زبانشناسی و زبان‌های باستانی
مجید طامه
چکیده
واژهنامۀ گویش تون (فردوس) کتابی است دربارۀ یکی از گویش‌های ایرانی که در خراسان رایج است. این کتاب حاصل همکاری چندین سالۀ محمدجعفر یاحقی و رحمت‌الله ابریشمی و احمد ارمغانی است. البته تدوین علمی و آماده‌سازی این اثر برای نشر برعهدۀ محمدجعفر یاحقی بوده‌است. در این اثر لغات گونۀ زبانی رایج در فردوس یا همان تون قدیم گردآوری و ضبط شده‌است. ...
بیشتر
واژهنامۀ گویش تون (فردوس) کتابی است دربارۀ یکی از گویش‌های ایرانی که در خراسان رایج است. این کتاب حاصل همکاری چندین سالۀ محمدجعفر یاحقی و رحمت‌الله ابریشمی و احمد ارمغانی است. البته تدوین علمی و آماده‌سازی این اثر برای نشر برعهدۀ محمدجعفر یاحقی بوده‌است. در این اثر لغات گونۀ زبانی رایج در فردوس یا همان تون قدیم گردآوری و ضبط شده‌است. یاحقی در تدوین این کتاب همانگونهکه از نامش برمیآید صرفاً لغات این گویش را مدنظر داشته و از پرداختن به ویژگیهای دستوری این گویش خودداری کردهاست. البته در مقدمۀ کتاب مطالب اندکی در این باره آمدهاست. هرچند این کتاب به‌لحاظ گردآوری و ضبط لغات یکی از گونههای زبانی رایج در خراسان فینفسه مهم و ارزش‌مند است، نویسنده در ضبط و ارائۀ این داده‌ها مطابق با روشهای علمی، که در گردآوری گویشها مرسوم است، عمل نکردهاست و به همین دلیل استفاده از داده‌های واژگانی ارزش‌مند این کتاب برای پژوهش‌گران چندان ساده نیست. در این پژوهش به بررسی لغات جمعآوریشده در این کتاب و شیوۀ تدوین آن‌ها میپردازیم. در عین حال به ضعفها و کاستیهای روششناختی این اثر که حاصل عدم توجه نویسندگان به روشهای گردآوری علمی گویشهاست اشاره میکنیم.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
شهرام نقشبندی
چکیده
به‌نظر می‌رسد که تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان تألیف سیدمهدی سمائی تنها کتابی باشد که هدف اصلی آن معرفی سیر مطالعات آواشناسی و دستاوردهای دانشمندان ایرانی در این زمینه است. طبق فهرست مطالب کتاب، آواشناسی در یونان، روم، هند، و سرزمین‌های اسلامی در بازة زمانی قرن ششم پیش از میلاد تا قرن پانزدهم میلادی، مطالبی‌اند که این کتاب ...
بیشتر
به‌نظر می‌رسد که تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان تألیف سیدمهدی سمائی تنها کتابی باشد که هدف اصلی آن معرفی سیر مطالعات آواشناسی و دستاوردهای دانشمندان ایرانی در این زمینه است. طبق فهرست مطالب کتاب، آواشناسی در یونان، روم، هند، و سرزمین‌های اسلامی در بازة زمانی قرن ششم پیش از میلاد تا قرن پانزدهم میلادی، مطالبی‌اند که این کتاب به آن‌ها می‌پردازد. در این مقاله سعی شده است که اثر یادشده مفصلاً معرفی، نقد، و بررسی شود. پس از معرفی فصل‌ها و بخشهای این کتاب، در تحلیل و نقد صوری اثر، به مواردی نظیر شیوة نگارش نویسنده، رسمالخط، شیوة ارجاع و اطلاعات کتابشناختی، و آوانگاری پرداخته شده است. در تحلیل و نقد محتوایی مفصل این اثر، هر فصل به‌صورت جداگانه باتوجه‌به موضوع و هدف آن موردبحث و بررسی قرار گرفته است. براساس تحلیلهای صوری و محتوایی که در این مقاله ارائه شده است، این اثر را در خوشبینانهترین وضعیت می‌توان عمدتاً ارجاعاتی به برخی منابع در زمینة تاریخ زبانشناسی، گردآوری، و تلخیص برخی از منابع در زمینة آواشناسی در کشورهای اسلامی دانست، زیرا عموماً مطالب کتاب نقلقولهایی از منابعی نسبتاً قدیمی و نیازمند شرح و توصیف در قالب اصطلاحات رایج امروزی است.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
لیلا ورهرام
چکیده
حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری) دربارة وضعیت اجتماعی و فکری اقلیتی مانوی است که در دو سدة نخستین هجری قمری در جامعة اسلامی میزیست. در این کتاب چگونگی تطبیق مانویان در جامعة اسلامی براساس نظریة کارکردگرایی ساختاری پارسونز بررسی شده است. کتاب سه بخش دارد: بخش اول مقدمه‌ای است کوتاه دربارة مانویت و زمینة ...
بیشتر
حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری) دربارة وضعیت اجتماعی و فکری اقلیتی مانوی است که در دو سدة نخستین هجری قمری در جامعة اسلامی میزیست. در این کتاب چگونگی تطبیق مانویان در جامعة اسلامی براساس نظریة کارکردگرایی ساختاری پارسونز بررسی شده است. کتاب سه بخش دارد: بخش اول مقدمه‌ای است کوتاه دربارة مانویت و زمینة تاریخی آن؛ در دو بخش دیگر، بهنامهای حیات فکری و اجتماعی مانویان، نام زنادقة معروف براساس منابع کهن عربی بدون تحلیل و بررسی و افزودن مطلبی نو نقل شده است. به‌طور کلی، این کتاب به منابع اصلی مانوی و تحقیقات جدید اروپایی توجهی ندارد و متکی بر منابع عربی است. علاوهبراین، نظریة جامعهشناختی پارسونز نیز با این موضوع تناسبی ندارد. نظریة یادشده جامعه را نظامی متشکل از چهار خردهنظام در نظر میگیرد که همگی در عملکرد کل آن نقش دارند و نقص یکی از آن‌ها کل نظام جامعه را دچار اختلال میکند. چنین نظریه‌ای برای مطالعة همزیستی اقلیت مانویان و مسلمانان در عصر اموی و دوران متقدم عباسی مناسب نیست.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
رضا امینی
چکیده
جاحظ، زادۀ سدۀ دوم هجری، از بزرگ‌ترین اندیشمندان زمان خود است. او در حوزۀ ترجمه و معنا اندیشه‌های ژرفی دارد که به‌خوبی با اندیشه‌های هم‌سنگ آن در جهان امروز برابری میکند. در این پژوهش، این اندیشه‌ها باتوجه‌به آن‌چه او در کتاب الحیوان گفته بررسی شده است. بدین منظور، پس از «مقدمه»، جاحظ و به‌طور خاص کتاب الحیوان او معرفی ...
بیشتر
جاحظ، زادۀ سدۀ دوم هجری، از بزرگ‌ترین اندیشمندان زمان خود است. او در حوزۀ ترجمه و معنا اندیشه‌های ژرفی دارد که به‌خوبی با اندیشه‌های هم‌سنگ آن در جهان امروز برابری میکند. در این پژوهش، این اندیشه‌ها باتوجه‌به آن‌چه او در کتاب الحیوان گفته بررسی شده است. بدین منظور، پس از «مقدمه»، جاحظ و به‌طور خاص کتاب الحیوان او معرفی شده، سپس اندیشه‌های او دربارۀ ترجمه و معنا تحلیل شده است. جاحظ، در کتاب مذکور، با استدلالی قوی و روشن، سختی کار ترجمه، توانمندیهایی که باید در مترجم وجود داشته باشد، و دشواری تا سرحد ناممکنی ترجمۀ شعر و متون دینی را تبیین کرده است. در الحیوان، جاحظ بر این باور است که مترجم باید به زبانی که از آن ترجمه میکند و زبانی که به آن ترجمه میکند به یک اندازه چیره باشد و دانش مترجم در زمینۀ موضوعی که ترجمه میکند نیز باید هم‌سنگ دانش نویسندۀ متن اصلی باشد. چنین دیدگاههایی، از نظر ظرافت و دقت علمی، چیزی کم از دیدگاه‌‌های نظریهپردازان و بهنامان امروز این حوزه ندارد. هم‌چنین، آن‌چه جاحظ دربارۀ معنای متن گفته گواهی است بر شناخت خوب و دقیقی که او از لایههای پیدا و پنهان معنای «متن» داشته است.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
پارسا بامشادی
چکیده
این مقاله با هدف بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبانشناسی شناختی، نوشتۀ اونگرر و اشمیت با ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی (1397)، نوشته شده است. پس از بررسی متن انگلیسی کتاب مشخص شد که گرچه این کتاب یکی از منابع اصلی و شناخته‌شدۀ زبانشناسی شناختی است، کاستی‌هایی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به توجه ناکافی به بنیاد‌ها و فرض‌های اساسیِ زبانشناسی ...
بیشتر
این مقاله با هدف بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبانشناسی شناختی، نوشتۀ اونگرر و اشمیت با ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی (1397)، نوشته شده است. پس از بررسی متن انگلیسی کتاب مشخص شد که گرچه این کتاب یکی از منابع اصلی و شناخته‌شدۀ زبانشناسی شناختی است، کاستی‌هایی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به توجه ناکافی به بنیاد‌ها و فرض‌های اساسیِ زبانشناسی شناختی، جهانی‌های زبان، تنوع زبانی از دیدگاه زبانشناسی شناختی، و بدن‌مندی و شالودۀ جسمانی زبان و شناخت اشاره کرد. هم‌چنین، هرچند دربارۀ برخی از مباحث مطرحشده در معناشناسی شناختی هم‌چون استعاره، مجاز، طرح‌واره‌های انگاره‌ای، و آمیختگی مفهومی به‌خوبی بحث شده است، به برخی از مباحث آن هم‌چون نیروپویایی چندان توجه نشده است. پس از بررسی ترجمۀ اثر، کاستی‌ها و ایرادهایی در آن مشاهده شد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: معادل‌گزینی‌های نامناسب برخی اصطلاحات تخصصی و گاه غیرتخصصی، اشکالات چشم‌گیر در برگردان واژه‌ها، عبارت‌ها، و جمله‌ها به فارسی که آن‌ها را می‌توان تحت عناوینِ نادرستی ترجمه، نارسایی ترجمه، و نایک‌نواختی ترجمه مطرح کرد، و اشکالات پرشمار در ارجاع‌های درون‌متنی و برون‌متنی. ازاین‌رو، پیش‌نهاد می‌شود که کتاب از نظر املایی، انشایی، و ترجمه‌ای بازنگری شود.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
مریم حکیمی؛ مریم ایرجی؛ علی اکبر خمیجانی فراهانی
چکیده
طبقه‌بندی مفهومی واژه‌ها یکی از موضوعاتی است که از دیرباز، پژوهش‌گران در حوزۀ مفهوم‌شناسی و اصطلاح‌شناسی به آن توجه کرده‌اند. پژوهش پیشِرو با هدف طبقه‌بندی مفهومی واژههای مشتق و مرکب فارسی انجام شده است. برای این منظور، 660 واژۀ مشتق و مرکب، که به روش نمونه‌گیری تصادفی نظام‌مند از فرهنگ املایی خط فارسی استخراج شده‌اند، ...
بیشتر
طبقه‌بندی مفهومی واژه‌ها یکی از موضوعاتی است که از دیرباز، پژوهش‌گران در حوزۀ مفهوم‌شناسی و اصطلاح‌شناسی به آن توجه کرده‌اند. پژوهش پیشِرو با هدف طبقه‌بندی مفهومی واژههای مشتق و مرکب فارسی انجام شده است. برای این منظور، 660 واژۀ مشتق و مرکب، که به روش نمونه‌گیری تصادفی نظام‌مند از فرهنگ املایی خط فارسی استخراج شده‌اند، براساسِ دو طبقه‌بندی مفهومیای تحلیل و بررسی شده‌اند که فلبر و وایسنهوفر ارائه کرده‌اند. نتایج این تحلیل نشان داد این دو طبقه‌بندی قابلیت پوشش همۀ داده‌های پژوهش را ندارند و فقط بخشی از داده‌ها را می‌توان براساسِ آن‌ها طبقه‌بندی کرد. درادامه، بهمنظورِ رفع کاستیهای این دو طبقه‌بندی و دستیابی به نظام مفهومی جامع، روی داده‌ها عمل مفهوم‌شناسی انجام شد. حاصل آن شناسایی 54 مفهوم زیربنایی مجزا بود که درنهایت، در قالب الگوی طبقه‌بندی نظاممندی ارائه شد. در این الگو، همۀ مفاهیم شناساییشده در قالب پنج گروه بسیار کلی ساماندهی شده‌اند: 1. فرایند که خود به دو دستۀ عمدۀ کنش و رویداد تقسیم می‌شود؛ 2. موجودیت که خود شامل دو دستۀ عمدۀ موجودیت فیزیکی و موجودیت انتزاعی است؛ 3. رابطه؛ 4. وضعیت؛ 5. ویژگی.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
صالح طباطبایی؛ ارسلان گلفام
چکیده
کتاب زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه‌ای مفید و کاربردی، اثر زولتان کووچش، به‌دلیل بیان روشن مطالب، جامعیت موضوعی و توجه ویژه به ابعاد کاربردی نظریه‌های زبانشناسی شناختی، هم‌چون متنی درسی در زبانشناسی شناختی، جایگاه برجسته‌ای در این رشته دارد. بااین‌همه، ترجمۀ فارسی این کتاب به‌سبب وجود مشکلات گوناگون و پُرشمار در آن نه‌تنها ...
بیشتر
کتاب زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه‌ای مفید و کاربردی، اثر زولتان کووچش، به‌دلیل بیان روشن مطالب، جامعیت موضوعی و توجه ویژه به ابعاد کاربردی نظریه‌های زبانشناسی شناختی، هم‌چون متنی درسی در زبانشناسی شناختی، جایگاه برجسته‌ای در این رشته دارد. بااین‌همه، ترجمۀ فارسی این کتاب به‌سبب وجود مشکلات گوناگون و پُرشمار در آن نه‌تنها مزیتهای آشکار این کتاب را چنانکه باید حفظ نکرده، بلکه گاه به‌دلیل بروز پارهای از اشتباهات بزرگ در آن نارسا و حتی گمراهکننده بوده است. عمدۀ مشکلات این ترجمۀ فارسی عبارت‌اند از: لغزشهای صوری (شامل غلط‌های املایی و ضبط نادرست اسامی خاص) و اشتباهات محتوایی (شامل برگردان نادرست واژههای تخصصی و غیرتخصصی، اشتباهات آشکار در برگردان فارسی جملات، و برگردانهای مبهم و گاه نامفهوم). نقد پیشِرو، پس از معرفی کوتاه اصل اثر و بیان ویژگیهای بارز آن، یکایک مشکلات ترجمۀ فارسی آن را، با ذکر نمونههایی از هریک، برشمرده است تا افزون‌بر ذکر برخی از مهم‌ترین کاستیهای این ترجمه و اصلاح آن‌ها، پیشنهادی را مبنیبر بازنگری کلی و فراگیر در این ترجمۀ فارسی ارائه کند.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
مریم سادات فیاضی
چکیده
نقد کتاب ازجمله سنت‌‌های دانشگاهی برای ارزیابی سهم صاحبان اندیشه در زمینة پژوهش است که، افزون‌بر ارتقای سطح خواندنِ آگاهانة منتقد، زمینه‌‌های آفرینش اثر را از منظرِ نویسنده بررسی میکند. ازاین‌رو، نقد چیزی بیش از خلاصة محتوای کتاب است. هدف از نقد پیشِرو، توصیف و ارزیابی کتاب روش تحقیق در زبان و زبانشناسی (نظری و ...
بیشتر
نقد کتاب ازجمله سنت‌‌های دانشگاهی برای ارزیابی سهم صاحبان اندیشه در زمینة پژوهش است که، افزون‌بر ارتقای سطح خواندنِ آگاهانة منتقد، زمینه‌‌های آفرینش اثر را از منظرِ نویسنده بررسی میکند. ازاین‌رو، نقد چیزی بیش از خلاصة محتوای کتاب است. هدف از نقد پیشِرو، توصیف و ارزیابی کتاب روش تحقیق در زبان و زبانشناسی (نظری و عملی) نوشتة فردوس آقاگلزاده است تا از رهگذر آن، نقاط قوت و ضعف این اثر را بهدور از تعصب برشماریم. با طرح این پرسش که نویسنده در اثر خود چه مباحثی از روششناسی پژوهش را مطرح کرده است، نگارنده میکوشد تا با استناد به رویکردی توصیفی ـ انتقادی، ابعاد صوری و محتوایی این کتاب را نقد کند. درکنار مزیتهایی هم‌چون رعایت اصول و قواعد نگارشی و همسوبودن سرفصلهای کتاب با اهداف تعیینشده، ازسویِدیگر، کاستی‌هایی هم‌چون بهکارنبستن شیوة یکپارچه در ارائة مفاهیم و طبقهبندینکردن انواع تحقیق براساسِ هدف، روش انجام پژوهش، و سطوح و نوع اطلاعات را شاهدیم.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
رامین گلشائی
چکیده
این مقاله ترجمة کتاب کاربردشناسی واژگانی و نظریة ذهن: فراگیری پیوندها، نوشتة سندرین زوفری و ترجمۀ محمدحسن ترابی، شهره صادقی و الهه کمری را بررسی و نقد میکند. نظریة ذهن یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مطالعاتی در روان‌شناسی شناختی است که توانایی افراد در درک حالات ذهنی خود و دیگران را بررسی میکند. این کتاب با رویکردی میان‌رشته‌ای سعی ...
بیشتر
این مقاله ترجمة کتاب کاربردشناسی واژگانی و نظریة ذهن: فراگیری پیوندها، نوشتة سندرین زوفری و ترجمۀ محمدحسن ترابی، شهره صادقی و الهه کمری را بررسی و نقد میکند. نظریة ذهن یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مطالعاتی در روان‌شناسی شناختی است که توانایی افراد در درک حالات ذهنی خود و دیگران را بررسی میکند. این کتاب با رویکردی میان‌رشته‌ای سعی میکند جوانب گوناگون رابطة نظریة ذهن و کاربردشناسی زبان را بکاود. در این مقاله، کتاب از منظر ساختاری و شکلی و نیز محتوایی بررسی شده است. از نقاط قوت کتاب، می‌توان به ترجمة بسیار روان و خوشخوان، دقت قابلقبول ترجمه، پانویسی اصطلاحات تخصصی و اسامی خاص، واژهنامة دوزبانه، و رعایت اصول ویرایشی اشاره کرد. از کاستیهای کتاب نیز می‌توان یکدستنبودن برخی معادلهای به‌کاررفته در کتاب، ضعف و کمدقتی در صحافی، و برخی خطاهای املایی و دستوری را برشمرد. درمجموع، کلیت کتاب به‌دلیل پرداختن به موضوعی بدیع و برخورداری از ترجمه‌ای خوب و روان مثبت ارزیابی می‌شود و می‌تواند منبع ارزشمندی برای پژوهش‌گران فارسی‌زبان به‌منظور تحقیقات میان‌رشته‌ای در حوزه‌های زبان و نظریة ذهن باشد.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
شهریار هرمزی
چکیده
هدف مقالة پیشِرو نقد و بررسی کتاب نوآم چامسکی: درباب طبیعت و زبان، ویراستة آدریانا بلتی و لویجی ریتزی، است. نزدیک به هفت دهه از تولد زبانشناسی زایشی می‌گذرد و در این دوران، باوجود تمام فرازونشیب‌هایی که از سر گذرانده، همواره به‌منزلة جریان غالب زبانشناسی، به‌ویژه در آمریکای شمالی، شناخته شده است. در این کتاب، ضمن معرفی ...
بیشتر
هدف مقالة پیشِرو نقد و بررسی کتاب نوآم چامسکی: درباب طبیعت و زبان، ویراستة آدریانا بلتی و لویجی ریتزی، است. نزدیک به هفت دهه از تولد زبانشناسی زایشی می‌گذرد و در این دوران، باوجود تمام فرازونشیب‌هایی که از سر گذرانده، همواره به‌منزلة جریان غالب زبانشناسی، به‌ویژه در آمریکای شمالی، شناخته شده است. در این کتاب، ضمن معرفی شِمای کلی این چهارچوب نظری، ریشههای فلسفی و تاریخی، افقها، و چالش‌های پیشِروی این نظریه با نیمنگاهی به پیشرفتهای علوم جدید بهبحث گذاشته شده است. درادامه، لویجی ریتزی و آدریانا بلتی در مصاحبهای با نوآم چامسکی پرسش‌های جاری در زبانشناسی زایشی را مطرح می‌کنند. در این نوشتار، پس از معرفی کلیاتی از زبانشناسی زایشی، ساختار و محتوای کتاب بررسی می‌شود. پسازآن، ارزیابی ظاهری و محتوایی اثر بهنقد گذاشته می‌شود. درپایان نیز جمعبندی کلی از اثر در بخش نتیجهگیری ارائه می‌شود.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
رضا امینی
چکیده
در این مقاله، کتاب تاریخ ترجمه در ایران، نوشتۀ عبدالحسین آذرنگ، بررسی و نقد شده است. نثر روان و ویرایش دقیق کتاب، پیراستهبودن آن از غلط‌های نگارشی، و ارائۀ شماری نکتۀ خوب دربارۀ ترجمه در برخی دوره‌های تاریخ ایران از ویژگیهای نیکویی است که خواننده به‌هنگام خواندن کتاب به وجود آن‌ها پی می‌‌برد. تکراری‌بودن بسیاری از مطالب ...
بیشتر
در این مقاله، کتاب تاریخ ترجمه در ایران، نوشتۀ عبدالحسین آذرنگ، بررسی و نقد شده است. نثر روان و ویرایش دقیق کتاب، پیراستهبودن آن از غلط‌های نگارشی، و ارائۀ شماری نکتۀ خوب دربارۀ ترجمه در برخی دوره‌های تاریخ ایران از ویژگیهای نیکویی است که خواننده به‌هنگام خواندن کتاب به وجود آن‌ها پی می‌‌برد. تکراری‌بودن بسیاری از مطالب و اِتکایِ بیش از اندازۀ کتاب به شماری از منبعها، کلیگویی، حاکمنبودن سامان مشخصی بر تقسیمبندی محتوا، دقیقنبودن برخی از اطلاعات تاریخی ارائهشده، و... نیز از ضعفهایی است که خواننده به‌هنگام خواندن کتاب با آن روبهرو می‌شود. ازسوی‌دیگر، باتوجه‌به آنکه دربارۀ تاریخ ترجمه در برخی از دوره‌های تاریخ ایران پژوهشهای بیشتری انجام شده است، بهتر بود که در این کتاب بیشتر بر آن بخشهایی از تاریخ ترجمه در ایران تمرکز میشد که پژوهش چندانی دربارۀ آن انجام نشده است.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
شیما جعفری دهقی
چکیده
شهرستان‌های ایران‌شهر یا شهرستان‌های ایران رسالۀ کوچکی است به زبان فارسی میانه و موضوع آن جغرافیای تاریخی شهرهاست. این رساله را تاکنون، هدایت، عریان، تفضلی، و دریایی به زبان فارسی منتشر کرده‌اند. تورج دریایی در سال 2002 م به‌هم‌راه ترجمۀ فارسی و انگلیسی این متن را منتشر کرد1 و شهرام جلیلیان آن را در سال 1388 ش به فارسی برگرداند. در ...
بیشتر
شهرستان‌های ایران‌شهر یا شهرستان‌های ایران رسالۀ کوچکی است به زبان فارسی میانه و موضوع آن جغرافیای تاریخی شهرهاست. این رساله را تاکنون، هدایت، عریان، تفضلی، و دریایی به زبان فارسی منتشر کرده‌اند. تورج دریایی در سال 2002 م به‌هم‌راه ترجمۀ فارسی و انگلیسی این متن را منتشر کرد1 و شهرام جلیلیان آن را در سال 1388 ش به فارسی برگرداند. در پژوهش حاضر به بررسی ترجمۀ جلیلیان از این رساله خواهیم پرداخت، البته جلیلیان در این اثر یادآور شده که ترجمۀ متن فارسی میانه از دریایی است. برای دقیقترشدن بررسی و تطبیق آن با ترجمههای دیگر، ترجمۀ دریایی و تفضلی ذکر شده است. ابتدا، واجنویسی بند موردنظر ذکر شده و سپس ترجمۀ هریک از آن‌ها بهترتیب تاریخی نوشته شده است. سپس، توضیحات و نظر نگارنده آمده است. برایند این پژوهش نشان داد که هریک از ترجمههای متون فارسی میانه به فارسی نکات جدیدی دارند که به درک هرچه بهتر ما از متون فارسی میانه و اندیشۀ ایرانیان باستان کمک خواهند کرد.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
محمود جعفری دهقی
چکیده
کتاب دوازده متن باستانی حاصل سال‌ها تحقیق و تتبع بیژن غیبی در متون ایرانی باستان به‌ویژه متون فارسی میانه است. مؤلف در هریک از مقالات نخست به ارائۀ منابع، سپس به متن پهلوی، آوانویسی، ترجمۀ متن، یادداشت‌های لغت‌‌شناسی، و توضیح ابهامات متن پرداخته است. این کتاب شامل «گزارش شطرنج»، «داستان یوشت فریان»، «ماه فروردین ...
بیشتر
کتاب دوازده متن باستانی حاصل سال‌ها تحقیق و تتبع بیژن غیبی در متون ایرانی باستان به‌ویژه متون فارسی میانه است. مؤلف در هریک از مقالات نخست به ارائۀ منابع، سپس به متن پهلوی، آوانویسی، ترجمۀ متن، یادداشت‌های لغت‌‌شناسی، و توضیح ابهامات متن پرداخته است. این کتاب شامل «گزارش شطرنج»، «داستان یوشت فریان»، «ماه فروردین روز خرداد»، «یادگار زریرانم، «آمدن شاه بهرام ورجاوند»، «سور سخن»، «خویشکاری ریدکان و اندرز به کودکان»، «فرخنامهم»، «تخمهشماری زرتشت»، «چیم درون»، «آفرین پیغامبر زرتشت» است. این کتاب بهواسطۀ دقتنظر در ترجمۀ متون و احتوا بر یادداشت‌های ارزش‌مند مؤلف حائز اهمیت بسیار است. بااین‌حال، تألیف یادشده نظر به اصول و شیوههای علمی در کار تصحیح و ترجمۀ متون باستانی عاری از کاستیهای قابلتوجه نیست، بهطوریکه این کاستی‌ها گاه به اصل تألیف آسیب رسانیده است. آن‌چه در همۀ مجموعه موجب آسیبی جدی شده عدم تصحیح انتقادی متون پهلوی یعنی مقابلۀ دستنویسها، حرفنویسی و آوانویسی متون، و ذکر اختلاف نسخ است. بدیهی است که بدون چنین روشی نمیتوان ترجمۀ معتبری از متون بهدست داد.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
مریم دانای طوس
چکیده
کتاب طراحی برنامۀ آموزشی زبان فرایند طراحی برنامۀ درسی را با جزئیات توصیف میکند و فرصت‌هایی برای تمرین و کاربست فراهم می‌آورد. این کتاب که نوشتۀ پُل نِیشن و جان مکالیستر است در سال 2010 منتشر شده، توسط میردهقان، مجیدی، حاجی‌باقری، و فرهی به زبان فارسی برگردان شده و در سال 2016 منتشر شده است. در این مقاله، برگردانِ فارسیِ کتاب بررسی ...
بیشتر
کتاب طراحی برنامۀ آموزشی زبان فرایند طراحی برنامۀ درسی را با جزئیات توصیف میکند و فرصت‌هایی برای تمرین و کاربست فراهم می‌آورد. این کتاب که نوشتۀ پُل نِیشن و جان مکالیستر است در سال 2010 منتشر شده، توسط میردهقان، مجیدی، حاجی‌باقری، و فرهی به زبان فارسی برگردان شده و در سال 2016 منتشر شده است. در این مقاله، برگردانِ فارسیِ کتاب بررسی و نقد شده و بعضی از امتیازات و کاستیهای آن برشمرده شده است. براساس یافتههای این مطالعه، این کتاب نکات مثبتی نظیر معرفی بحث برنامۀ درسی و فرایند طراحیِ آن در بافت آموزش زبان دوم/ خارجی در جامعۀ زبانشناسیِ عمومی ایران دارد؛ اما بیتوجهی به بعضی از اصول نگارش و ویرایش، عدم رعایت پارهای از نکات دستوری، معادلگذاری نادرست بعضی از الفاظ تخصصی، و عدم کاربرد معادل بعضی از واژه‌ها به‌صورت یکدست در متن کتاب باعث می‌شود که خوانندههای آن در مواردی نتوانند کنه مطلب را دریابند و بهرۀ لازم را از آن ببرند، اما ازآنجاکه مبحث برنامۀ درسی و به‌ویژه برنامۀ درسی زبان دوم/ خارجی درمیان زبانشناسان عمومی ایران تاحدودی مغفول مانده است، برگردان فارسیِ این کتاب برای پرکردن چنین خَلَئی ضروری بوده و ازاین‌رو تلاش مترجمان آن شایستۀ سپاسگزاری است.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
احمد رمضانی؛ عبدالسعید محمد‌شفیعی؛ زینب یزدانی
چکیده
در این مقاله نقاط قوت و ضعف ظاهری و محتوایی کتاب زبانآموزی، جملهسازی، و نگارش پایۀ سوم ابتدایی تحلیل می‌شود. پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است و از دو رویکرد کیفی (گروه کانونی و تحلیل محتوا) و کمی استفاده شده است. نمونه‌گیری در بخش کیفی به‌صورت هدف‌مند و جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بوده است. برخی از نقاط ...
بیشتر
در این مقاله نقاط قوت و ضعف ظاهری و محتوایی کتاب زبانآموزی، جملهسازی، و نگارش پایۀ سوم ابتدایی تحلیل می‌شود. پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است و از دو رویکرد کیفی (گروه کانونی و تحلیل محتوا) و کمی استفاده شده است. نمونه‌گیری در بخش کیفی به‌صورت هدف‌مند و جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بوده است. برخی از نقاط قوت محتوایی کتاب عبارت‌اند از عنوان مناسب کتاب، عدم سوگیری قومی و جنسیتی، توجه به فعالیت‌‌های موردعلاقۀ دانشآموزان. برخی از نقاط ضعف محتوایی عبارت‌اند از نامناسب‌بودن فهرست مطالب، سنگین‌بودن حجم مطالب، و توجه‌نکردن به توانایی زبانی دانشآموزان آسیب‌دیدۀ شنوایی. در بخش کمی، نمونۀ آماری شامل معلمان پایۀ سوم کودکان آسیب‌دیدۀ شنوایی استان اصفهان (35 نفر) بوده که از شیوۀ سرشماری استفاده شده است. نتایج پژوهش در بخش کمی نشان میدهد هم‌بستگی میان نمره‌های دو ویژگی یادشده برابر با 85/0 بوده که با احتمال خطای کم‌تر از 01/0 معنی‌دار است. مقدار t به‌دست‌آمده برای دو گروه هم‌بسته از نمره‌‌ها برابر با 103/0 با درجۀ آزادی 33 در سطح 05/0 معنی‌دار نیست و به‌عبارت‌دیگر میانگین نمرۀ ارزیابی معلمان از ویژگیهای ظاهری و محتوایی کتاب زبانآموزی، جملهسازی، و نگارش با یک‌دیگر تفاوتی ندارد.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
امیر زندمقدم؛ فرانک اسلامی
چکیده
باتوجه‌به نقش مهم بازخوردهای تصحیحی شفاهی در پیشرفت یادگیری زبان و فقدان پژوهش کافی درخصوص نگرش مدرسان زبان، به‌خصوص مدرسان زبان فارسی، به ارائۀ بازخورد تصحیحی شفاهی، هدفِ پژوهش حاضر بررسی، تحلیل، و نقد نگرش مدرسان زبان فارسی به ارائۀ بازخورد شفاهی و نیز بررسی عملکرد آن‌ها در کلاس است. بدین منظور، پانزده مدرس زبان فارسی از میان ...
بیشتر
باتوجه‌به نقش مهم بازخوردهای تصحیحی شفاهی در پیشرفت یادگیری زبان و فقدان پژوهش کافی درخصوص نگرش مدرسان زبان، به‌خصوص مدرسان زبان فارسی، به ارائۀ بازخورد تصحیحی شفاهی، هدفِ پژوهش حاضر بررسی، تحلیل، و نقد نگرش مدرسان زبان فارسی به ارائۀ بازخورد شفاهی و نیز بررسی عملکرد آن‌ها در کلاس است. بدین منظور، پانزده مدرس زبان فارسی از میان مدرسان زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان انتخاب شدند و به پرسش‌نامۀ مورداستفاده پاسخ دادند. این پرسش‌نامه بیست سؤال بسته‌پاسخ در مقیاس لیکرت پنج‌گزینه‌ای و سؤالات بازپاسخ بود. نتایج تحلیل داده‌های کمی و کیفی نشان داد که مدرسان زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نگرش مثبتی درقبال بازخوردهای تصحیحی شفاهی دارند و بیش‌ترین فراوانی از نظر نوع بازخوردها در کلاس راه‌برد فراخوانی و کم‌ترین فراوانی تکرار درخواست روشن‌سازی و فرازبانی است. می‌توان نتیجه گرفت که نگرش مثبت مدرسان زبان فارسی به بازخورد تصحیحی شفاهی باعث شده است که استفاده از آن در عملکردشان نیز آشکار شود. هم‌چنین، می‌توان ادعا کرد که مدرسان زبان فارسی از طیف متنوعی از بازخوردها استفاده می‌کنند، ولی بازخورد فراخوانی بسامد بالاتری دارد. نتایج این پژوهش می‌تواند به کمک مدرسان زبان فارسی، پژوهش‌گران این حوزه، و نیز طراحان دوره‌های تربیت‌مدرس زبان فارسی آید.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
گلرخ سعیدنیا
چکیده
(1396، تهران، نشر نی، 358 صفحه، چاپ دوم؛ چاپ اول 1390) پرداخته می شود. در دوران اخیر فرایند نقد به مرحله ای از رشد خود رسیده که در زمینه های بسیار متنوعی تأثیرگذار بوده است. به این منظور، ابتدا زمینه‌ای از نظریه‌هایی که در این کتاب موردبحث قرار گرفته و مطلبی کوتاه راجع‌به نویسندۀ کتاب ارائه شده است و سپس مروری کوتاه بر آثاری از فاولر ...
بیشتر
(1396، تهران، نشر نی، 358 صفحه، چاپ دوم؛ چاپ اول 1390) پرداخته می شود. در دوران اخیر فرایند نقد به مرحله ای از رشد خود رسیده که در زمینه های بسیار متنوعی تأثیرگذار بوده است. به این منظور، ابتدا زمینه‌ای از نظریه‌هایی که در این کتاب موردبحث قرار گرفته و مطلبی کوتاه راجع‌به نویسندۀ کتاب ارائه شده است و سپس مروری کوتاه بر آثاری از فاولر می شود که بنیان گذار زبان شناسی انتقادی بوده و رویکردهای انتقادی دیگری را رقم زده است. تبلور و تحقق نظریات فاولر بعدها در آثار صاحب نظران علوم انسانی به‌خصوص زبان شناسی، جامعه شناسی، و... بهچشم می خورد. این بررسی با رویکردی فرمالیستی و انتقادی به نقد ترجمۀ کتاب موردنظر می‌پردازد و به ارزیابی معادل سازی ها و پیوست های الحاقی (شامل واژه نامه ها و کتاب نامه ها) مترجم می پردازد، با این نتیجه گیری که بخشی از این ملحقات که به آن اشاره شده ضروری نبوده است و کمکی به درک بهتر مخاطب نمی کند.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
ساغر شریفی
چکیده
کتاب فرهنگنویسی: مبانی نظری و کاربردی حاوی مقالاتی درباب فرهنگنویسی به‌قلم گروهی از فرهنگ‌نویسان معروف و معتبر است. فرهنگنویسی مدرن در ایران علمی نوپاست و آثار منتشرشده در این حوزه در زبان فارسی اندک‌اند. این امر و نیز وجود برخی اشکالات در انتخاب و ترجمة این مقالات نگارنده را بر آن داشت تا، ضمن برشمردن نکاتی چند، نظر خواننده ...
بیشتر
کتاب فرهنگنویسی: مبانی نظری و کاربردی حاوی مقالاتی درباب فرهنگنویسی به‌قلم گروهی از فرهنگ‌نویسان معروف و معتبر است. فرهنگنویسی مدرن در ایران علمی نوپاست و آثار منتشرشده در این حوزه در زبان فارسی اندک‌اند. این امر و نیز وجود برخی اشکالات در انتخاب و ترجمة این مقالات نگارنده را بر آن داشت تا، ضمن برشمردن نکاتی چند، نظر خواننده را به پارهای از این موارد جلب کند و وی را در انتخاب اثری مناسب با نیازهای خود یاری کند. در این مقاله، ویژگیهای این کتاب از دو جنبة صوری و محتوایی موردبررسی قرار گرفته و بیان شده است که اشکالاتِ موجود عمدتاً به انتخاب مقالات و همسطحنبودن آن‌ها، اشتباهبودن برخی معادلگذاریها، و رعایتنکردن یک‌دستی در آن مربوط می‌شود.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
حمید رضا شعیری؛ فاطمه سیدابراهیمی
چکیده
کتاب سیر نشانه‌شناسی مجموعۀ مقالاتی است که زیرنظر پاول کوبلی (2001) منتشر شده است. راحله قاسمی ترجمۀ این کتاب را برعهده داشته و نشر سیاه‌رود آن را منتشر کرده است. این کتاب شامل ده فصل است و درمجموع مسئلۀ اصلی فصل‌ها تعامل نشانه‌شناسی با جهان پیرامون و تجربۀ زیستۀ حضور است. نویسندگان این کتاب در یک نکته اشتراک دارند: ساختارهای زبانی ...
بیشتر
کتاب سیر نشانه‌شناسی مجموعۀ مقالاتی است که زیرنظر پاول کوبلی (2001) منتشر شده است. راحله قاسمی ترجمۀ این کتاب را برعهده داشته و نشر سیاه‌رود آن را منتشر کرده است. این کتاب شامل ده فصل است و درمجموع مسئلۀ اصلی فصل‌ها تعامل نشانه‌شناسی با جهان پیرامون و تجربۀ زیستۀ حضور است. نویسندگان این کتاب در یک نکته اشتراک دارند: ساختارهای زبانی درون‌متنی نمیتوانند پاسخگوی نیازهای حوزۀ مطالعات نشانه‌شناسی باشند و لازم است که واقعیتهای کاربردی جهان بیرون به نظام نشانهها ترجمه شوند یا انتقال یابند. به همین دلیل، در این کتاب عناصر فرهنگی، اجتماعی، زیستی، و اخلاقی در تعامل با جهان نشانهها معرفی شده‌اند. اگرچه دیدگاه‌‌های نظری ارائهشده خوب و قابلفهماند، ما را با الگوی مطالعاتی که قابلاستفاده در طرح و تحقیق در مسائل انسان و به‌ویژه نشانهانسانشناسی باشد مواجه نمیکنند. هدف اصلی ما این است که نشان دهیم چگونه از نشانه‌شناسی سخت به نشانهانسانشناسی نرم عبور میکنیم. روش بررسی ما متکی بر دیدگاه نشانهکاربردشناسی و نشانهمعناشناسی گفتمانی است. مهم‌ترین دستاورد این تحقیق بررسی نقش پدیدارشناسی و کاربردشناسی فرهنگی در سیر تحول علم نشانه‌شناسی است.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
مهدی صفایی‌قلاتی
چکیده
تمهیدات یلمزلف شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به‌طور کل درقالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگ‌ترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به‌خوبی برآمده است. مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر ادعای مترجم در پیش‌گفتار ...
بیشتر
تمهیدات یلمزلف شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به‌طور کل درقالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگ‌ترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به‌خوبی برآمده است. مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر ادعای مترجم در پیش‌گفتار کتاب است که تلویحاً نظریة «تحلیل بنیادی» را نظریه‌ای دارای قابلیت‌های بالقوه برای تبیین معرفت زبانی در زبانشناسی امروز توصیف میکند. در خوانشی از نظریة یلمزلف در سایة انگارة شناختی کانت آشکار می‌شود که بنیادکردن «ضرورت پیشینی» بر «ساختار» نقصان اساسی مشترک در بنیان نظری رویکردهای صورت‌گرا، ازجمله نظریة «تحلیل بنیادی» یلمزلف، است و همین امر باعث شده است که نظریة یلمزلف نه‌تنها نتواند در تبیین «معرفتی خودبسنده» به‌توفیق برسد، بلکه به نقیض خود یعنی نظریه‌ای «متعالی» بدل شده، با خردگرایی پیوند خورده، و از چالش‌های پیش‌روی نظریه‌های عینیت‌گرا در امان نمانده است. از همین‌روست که «تحلیل بنیادی» یلمزلف کماکان در سایة نظریه‌های مبتنی‌بر واقع‌گرایی تجربی در رویکردهای شناختی جدید به‌حاشیه رفته است و در آیندة زبانشناسی نیز احتمالاً جایگاهی استوار نخواهد داشت.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
مسعود قیومی
چکیده
دستور وابستگی یکی از دستورهای صورت‌گراست که براساس وابستگی بین عناصر واژگانی یک جمله بنا نهاده شده است. این وابستگیها مبتنی‌بر ظرفیت واژگان است. بنابراین، بازنمایی معنایی واژه‌ها در چهارچوب ظرفیت ستون‌فقرات این دستور است. مقالۀ حاضر براساس سه رأس مطالب به بررسی و نقد کتاب دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروه‌های خودگردان ...
بیشتر
دستور وابستگی یکی از دستورهای صورت‌گراست که براساس وابستگی بین عناصر واژگانی یک جمله بنا نهاده شده است. این وابستگیها مبتنی‌بر ظرفیت واژگان است. بنابراین، بازنمایی معنایی واژه‌ها در چهارچوب ظرفیت ستون‌فقرات این دستور است. مقالۀ حاضر براساس سه رأس مطالب به بررسی و نقد کتاب دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی می‌پردازد. ابتدا مروری مختصر بر فصلهای کتاب ارائه می‌شود. سپس به تحلیل و ارزیابی اثر پرداخته و نقاط ضعف و قوت کتاب از زوایای مختلف بررسی می‌شود. در این بخش از نظر اصطلاح‌شناسی و بیان مفاهیم نکاتی مطرح می‌شود. ازآنجاکه دستور وابستگی جزء دستورهای زایشی نیست، مقایسهای بین دستور وابستگی و ساخت سازهای انجام شده است تا درک محتوا برای خوانندهای آسان شود که پیشزمینۀ دستور زایشی دارد و از تشویش ذهن وی درمورد برخی مفاهیم پایهای بکاهد. درانتها، درمورد چگونگی توسعۀ دستور وابستگی در این کتاب نکات و پیشنهادهایی ارائه می‌شود.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
رامین گلشائی
چکیده
این مقاله به بررسی و نقد ترجمة کتاب استعاره، نوشتة دیوید پانتر، می‌پردازد که محمدمهدی مقیمی‌زاده آن را به فارسی ترجمه کرده و انتشارات علم آن را منتشر کرده است. پانتر در این کتاب کارکردهای استعاره را در حوزه‌های مختلف دانش بشری، از ادبیات و فلسفه تا سیاست و روان‌کاوی، می‌کاود. ترجمة کتاب از دو منظر صوری و محتوایی بررسی شده است. در ...
بیشتر
این مقاله به بررسی و نقد ترجمة کتاب استعاره، نوشتة دیوید پانتر، می‌پردازد که محمدمهدی مقیمی‌زاده آن را به فارسی ترجمه کرده و انتشارات علم آن را منتشر کرده است. پانتر در این کتاب کارکردهای استعاره را در حوزه‌های مختلف دانش بشری، از ادبیات و فلسفه تا سیاست و روان‌کاوی، می‌کاود. ترجمة کتاب از دو منظر صوری و محتوایی بررسی شده است. در بررسی صوری کتاب به‌لحاظ فنی، ساختاری، ویژگیهای ویرایشی، و نگارشی بررسی شده است. ارزیابی محتوایی اثر شامل بررسی دقت و صحت ترجمه و معادل‌گزینی‌ها می‌شود. اضافه‌شدن بخشی تحت عنوان پی‌نوشت‌های مترجم در ترجمۀ فارسی، پانویسی اصطلاحات تخصصی و اسامی خاص، و روانی نثر ترجمه از نقاط قوت کتاب است. ازسوی‌دیگر، وجود اشکالات ویرایشی و نگارشی، ضعف در معادل‌گزینی‌های دقیق، عدم یک‌دستی در انتخاب معادل‌ها، ضعف در رمزگشایی از ساختار زبان مبدأ، و مخدوش‌شدن استعاره‌ها در فرایند ترجمه از نقاط ضعف این کتاب است. کتاب استعاره این پتانسیل را دارد که افق‌های فکری جدیدی را پیش‌روی خوانندگان فارسی‌زبان بگشاید، به‌خصوص برای خوانندگانی که زمینة مختصری درباب موضوع داشته باشند. بااین‌حال، فهم بهتر مثال‌ها و استعاره‌های به‌کاررفته در آن‌ها نیازمند مراجعه به متن اصلی خواهد بود.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
مسعود مُشیّدی؛ مجتبی مقصودی
چکیده
در این مقاله، واژهنامۀ توصیفی فرهنگنویسی نوشتۀ فریبا قطره با رویکردی توصیفی ـ انتقادی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، هم جنبه‌‌های صوری و ساختاری کتاب از نظر رعایت اصول نگارش علمی موردتوجه قرار گرفته و هم محتوای کتاب از منظر چیستی و اهمیت مطالب مندرج در آن بررسی شده است. از این بابت که مؤلف توانسته است ...
بیشتر
در این مقاله، واژهنامۀ توصیفی فرهنگنویسی نوشتۀ فریبا قطره با رویکردی توصیفی ـ انتقادی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، هم جنبه‌‌های صوری و ساختاری کتاب از نظر رعایت اصول نگارش علمی موردتوجه قرار گرفته و هم محتوای کتاب از منظر چیستی و اهمیت مطالب مندرج در آن بررسی شده است. از این بابت که مؤلف توانسته است برای اولین‌بار در زبان فارسی، فرهنگ تخصصی واژگان حوزۀ فرهنگنویسی را با استفاده از منابع معتبر گردآوری، معادل‌یابی، و توصیف کند، کار ارزش‌مند و درخور توجهی صورت گرفته است، اما درعین‌حال ایرادهایی نیز بر این کتاب وارد است. از نظر صوری به‌لحاظ شیوۀ نگارش، در استفاده از قلم و اندازۀ مناسب برای برخی زیرمدخل‌‌ها، ایرانیک‌کردن یا ایرانیک‌نکردن برخی واژه‌ها، ترتیب الفبایی، نظام ارجاع‌دهی، و در صفحه‌‌بندی ناهماهنگی‌هایی در کتاب دیده می‌شود. از نظر محتوایی هم کتاب ایرادهایی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به نبود حدومرز دقیق در تعریف برخی مدخل‌ها، ارائۀ برخی تعاریف بسیار کوتاه و ناقص، فقدان برخی واژههای ضروری فرهنگنویسی، ارجاع کور و گاهی اوقات گیج‌‌کننده برای کاربر، نبود جدول اعلام، نام‌ها، علائم آوایی و برخی کدهای دستوری موردنیاز، و هم‌چنین عدم ارائۀ مثال مناسب در برخی موارد ضروری اشاره کرد.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
رضا مقدم کیا
چکیده
مقالۀ حاضر به نقد ترجمۀ کتاب بهداشت زبان (1395) نوشتۀ دبورا کمرون (2012) اختصاص دارد. کار بررسی و نقد ترجمۀ این کتاب برمبنای مدل نقد ترجمۀ خانم کاتارینا رایس (Reiss 2000) و در سطوح مختلف معنایی، دستوری، واژگانی، و سبکی به‌انجام خواهد رسید. در این مقاله هم‌چنین اصل کتاب کمرون و اهم مباحث مطرحشده در آن معرفی خواهد شد. کمرون در این کتاب دیدگاه‌‌های ...
بیشتر
مقالۀ حاضر به نقد ترجمۀ کتاب بهداشت زبان (1395) نوشتۀ دبورا کمرون (2012) اختصاص دارد. کار بررسی و نقد ترجمۀ این کتاب برمبنای مدل نقد ترجمۀ خانم کاتارینا رایس (Reiss 2000) و در سطوح مختلف معنایی، دستوری، واژگانی، و سبکی به‌انجام خواهد رسید. در این مقاله هم‌چنین اصل کتاب کمرون و اهم مباحث مطرحشده در آن معرفی خواهد شد. کمرون در این کتاب دیدگاه‌‌های حامیان پاکی زبان و گروه مقابل آن‌ها، یعنی زبانشناسان، را بررسی و نقد میکند. وی هم‌چنین یکرشته گفتمانها، سیرهها، اعمال، و اقداماتی را معرفی میکند که حول محور کنترل تغییر در زبان قرار میگیرند و به این فعالیتها و اقدامات نام کلی «بهداشت زبان» را اطلاق میکند. یافتههای این بررسی نشان میدهند که متن ترجمۀ این کتاب در هیچیک از سطوح موردبررسی در مدل رایس به تعادل دست نیافته است. بدفهمی و انتقال نادرست معانی و مفاهیم، گرتهبرداری دستوری، ناروانی متن، برابریابیهای نامناسب، و آمیختن سبک گفتاری با نوشتار ازجمله اشکالاتی است که در متن ترجمه بهوفور مشاهده می‌شود. درنتیجه می‌توان گفت که کیفیت متن ترجمه بههیچروی درخور زبان مشترک ایرانیان نیست.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
شیما نبی فر
چکیده
در این مقاله کتاب روان‌شناسی زبان، نوشتۀ دیوید دبلیو. کرول با ترجمۀ حشمت‌اله صباغی، نقد شده است. کتاب به‌لحاظ صوری و محتوایی توصیف و ترجمۀ آن براساس عواملی مانند سبک نویسنده، گزینش معادلهای واژگان عمومی و تخصصی، مسائل دستوری و نحوی، علائم سجاوندی و قواعد نگارشی، اشتباهات تایپی، و دقت و صحت در ترجمه و امانت‌داری بررسی شده است. ...
بیشتر
در این مقاله کتاب روان‌شناسی زبان، نوشتۀ دیوید دبلیو. کرول با ترجمۀ حشمت‌اله صباغی، نقد شده است. کتاب به‌لحاظ صوری و محتوایی توصیف و ترجمۀ آن براساس عواملی مانند سبک نویسنده، گزینش معادلهای واژگان عمومی و تخصصی، مسائل دستوری و نحوی، علائم سجاوندی و قواعد نگارشی، اشتباهات تایپی، و دقت و صحت در ترجمه و امانت‌داری بررسی شده است. اشکالات ترجمه عبارت است از عدم به‌کارگیری فاصله‌‌ها و نیم‌فاصله‌ها و علائم سجاوندی و نقطه‌گذاری نامناسب، جملات پیچیده در ترجمه علی‌رغم روان‌بودن و فهم‌پذیربودن متن انگلیسی کتاب، انتخاب معادلهای پیچیده و کم‌بسامد، و به‌کارگرفتن واژ‌های عربی کم‌کاربرد به‌جای معادلهای ساده و پربسامد. البته در مواردی معادل اصطلاحات تخصصی خوب انتخاب شده است. امانت‌داری در ترجمه تقریباً رعایت شده است. نتیجۀ بررسی نشان میدهد که کتاب به‌لحاظ کیفیت ترجمه ویژگیهای چندانی ندارد و سطح آن متوسط است. اساسی‌ترین ایراد کتاب این است که خواننده باید به‌منظور درک بسیاری از جملات آن‌ها را چندبار بخواند. باوجوداین، باتوجه‌به کمبود منابع فارسی در زمینۀ روان‌شناسی زبان دانشجویان و متخصصان می‌توانند از این کتاب استفاده کنند، به‌شرط‌آن‌که ایرادهای ذکرشده در ویراست‌های بعدی اصلاح شود.
