امروزه رونق چندانی ندارد. ساخت خاتم گره از دورۀ صفوی اهمیت یافت و تا دورۀ معاصر از آن استفاده میشود. توجه به خاتمکاری و پرداختن به نقدِ منابع آن در حوزۀ پژوهشهای حائز اهمیتی است که دستاوردهایی چون آشنایی، معرفی، و آسیبشناسی را بهارمغان خواهد داشت. کمبود اطلاعات تخصصی ...
بیشتر
خاتمکاری از جملۀ هنرهای سنتی مرتبط با چوب است که امروزه رونق چندانی ندارد. ساخت خاتم گره از دورۀ صفوی اهمیت یافت و تا دورۀ معاصر از آن استفاده میشود. توجه به خاتمکاری و پرداختن به نقدِ منابع آن در حوزۀ پژوهشهای حائز اهمیتی است که دستاوردهایی چون آشنایی، معرفی، و آسیبشناسی را بهارمغان خواهد داشت. کمبود اطلاعات تخصصی در نوشتارهای پیشین محسوس است. مقالۀ «بررسی شیوۀ ساخت و گُلبندی (Golbandi) در خاتم گره پنج» در فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی نگره بهقلم مریم اکبرزاده و محمدصادق میرزا ابوالقاسمی در پاییز 1397 و شمارۀ 47، در صفحات 82 تا 95، بهچاپ رسیده است. ضرورت نقد و ارزیابی مقالۀ مذکور حاکی از اهمیت نشر اطلاعات صحیح درخصوص خاتمکاری بهویژه خاتم گره است. خاتم گره با پیشینهای غنی بهدلایلی ازجمله دشواری در تهیۀ مواد اولیه و مراحل ساخت امروزه کمتر موردتوجه است. لذا، پرداختن به این خاتم و مستندنگاری آن از اهداف پژوهش حاضر است. نقد این اثر، که بهشکل محتوایی و علمی صورت گرفته است، سعی در تبیین کاستیهایی هرچند اندک در مراحل تخصصی ساخت خاتم گره پنج دارد.
هنر
لیلا غفاری؛ داوود رنجبران
چکیده
میتسوکنی یوشیدا، استاد و مدیر اسبق دانشگاه کیوتو، از محققان ژاپنی در حوزۀ مطالعات سفالگری ایران است که در دهۀ 1960 به مناطق مختلف تاریخی، سایتهای باستانشناسی ایران، و جزیرۀ هرمز سفر کرده است. او ثمرۀ یافتههای خود را دربارۀ تاریخچه و تکنیکهای خلق سفالینههای ایرانی در قالب کتابی با عنوان در جستوجوی سفال ایران بهنگارش ...
بیشتر
میتسوکنی یوشیدا، استاد و مدیر اسبق دانشگاه کیوتو، از محققان ژاپنی در حوزۀ مطالعات سفالگری ایران است که در دهۀ 1960 به مناطق مختلف تاریخی، سایتهای باستانشناسی ایران، و جزیرۀ هرمز سفر کرده است. او ثمرۀ یافتههای خود را دربارۀ تاریخچه و تکنیکهای خلق سفالینههای ایرانی در قالب کتابی با عنوان در جستوجوی سفال ایران بهنگارش درآورده است. در این نوشتار، با مرور کتاب حاضر بهعنوان منبعی درخور مطالعه در زمینۀ تاریخ سفال و سفالگری ایران، نحوۀ تلقی مؤلف درباب روند تحولات این هنر کهن و نیز نوع مواجهۀ او با مقولۀ سبکشناسی سفالینههای ایرانی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. بر این مبنا، منظور نظر یوشیدا نهفقط شرح مشاهدات خود از سفالینههای ایران، بلکه سبکشناسی و نیز مطالعۀ آثار سفالگری ایرانی بهلحاظ شناخت خاستگاه فرهنگی و زبانی آنها بوده است. همچنین، با درنظرداشتن عضویت او در مرکز تحقیقات انسانشناسی ژاپن، پرداختنش به وجوه انسانشناسانۀ هنر سفالگری در این اثر چندان دور از انتظار نیست. چنانکه نقش مشترکات فرهنگی کشورهای مشرقزمین در شکلگیری نگرش او به سفال و سفالگری ایران درمقام یک پژوهشگر شرقی حائز اهمیت است.
هنر
حامد فاردار؛ حمید دهقانپور
چکیده
تاریخ سینمای صامت از یک جنبه کارنامۀ تلاشها، رنجها، پیروزیها، و شکستهایی است که برای بهثمررسیدن آنچه امروز تحت عنوان سینما و قواعدش میشناسیم مؤثر و اساسی بوده است و از جنبۀ دیگر داستان روایتهایی است که بهمرور زمان و با کشف ابعاد نادیدۀ آن سالها بهمرور صیقل خوردهاند و درک ما را در این حوزه وسعت دادهاند. کتاب سینمای ...
بیشتر
تاریخ سینمای صامت از یک جنبه کارنامۀ تلاشها، رنجها، پیروزیها، و شکستهایی است که برای بهثمررسیدن آنچه امروز تحت عنوان سینما و قواعدش میشناسیم مؤثر و اساسی بوده است و از جنبۀ دیگر داستان روایتهایی است که بهمرور زمان و با کشف ابعاد نادیدۀ آن سالها بهمرور صیقل خوردهاند و درک ما را در این حوزه وسعت دادهاند. کتاب سینمای صامت، ترکیبی از دو کتاب مجزای لیام اولیری و پل شرودر رودریگث، روایتی مختصر و فشرده از آن سالهای اولیه است. کتاب اول، که متعلق به لیام اولیری است، به تاریخ سینمای صامت در غرب و کتاب دوم، بهقلم پل رودریگث، به تاریخ سینمای صامت در آمریکای لاتین اختصاص دارد. در این متن سعی شده است تا با نگاهی به حذفیات و کاستیهای کتاب در نسخۀ فارسی نشان داده شود که چه بخشهایی از آن برای کتابخوان امروزی تکراری، نابسنده، و چه قسمتهایی مفید، تازه، و آگاهیبخش است.
هنر
مریم کهوند
چکیده
با توسعۀ دیزاین در عصر حاضر، برنامهریزی و مدیریت فرایند آن بهمنظور بهرهبرداری از خدمات و محصولات دیزاین از اهمیتی فزاینده برخوردار شده است. مقالۀ حاضر با هدف بازشناسی ویژگیهای متون دیزاین براساس الگوی نقد کتاب به بررسی و نقد کتابی در زمینۀ تدوین و برنامهریزی دیزاین میپردازد. کتاب دیزاینبریف مجموعهای از چکیدۀ بحثها ...
بیشتر
با توسعۀ دیزاین در عصر حاضر، برنامهریزی و مدیریت فرایند آن بهمنظور بهرهبرداری از خدمات و محصولات دیزاین از اهمیتی فزاینده برخوردار شده است. مقالۀ حاضر با هدف بازشناسی ویژگیهای متون دیزاین براساس الگوی نقد کتاب به بررسی و نقد کتابی در زمینۀ تدوین و برنامهریزی دیزاین میپردازد. کتاب دیزاینبریف مجموعهای از چکیدۀ بحثها و سخنرانیها و سمینارهای مدیر و مشاور راهبردهای دیزاین در عرصۀ بینالمللی است که در برخی موارد با گزیدهمقالاتی از دیگر نویسندگان همراه شده است. محتوای کتاب در دو بخش کلی دیزاینبریف و مدیریت دیزاین نگاشته شده است. نکات مهم در این بررسی توصیفی ـ تحلیلی توجه به ویژگیهای شکلی و فنی کتاب است. نتایج این بررسی نشان میدهد ترکیب رنگی جلد، حروفچینی، و صفحهآرایی کتاب با درنظرگرفتن سواد بصری مخاطبان آن نیازمند تجدیدنظر و ویرایش است و استفادهنکردن از ابزارهای بصریسازی و تصویر از جذابیت و کارکرد مناسب کتاب میکاهد. همچنین، یافتههای تحقیق در بررسی متن گویای این است که محتوای کتاب فاقد رویکرد تحلیلی و استدلالی است و ارتباط موضوعی میان محتوای برخی فصول انسجام کافی ندارد، هرچند دربردارندۀ برخی نکات کلیدی در تدوین دیزاینبریف و مدیریت دیزاین است.
هنر
مهران هوشیار
چکیده
تبیین مبانی و شناخت الفبای هر پدیده برای درک مفاهیم، بنیانهای محتوایی، و فلسفة وجودی ضروری مینماید. این مهم، بهویژه در حوزة علوم انسانی، موردتوجه اندیشمندان معاصر بوده است. هنر اسلامی باتوجهبه گستردگی جغرافیایی و ارزشهای معنایی، اصول نظری و عملیِ مشخصی دارد که با زیربنای هنرهای سنتی بسیار متجانس است. گردآورندة کتاب مبانی ...
بیشتر
تبیین مبانی و شناخت الفبای هر پدیده برای درک مفاهیم، بنیانهای محتوایی، و فلسفة وجودی ضروری مینماید. این مهم، بهویژه در حوزة علوم انسانی، موردتوجه اندیشمندان معاصر بوده است. هنر اسلامی باتوجهبه گستردگی جغرافیایی و ارزشهای معنایی، اصول نظری و عملیِ مشخصی دارد که با زیربنای هنرهای سنتی بسیار متجانس است. گردآورندة کتاب مبانی نظری تلاش کرده است با تجمیع دانش و نظر استادان صاحبنظر و پژوهشگران فعال در رشتههای متنوع هنر اسلامی، با متنی علمی و قابلاستناد و معتبر مبادی و اصول و مفاهیم این هنر را تبیین کند. در این مقاله نیز، ضمن معرفی بخشها و مقالات چاپشده، توصیف و تفسیر اصلیترین مضامین ذکرشده در هر متن نقد و ارزیابی شده است. یافتة این پژوهش انتقادی مبیّن این نکته است که وحدت وجودی و برخورداری از مبانی اعتقادی مشترک و مستتر در تمامی آثار نشان از پیوستگی معنایی و وابستگی به منشأیی واحد دارد. انتشار کتاب مبانی نظری برای معرفی ویژگیها و دیدگاههای اخلاقی و ارزشی و عرفانی هنر اسلامی اقدامی مفید است که امروز منبعی معتبر و قابلاستناد است که برای استفادة پژوهشگران، دانشجویان، و علاقهمندان این حوزه در اختیار آنان قرار گرفته است.
هنر
میترا آزاد؛ رافعه درسویی
چکیده
طرحهای احیا نقش مهمی در تداوم زندگی بناهای تاریخی دارند و از ارزشهای فرهنگی و کالبد بنا بهصورت توأمان حفاظت میکنند. احیای اصولی، علاوهبر بازدهی فرهنگی و اقتصادی، رهیافتی مؤثر برای تشویق مردم به مشارکت و سرمایهگذاری در حفاظت از بناها و مجموعههای تاریخی است. در دورۀ اخیر، بعضی از طرحهای احیا بدون درنظرگرفتن ارزشهای ...
بیشتر
طرحهای احیا نقش مهمی در تداوم زندگی بناهای تاریخی دارند و از ارزشهای فرهنگی و کالبد بنا بهصورت توأمان حفاظت میکنند. احیای اصولی، علاوهبر بازدهی فرهنگی و اقتصادی، رهیافتی مؤثر برای تشویق مردم به مشارکت و سرمایهگذاری در حفاظت از بناها و مجموعههای تاریخی است. در دورۀ اخیر، بعضی از طرحهای احیا بدون درنظرگرفتن ارزشهای هنری ـ تاریخی بنا و با دیدگاهی صرفاً اقتصادی انجام شدند که آسیبهای متعددی را در بافتهای تاریخی بههمراه داشتهاند. ازاینرو، با ضابطهمندشدن اصول احیا میتوان کاربری مناسب را به بنای تاریخی اختصاص داد. بازبینی نقاط قوت و ضعف طرحهای احیا میتواند در تحقق این هدف مؤثر باشد. این مقاله اهمیت نقد طرحهای احیا و چگونگی مداخله در بناهای تاریخی را بررسی میکند. خانههای تاریخی بیشترین آثارباقیمانده از میراث معماری ایراناند که تعدد و تنوع آنها در بافتهای تاریخی پتانسیل خوبی برای تعریف محرکهای توسعه ایجاد میکند. هدف از این پژوهش نقد و تحلیل ویژگیهای مؤثر در احیای یکی از خانههای تاریخی شهر کاشان بهنام «خانۀ منوچهری» است که، باتوجهبه کاندیدبودن برای جایزۀ آقاخان و رونق اقتصادی و فرهنگیای که بهواسطۀ کاربری اقامتی در بستر خود فراهم آورده، موردتحلیل و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با بررسی اسناد، مطالعات میدانی، و با روش تحقیق کیفی انجام شده است.
هنر
عاطفه امیری؛ زینب صابر؛ ناهید عبدی
چکیده
کتاب درآمدی بر آیکونولوژی، مفاهیم انسانگرایانه در هنر رنسانس، نوشتۀ اروین پانوفسکی، چگونگیِ کاربستِ روششناسیِ آیکونولوژی را در تفسیر آثار هنری نشان میدهد. هدف از نقد کتاب یادشده بیان اهمیت پژوهشهای بینارشتهای و چگونگی سازماندهی روشمند مطالب در تحلیل آثار هنری است. ازاینرو در این مقاله، شکل و محتوای اثر و مواضعِ نویسنده ...
بیشتر
کتاب درآمدی بر آیکونولوژی، مفاهیم انسانگرایانه در هنر رنسانس، نوشتۀ اروین پانوفسکی، چگونگیِ کاربستِ روششناسیِ آیکونولوژی را در تفسیر آثار هنری نشان میدهد. هدف از نقد کتاب یادشده بیان اهمیت پژوهشهای بینارشتهای و چگونگی سازماندهی روشمند مطالب در تحلیل آثار هنری است. ازاینرو در این مقاله، شکل و محتوای اثر و مواضعِ نویسنده در تحلیل و ارجاعات به منابع براساس روش آیکونولوژی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. بهلحاظ شکلی، کتاب موردبحث ایدۀ محوریِ رابطۀ میان فرم و موضوع در تحلیل آثار هنری را مدنظر داشته و چگونگی تحلیل و تفسیر آثار هنری را، باتوجهبه زمینۀ تاریخی پدیدآمدن آثار، نشان داده است. البته مواردی چند از عدمِ ارجاع به تصاویر در متن کتاب، فقدانِ ترتیب در استفاده از تصاویر در متن، و عدم ارجاع به منابع معتبر، بهویژه در ارجاع به منابع فلسفۀ اسلامی، موجب برخی محدودیتها در استفاده از کتاب یادشده شده است. باوجود این موارد، پژوهشگران با استفاده از روش تحلیل بینارشتهای مطرحشدۀ پانوفسکی، با فراروی از مطالعاتِ فرمی، پژوهشهایی بارور درجهتِ فهم معنای ذاتی یا محتوا در آثار هنری ارائه کردهاند.
هنر
مجید بهدانی؛ محمد خزائی
چکیده
این متن در تلاش است تا کتاب در تعقیب ستارگان را موردنقد و ارزیابی قرار دهد و، ضمن بیان ارزشها و کاستیهایش، آن را به علاقهمندان حوزۀ هنر اسلامی معرفی کند. اثر کنونی، که کتابچهای دربارۀ بازتاب صورتهای فلکی در آثار هنر اسلامی است، عنوان ارزشمند و قابلتأملی را داراست که موضوع بسیار مهمی در مطالعات هنر اسلامی بهشمار میرود. ...
بیشتر
این متن در تلاش است تا کتاب در تعقیب ستارگان را موردنقد و ارزیابی قرار دهد و، ضمن بیان ارزشها و کاستیهایش، آن را به علاقهمندان حوزۀ هنر اسلامی معرفی کند. اثر کنونی، که کتابچهای دربارۀ بازتاب صورتهای فلکی در آثار هنر اسلامی است، عنوان ارزشمند و قابلتأملی را داراست که موضوع بسیار مهمی در مطالعات هنر اسلامی بهشمار میرود. موضوعی که در سدههای میانی اسلام دغدغۀ هنرمندان بود و حجم عظیمی از نقوش هنری را بهخود اختصاص داد. در این کتاب بر علم احکام نجوم یا همان طالعبینی تأکید شده و درجهت این جریان بهاصطلاح علمی به بررسی و تحلیل نقوش بیست شیء هنری نگهداریشده در موزۀ متروپولیتن نیویورک پرداخته شده است. در این نوشته، بهمنظور ارزشگذاری، تأیید، و اصلاح دیدگاههای نویسنده به نوشتههای دیگر محققان اشاره شده و درجهت تکمیل نظرها از آنها استفاده شده است. کتاب، بهزعم وجود کاستیها و نواقص محتوایی، از موضوع تازه و جالبی برخوردار است و قطعاً برای پژوهشگران حوزۀ هنر اسلامی مفید و مطلوب خواهد بود.
هنر
علی خراشادی؛ محمد شهبا
چکیده
ژانر فانتزی ازجمله ژانرهای مسئلهبرانگیز سینماست که تا دههها موردبیتوجهی سینمادوستان بوده است. بااینکه نخستین آثار موسوم به فانتزی به سالهای نخستین سینما و آثارِ ژرژ ملییس بازمیگردد، تا اواخرِ دهۀ 1970 بهدلایل مختلف، ازجمله هزینة نسبتاً گزاف تولید اینگونه آثار و عدم پیشرفت تکنولوژی سینمایی، کمتر اثری فانتزی در سینما ...
بیشتر
ژانر فانتزی ازجمله ژانرهای مسئلهبرانگیز سینماست که تا دههها موردبیتوجهی سینمادوستان بوده است. بااینکه نخستین آثار موسوم به فانتزی به سالهای نخستین سینما و آثارِ ژرژ ملییس بازمیگردد، تا اواخرِ دهۀ 1970 بهدلایل مختلف، ازجمله هزینة نسبتاً گزاف تولید اینگونه آثار و عدم پیشرفت تکنولوژی سینمایی، کمتر اثری فانتزی در سینما پدید آمد که موردتوجه مخاطبان قرار گیرد. از مباحث نظری مهم دربارة آثار فانتزی خلط اینگونه فیلمها با دیگر آثار سینما، مانند وحشت و علمی ـ تخیلی، است. تعریف دقیق از مفهوم فانتزی امری مسئلهزاست. ازاینروی، باتوجهبه ساختهشدن آثار درخشانی که پس از قرن 21 صفت فانتزی را یدک میکشند و اقبال مخاطب به این آثار در دوران اخیر و همچنین رشد تکنولوژیِ سینمایی، یافتن چهارچوبهای مشخص برای مشخصکردن ویژگیهای آثار فانتزی و تمییزدادن آنها از سایر آثار مشابه مانند علمی ـ تخیلی و وحشت امری ضروری بهنظر میرسد. اهمیت کتاب سینمای فانتزی، نوشتة کاترین ای. فوکس، ترجمة علیظفر قهرمانینژاد، بهدلیل تلاش درجهت یافتنِ پاسخ برای این پرسشها و ابهامات است که این نوع آثار درمیان اهالی سینما بهوجود آورده است و ازاینروی ضرورت بررسی نویسنده از نحوة تبیین سینمای فانتزی ضروری بهنظر میرسد. این کتاب را در سال 1395 نشر بیدگل در 324 صفحه بهچاپ رسانده است.
هنر
احسان ذبیحی فر؛ سید شاهین محسنی
چکیده
موسیقیِ عرفانی اصطلاحی است که میتواند طیف گستردهای از معنا را در بر بگیرد و درطول تاریخ پس از اسلام، مصادیق بسیاری از موسیقی به وصف عرفانی متصف شدهاند و برخی از آنها تا امروز موجودند. این تحقیق برآن است که معنیِ موسیقی عرفانی را نه از طریق واکاوی معانی لغوی یا ریشهشناسی، بلکه از طریق معناداریِ آن در زیستِ جهان فرهنگی و پیداکردن ...
بیشتر
موسیقیِ عرفانی اصطلاحی است که میتواند طیف گستردهای از معنا را در بر بگیرد و درطول تاریخ پس از اسلام، مصادیق بسیاری از موسیقی به وصف عرفانی متصف شدهاند و برخی از آنها تا امروز موجودند. این تحقیق برآن است که معنیِ موسیقی عرفانی را نه از طریق واکاوی معانی لغوی یا ریشهشناسی، بلکه از طریق معناداریِ آن در زیستِ جهان فرهنگی و پیداکردن مصادیق این اصطلاح بیابد و سپس افق معنایی موسیقی عرفانی را بهجای تکمعنای آن بنشاند. در این جهت، گسترۀ معانی اصطلاحات موسیقی، عرفان، و بعد نحوۀ ارتباط موسیقی و عرفان در متون سنتی بررسی و به چهار قسم طبقهبندی میشود. اول ارتباط موسیقی و هستی، دوم ارتباط باطنی موسیقی با جنبههای باطنی فرهنگی، سوم موسیقی با تأثیر عرفانی و انواع آن در ادبیات عرفانی، و چهارم موسیقی بهعنوان آداب تصوف. درمجموع 21 مصداق برای موسیقی عرفانی با شرحی مختصر ذکر میشود. این مصادیق که هریک نمونههای دیگری را نمایندگی میکنند، طیفی را تشکیل میدهند که افق معنای اصطلاح موسیقی عرفانی در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در آن قابلمشاهده خواهد بود.
هنر
علیرضا طاهری؛ بتول معاذالهی
چکیده
در شرایطی که مطالعات هنر اسلامی در بررسی تصویر انسان غنای چندانی ندارد، کتاب ایوا بئر با عنوان پیکر انسان در هنر اسلامی میراث گذشته و تحولات پس از اسلام در زمرۀ کتب منحصربهفرد در این زمینه محسوب میشود. نویسنده در این کتاب به بررسی تصویر انسان در هنر اعراب، ایران، گورکانیان، و عثمانی میپردازد. او که سالها صاحب کرسی تدریس و سرپرست ...
بیشتر
در شرایطی که مطالعات هنر اسلامی در بررسی تصویر انسان غنای چندانی ندارد، کتاب ایوا بئر با عنوان پیکر انسان در هنر اسلامی میراث گذشته و تحولات پس از اسلام در زمرۀ کتب منحصربهفرد در این زمینه محسوب میشود. نویسنده در این کتاب به بررسی تصویر انسان در هنر اعراب، ایران، گورکانیان، و عثمانی میپردازد. او که سالها صاحب کرسی تدریس و سرپرست موزۀ هنر اسلامی بود، کتاب مذکور را در سال 2004 بهرشتۀ تحریر درآورد. بااینکه تلاش نویسنده در جمعآوری دادههای تحقیق ستودنی است، بر نحوۀ پژوهش و مباحث روششناسی کتاب نقدهایی وارد است. نقصان در روششناسی کتاب منجر شده است که باوجود نوآورانهبودن تحقیق، فرایند ارتباط بین کتاب و خواننده بارها دچار گسست شود. از برایند نحوۀ ارائۀ مطالب، میتوان کتاب را ذیل رویکرد تاریخینگری جای داد. از نظر نویسندگان، نادیدهگرفتن «تفسیر»، بهعنوان مهمترین بخش روششناسی تاریخینگر، خللهای موجود را رقم زده است. بر این اساس، نویسندگان مقالۀ حاضر کوشش میکنند تا ضمن بررسی و شرح نواقص روششناسی کتاب، پیشنهادهایی را بهمنظور رفع آنها ارائه دهند.
هنر
سمیرا عرب؛ سید عبدالمجید شریف زاده
چکیده
دورة ساسانی یکی از دورههای مهم تاریخ ایران است که آثار هنری بینظیری از این دوره برجای مانده است. عناصر تزیینی در آثار هنری این دوره حاکی از پیوند باورها و اعتقادات در اندیشة انسان است. کتاب بررسی ظروف فلزی ساسانی از دیدگاه نمادشناسانه بهقلم ندا اخوان اقدم در سال 1396 از انتشارات فرهنگستان هنر بهچاپ رسیده است. این کتاب، علاوهبر ...
بیشتر
دورة ساسانی یکی از دورههای مهم تاریخ ایران است که آثار هنری بینظیری از این دوره برجای مانده است. عناصر تزیینی در آثار هنری این دوره حاکی از پیوند باورها و اعتقادات در اندیشة انسان است. کتاب بررسی ظروف فلزی ساسانی از دیدگاه نمادشناسانه بهقلم ندا اخوان اقدم در سال 1396 از انتشارات فرهنگستان هنر بهچاپ رسیده است. این کتاب، علاوهبر نداشتن نظم مشخص و منسجم برای تحلیل نقوش، کاستیهای شکلی و محتوایی دارد. پژوهش حاضر با تکیه بر روش کتابخانهای به نقد انتقادی کتاب پرداخته و ساختار شکلی و محتوای علمی آن را ارزیابی کرده است. بدین منظور، به کاستیهای کتاب اشاره و نظرهای انتقادی ذیل هریک از مباحث بیان شده است. اشاره به کاستیها بهمنظور دستیابی به مفاهیم و تبیین وجوه نمادین نقوش در ظروف فلزی ساسانی است که از نتایج این نوشتار است.