زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد و بررسی کتاب واژه‌نامۀ گویش تون (فردوس)

مجید طامه

دوره 22، شماره 9 ، آذر 1401، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38668.2402

چکیده
  واژه‌نامۀ گویش تون (فردوس) کتابی است دربارۀ یکی از گویش‌های ایرانی که در خراسان رایج است. این کتاب حاصل همکاری چندین سالۀ محمدجعفر یاحقی و رحمت‌الله ابریشمی و احمد ارمغانی است. البته تدوین علمی و آماده‌سازی این اثر برای نشر برعهدۀ محمدجعفر یاحقی بوده‌است. در این اثر لغات گونۀ زبانی رایج در فردوس یا همان تون قدیم گردآوری و ضبط شده‌است. ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
بررسی و نقد کتاب تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان

شهرام نقشبندی

دوره 22، شماره 8 ، آبان 1401، ، صفحه 65-85

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34449.2103

چکیده
  به‌نظر می‌رسد که تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان تألیف سیدمهدی سمائی تنها کتابی باشد که هدف اصلی آن معرفی سیر مطالعات آواشناسی و دستاوردهای دانشمندان ایرانی در این زمینه است. طبق فهرست مطالب کتاب، آواشناسی در یونان، روم، هند، و سرزمین‌های اسلامی در بازة زمانی قرن ششم پیش از میلاد تا قرن پانزدهم میلادی، مطالبی‌اند که این کتاب ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد و بررسی کتاب حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری)

لیلا ورهرام

دوره 22، شماره 8 ، آبان 1401، ، صفحه 87-106

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34843.2128

چکیده
  حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری) دربارة وضعیت اجتماعی و فکری اقلیتی مانوی است که در دو سدة نخستین هجری قمری در جامعة اسلامی می‏زیست. در این کتاب چگونگی تطبیق مانویان در جامعة اسلامی براساس نظریة کارکردگرایی ساختاری پارسونز بررسی شده است. کتاب سه بخش دارد: بخش اول مقدمه‏ای است کوتاه دربارة مانویت و زمینة ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
واکاوی اندیشه‌های جاحظ دربارۀ ترجمه و معنا در کتاب الحیوان

رضا امینی

دوره 22، شماره 7 ، مهر 1401، ، صفحه 107-125

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.37749.2327

چکیده
  جاحظ، زادۀ سدۀ دوم هجری، از بزرگ‌ترین اندیشمندان زمان خود است. او در حوزۀ ترجمه و معنا اندیشه‌های ژرفی دارد که به‌خوبی با اندیشه‌های هم‌سنگ آن در جهان امروز برابری می‌کند. در این پژوهش، این اندیشه‌ها باتوجه‌به آن‌چه او در کتاب الحیوان گفته بررسی شده است. بدین منظور، پس از «مقدمه»، جاحظ و به‌طور خاص کتاب الحیوان او معرفی ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شناختی

پارسا بامشادی

دوره 22، شماره 6 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-28

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34169.2084

چکیده
  این مقاله با هدف بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شناختی، نوشتۀ اونگرر و اشمیت با ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی (1397)، نوشته شده است. پس از بررسی متن انگلیسی کتاب مشخص شد که گرچه این کتاب یکی از منابع اصلی و شناخته‌شدۀ زبان‌شناسی شناختی است، کاستی‌هایی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به توجه ناکافی به بنیاد‌ها و فرض‌های اساسیِ زبان‌شناسی ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
ارائۀ نظامی مفهومی برای طبقه‌بندی واژه‌های مشتق و مرکب فارسی

مریم حکیمی؛ مریم ایرجی؛ علی اکبر خمیجانی فراهانی

دوره 22، شماره 6 ، شهریور 1401، ، صفحه 29-56

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34925.2138

چکیده
  طبقه‌بندی مفهومی واژه‌ها یکی از موضوعاتی است که از دیرباز، پژوهش‌گران‌ در حوزۀ مفهوم‌شناسی و اصطلاح‌شناسی به آن توجه‌ کرده‌اند. پژوهش پیشِ‌رو با هدف طبقه‌بندی مفهومی واژه‌های مشتق و مرکب فارسی انجام شده است. برای این منظور، 660 واژۀ مشتق و مرکب، که به روش نمونه‌گیری تصادفی نظام‌مند از فرهنگ املایی خط فارسی استخراج شده‌اند، ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقدی بر کتاب زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه‏ای مفید و کاربردی

صالح طباطبایی؛ ارسلان گلفام

دوره 22، شماره 6 ، شهریور 1401، ، صفحه 57-75

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35625.2196

چکیده
  کتاب زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه‏ای مفید و کاربردی، اثر زولتان کووچش، به‌دلیل بیان روشن مطالب، جامعیت موضوعی و توجه ویژه به ابعاد کاربردی نظریه‏های زبان‏شناسی شناختی، هم‌چون متنی درسی در زبان‏شناسی شناختی، جایگاه برجسته‌ای در این رشته دارد. بااین‌همه، ترجمۀ فارسی این کتاب به‌سبب وجود مشکلات گوناگون و پُرشمار در آن نه‌تنها ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد کتاب ‌‌روش تحقیق در زبان و زبان‌‌شناسی (نظری و عملی)

مریم سادات فیاضی

دوره 22، شماره 6 ، شهریور 1401، ، صفحه 77-98

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33089.1990

چکیده
  نقد کتاب ازجمله سنت‌‌های دانشگاهی برای ارزیابی سهم صاحبان اندیشه در زمینة پژوهش است که، افزون‌بر ارتقای سطح خواندنِ آگاهانة منتقد، زمینه‌‌های آفرینش اثر را از منظرِ نویسنده بررسی می‌‌کند. ازاین‌رو، نقد چیزی بیش از خلاصة محتوای کتاب است. هدف از نقد پیشِ‌‌رو، توصیف و ارزیابی کتاب روش‌‌ تحقیق در زبان و زبان‌‌شناسی (نظری و ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
بررسی انتقادی کتاب کاربردشناسی واژگانی و نظریة ذهن: فراگیری پیوندها

رامین گلشائی

دوره 22، شماره 6 ، شهریور 1401، ، صفحه 99-118

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34219.2088

چکیده
  این مقاله ترجمة کتاب کاربردشناسی واژگانی و نظریة ذهن: فراگیری پیوندها، نوشتة سندرین زوفری و ترجمۀ محمدحسن ترابی، شهره صادقی و الهه کمری را بررسی و نقد می‌کند. نظریة ذهن یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مطالعاتی در روان‌شناسی شناختی است که توانایی افراد در درک حالات ذهنی خود و دیگران را بررسی می‌کند. این کتاب با رویکردی میان‌رشته‌ای سعی ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
تحلیل و نقد کتاب Noam Chomsky: On Nature and Language ( نوآم چامسکی: درباب طبیعت و زبان)

شهریار هرمزی

دوره 22، شماره 6 ، شهریور 1401، ، صفحه 119-143

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.34698.2119

چکیده
  هدف مقالة پیش‌ِرو نقد و بررسی کتاب نوآم چامسکی: درباب طبیعت و زبان، ویراستة آدریانا بلتی و لویجی ریتزی، است. نزدیک به هفت‌ دهه از تولد زبان‌شناسی زایشی می‌گذرد و در این دوران، باوجود تمام فرازونشیب‌هایی که از سر گذرانده، همواره به‌منزلة جریان غالب زبان‌شناسی، به‌ویژه در آمریکای شمالی، شناخته شده‌ است. در این کتاب، ضمن معرفی ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
بررسی انتقادی تاریخ ترجمه در ایران

رضا امینی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.31817.1913

چکیده
  در این مقاله، کتاب تاریخ ترجمه در ایران، نوشتۀ عبدالحسین آذرنگ، بررسی و نقد شده است. نثر روان و ویرایش دقیق کتاب، پیراسته‎بودن آن از غلط‌های نگارشی، و ارائۀ شماری نکتۀ خوب دربارۀ ترجمه در برخی دوره‌های تاریخ ایران از ویژگی‌‌های نیکویی است که خواننده به‌هنگام خواندن کتاب به وجود آن‌ها پی می‌‌برد. تکراری‌بودن بسیاری از مطالب ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
بررسی کتاب شهرستان‌های ایران‌شهرنوشته‌ای به زبان فارسیِ میانه دربارۀ تاریخ، حماسه، و جغرافیای باستانی ایران

شیما جعفری دهقی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 23-39

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.28687.1671

چکیده
  شهرستان‌های ایران‌شهر یا شهرستان‌های ایران رسالۀ کوچکی است به زبان فارسی میانه و موضوع آن جغرافیای تاریخی شهرهاست. این رساله را تاکنون، هدایت، عریان، تفضلی، و دریایی به زبان فارسی منتشر کرده‌اند. تورج دریایی در سال 2002 م به‌هم‌راه ترجمۀ فارسی و انگلیسی این متن را منتشر کرد1 و شهرام جلیلیان آن را در سال 1388 ش به فارسی برگرداند. در ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد کتاب دوازده متن باستانی

محمود جعفری دهقی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 41-57

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34260.2089

چکیده
  کتاب دوازده متن باستانی حاصل سال‌ها تحقیق و تتبع بیژن غیبی در متون ایرانی باستان به‌ویژه متون فارسی میانه است. مؤلف در هریک از مقالات نخست به ارائۀ منابع، سپس به متن پهلوی، آوانویسی، ترجمۀ متن، یادداشت‌های لغت‌‌شناسی، و توضیح ابهامات متن پرداخته است. این کتاب شامل «گزارش شطرنج»، «داستان یوشت فریان»، «ماه فروردین ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد و تحلیل کتاب طراحی برنامۀ آموزشی زبان

مریم دانای طوس

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 59-84

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32636.1954

چکیده
  کتاب طراحی برنامۀ آموزشی زبان فرایند طراحی برنامۀ درسی را با جزئیات توصیف می‌کند و فرصت‌هایی برای تمرین و کاربست فراهم می‌آورد. این کتاب که نوشتۀ پُل نِیشن و جان مکالیستر است در سال 2010 منتشر شده، توسط میردهقان، مجیدی، حاجی‌باقری، و فرهی به زبان فارسی برگردان شده و در سال 2016 منتشر شده است. در این مقاله، برگردانِ فارسیِ کتاب بررسی ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
ارزش‌یابی کتاب زبان‌آموزی، جمله‌سازی، و نگارش پایۀ سوم ابتدایی گروه آسیب‌دیدۀ شنوایی

احمد رمضانی؛ عبدالسعید محمد‌شفیعی؛ زینب یزدانی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 85-111

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35360.2164

چکیده
  در این مقاله نقاط قوت و ضعف ظاهری و محتوایی کتاب زبان‌آموزی، جمله‌‌سازی، و نگارش پایۀ سوم ابتدایی تحلیل می‌شود. پژوهش حاضر توصیفی ‌ـ تحلیلی است و از دو رویکرد کیفی (گروه کانونی و تحلیل محتوا) و کمی استفاده شده است. نمونه‌گیری در بخش کیفی به‌صورت هدف‌مند و جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بوده است. برخی از نقاط ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
تحلیلی بر نگرش مدرسان زبان فارسی به ارائۀ بازخورد تصحیحی ‌شفاهی در کلاس درس

امیر زندمقدم؛ فرانک اسلامی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 113-132

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29847.1756

چکیده
  باتوجه‌به نقش مهم بازخوردهای تصحیحی شفاهی در پیشرفت یادگیری زبان و فقدان پژوهش کافی درخصوص نگرش مدرسان زبان، به‌خصوص مدرسان زبان فارسی، به ارائۀ بازخورد تصحیحی شفاهی، هدفِ پژوهش حاضر بررسی، تحلیل، و نقد نگرش مدرسان زبان فارسی به ارائۀ بازخورد شفاهی و نیز بررسی عملکرد آن‌ها در کلاس است. بدین منظور، پانزده مدرس زبان فارسی از میان ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
معرفی و نقد کتاب زبان‌شناسی و رمان

گلرخ سعیدنیا

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 133-147

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.28069.1650

چکیده
  (1396، تهران، نشر نی، 358 صفحه، چاپ دوم؛ چاپ اول 1390) پرداخته می  شود. در دوران اخیر فرایند نقد به مرحله ای از رشد خود رسیده که در زمینه های بسیار متنوعی تأثیرگذار بوده است. به این منظور، ابتدا زمینه‌ای از نظریه‌هایی که در این کتاب موردبحث قرار گرفته و مطلبی کوتاه راجع‌به نویسندۀ کتاب ارائه شده است و سپس مروری کوتاه بر آثاری از فاولر ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد و معرفی کتاب فرهنگ‌نویسی: مبانی نظری و کاربردی

ساغر شریفی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 149-167

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.26790.1601

چکیده
  کتاب فرهنگ‌نویسی: مبانی نظری و کاربردی حاوی مقالاتی درباب فرهنگ‌نویسی به‌قلم گروهی از فرهنگ‌نویسان معروف و معتبر است. فرهنگ‌نویسی مدرن در ایران علمی نوپاست و آثار منتشرشده در این حوزه در زبان فارسی اندک‌اند. این امر و نیز وجود برخی اشکالات در انتخاب و ترجمة این مقالات نگارنده را بر آن داشت تا، ضمن برشمردن نکاتی چند، نظر خواننده ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد ترجمۀ کتاب سیر نشانه‌شناسی: از نشانه‌شناسی سخت تا نشانه‌ ـ انسان‌شناسی نرم

حمید رضا شعیری؛ فاطمه سیدابراهیمی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 169-192

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30823.1843

چکیده
  کتاب سیر نشانه‌شناسی مجموعۀ مقالاتی است که زیرنظر پاول کوبلی (2001) منتشر شده است. راحله قاسمی ترجمۀ این کتاب را برعهده داشته و نشر سیاه‌رود آن را منتشر کرده است. این کتاب شامل ده فصل است و درمجموع مسئلۀ اصلی فصل‌ها تعامل نشانه‌شناسی با جهان پیرامون و تجربۀ زیستۀ حضور است. نویسندگان این کتاب در یک نکته اشتراک دارند: ساختارهای زبانی ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد عقل محض زبانی: خوانشی کانتی از کتاب تمهیداتی بر نظریة زبان

مهدی صفایی‌قلاتی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 193-216

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.31696.1898

چکیده
  تمهیدات یلمزلف شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به‌طور کل درقالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگ‌ترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به‌خوبی برآمده است. مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر ادعای مترجم در پیش‌گفتار ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد و بررسى کتاب دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی

مسعود قیومی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 217-245

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.26215.1581

چکیده
  دستور وابستگی یکی ‎از دستورهای صورت‌گراست که براساس وابستگی بین عناصر واژگانی یک جمله بنا نهاده شده ‎است. این وابستگی‎ها مبتنی‌بر ظرفیت واژگان است. بنابراین، بازنمایی معنایی واژه‎ها در چهارچوب ظرفیت ستون‌فقرات این دستور است. مقالۀ حاضر براساس سه رأس مطالب به بررسی و نقد کتاب دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروه‌های خودگردان ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد و بررسی کتاب استعاره

رامین گلشائی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 247-271

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29218.1702

چکیده
  این مقاله به بررسی و نقد ترجمة کتاب استعاره، نوشتة دیوید پانتر، می‌پردازد که محمدمهدی مقیمی‌زاده آن را به فارسی ترجمه کرده و انتشارات علم آن را منتشر کرده است. پانتر در این کتاب کارکردهای استعاره را در حوزه‌های مختلف دانش بشری، از ادبیات و فلسفه تا سیاست و روان‌کاوی، می‌کاود. ترجمة کتاب از دو منظر صوری و محتوایی بررسی شده است. در ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
بررسی و نقد کتاب واژه‌نامۀ توصیفی فرهنگ‌نویسی

مسعود مُشیّدی؛ مجتبی مقصودی

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 273-290

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27850.1642

چکیده
  در این مقاله، واژه‌‌نامۀ توصیفی فرهنگ‌‌نویسی نوشتۀ فریبا قطره با رویکردی توصیفی ـ انتقادی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، هم جنبه‌‌های صوری و ساختاری کتاب از نظر رعایت اصول نگارش علمی موردتوجه قرار گرفته و هم محتوای کتاب از منظر چیستی و اهمیت مطالب مندرج در آن بررسی شده است. از این بابت که مؤلف توانسته است ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
معرفی و نقد کتاب بهداشت زبان

رضا مقدم کیا

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 291-311

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29031.1689

چکیده
  مقالۀ حاضر به نقد ترجمۀ کتاب بهداشت زبان (1395) نوشتۀ دبورا کمرون (2012) اختصاص دارد. کار بررسی و نقد ترجمۀ این کتاب برمبنای مدل نقد ترجمۀ خانم کاتارینا رایس (Reiss 2000) و در سطوح مختلف معنایی، دستوری، واژگانی، و سبکی به‌انجام خواهد رسید. در این مقاله هم‌چنین اصل کتاب کمرون و اهم مباحث مطرح‌‌شده در آن معرفی خواهد شد. کمرون در این کتاب دیدگاه‌‌های ...  بیشتر

زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
نقد کتاب روان‌شناسی زبان

شیما نبی فر

دوره 21، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 313-333

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27868.1651

چکیده
  در این مقاله کتاب روان‌شناسی زبان، نوشتۀ دیوید دبلیو. کرول با ترجمۀ حشمت‌اله صباغی، نقد شده است. کتاب به‌لحاظ صوری و محتوایی توصیف و ترجمۀ آن براساس عواملی مانند سبک نویسنده، گزینش معادل‌‌های واژگان عمومی و تخصصی، مسائل دستوری و نحوی، علائم سجاوندی و قواعد نگارشی، اشتباهات تایپی، و دقت و صحت در ترجمه و امانت‌داری بررسی شده است. ...  بیشتر