زبان و ادبیات فارسی
جمیله اخیانی
چکیده
کتاب شاعران حوزة ادبی خراسان ازجمله گزیده‌های ادبی است که توسط دکتر نصرالله امامی ظاهرا برای درسی به همین نام در دورة کارشناسی ادبیات فارسی تألیف شده است. با توجه به سابقة نویسنده در گزیده‌نویسیِ دانشگاهی، خواننده انتظار کتاب آراسته و پیراسته‌ای دارد که شوق دانشجویان را برای مطالعة بیشتر در بارة یکی از مهمترین حوزه‌های شعر فارسی ...
بیشتر
کتاب شاعران حوزة ادبی خراسان ازجمله گزیده‌های ادبی است که توسط دکتر نصرالله امامی ظاهرا برای درسی به همین نام در دورة کارشناسی ادبیات فارسی تألیف شده است. با توجه به سابقة نویسنده در گزیده‌نویسیِ دانشگاهی، خواننده انتظار کتاب آراسته و پیراسته‌ای دارد که شوق دانشجویان را برای مطالعة بیشتر در بارة یکی از مهمترین حوزه‌های شعر فارسی افزون کند؛ اما این انتظار چندان برآورده نمیشود. در مقالة حاضر مهمترین اشکالات کتاب مذکور شامل: نامگذاریهای نهچندان مناسب برای شعرها، انتخاب ناقص اشعار، توضیحات نادرست برای برخی بیتها؛ تغییر سلیقهای واژههایی از بیتها بدون هیچ توضیحی در بارة آنها، حذف برخی منابعی که در توضیحات کتاب به آنها ارجاع داده شده؛ توضیحات نارسا، غیردقیق یا غیرضروری؛ و ایرادات ویرایشی و نگارشی مورد بررسی قرار گرفته است. نگارنده امیدوار است با مطرح کردن این اشکالات موجب توجه بیشتر نگارندگان گزیده‌های ادبی دانشگاهی به تألیفاتشان و پیراستن کتاب مذکور از اشکالات یادشده در چاپهای بعدی شود.
زبان و ادبیات فارسی
احمد بهنامی
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی یکی از منابعی است که برای درس «تاریخ زبان فارسی» از درس‌های رشته زبان و ادبیات فارسی نوشته شده است. برای این هدف، کتاب تاریخ تحلیلی زبان فارسی، تألیف حمیرا زمردی، انتخاب شده است. آیا مؤلف در هدف خود که آشنا کردن دانشجویان با تاریخ زبان فارسی است موفق بوده است؟ نویسندۀ مقالۀ حاضر به بررسی این کتاب و سنجش مطالب ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، بررسی یکی از منابعی است که برای درس «تاریخ زبان فارسی» از درس‌های رشته زبان و ادبیات فارسی نوشته شده است. برای این هدف، کتاب تاریخ تحلیلی زبان فارسی، تألیف حمیرا زمردی، انتخاب شده است. آیا مؤلف در هدف خود که آشنا کردن دانشجویان با تاریخ زبان فارسی است موفق بوده است؟ نویسندۀ مقالۀ حاضر به بررسی این کتاب و سنجش مطالب آن با استفاده از برخی دیگر از کتابهای این حوزه پرداخته است. در این بررسی ایرادات چندی به نظر رسیده است که می‌توان آنها را چنین برشمرد: اشکالات فراوانی در نگارش و نیز برخی ایرادات چاپی در این کتاب مشهود است، برخی از اطلاعات تاریخی درجشده در کتاب اشتباه است، این کتاب به دلیل کمبود اطلاعات موجب شکلگیری فهمی ناقص در خواننده میشود، و منابع مناسب و کافی در تألیف این کتاب استفاده نشده است و بخشهای مختلف این کتاب، برگرفته از تحقیقات پیشینیان است و نویسندۀ آن نقش چندانی در یافتن مطالبی که به نام خود آورده است نداشته است.
زبان و ادبیات فارسی
مالک شعاعی
چکیده
ادبیّات کودک باید بهترین افکار و ایدآلترین اهداف و مفاهیم را با روشی لذّتبخش به مخاطب خود آموزش دهد. شعر به عنوان بخشی از ادبیات کودکان، به دلیل لذت شنیداری و ظرفیت فوق‌العادهاش، ابزار مناسبی برای این منظور است. این مقاله با هدف بیان نابسامانیهای محتوایی و ساختاری اشعار شش کتاب فارسی دورهی ابتدایی ...
بیشتر
ادبیّات کودک باید بهترین افکار و ایدآلترین اهداف و مفاهیم را با روشی لذّتبخش به مخاطب خود آموزش دهد. شعر به عنوان بخشی از ادبیات کودکان، به دلیل لذت شنیداری و ظرفیت فوق‌العادهاش، ابزار مناسبی برای این منظور است. این مقاله با هدف بیان نابسامانیهای محتوایی و ساختاری اشعار شش کتاب فارسی دورهی ابتدایی تدوین شده نتایج بررسی نشان میدهد درونمایهی اشعار بیشتر تکرار طبیعتگرایی و حماسه بدون توجه به پیام است. حضور برخی از مؤلفین در پایه‌های مختلف، استفاده مکرر از اشعار یک شاعر، تکرار مضامین، تکرار در قالب و موسیقی اشعار، عدم توجه به نیازهای مختلف دانشآموزان، ایرادهای نگارشی، عدم توجه به رشد همهجنبهی کودک و ... مجموعه عواملی است که در این مقاله تشریح شدهاست.این پژوهش کاربردی به روش توصیفی ــ تحلیلی، متون نظم کتب درسی دوره ابتدایی را بررسی نموده واحد مضمون و محتوا، فحوا (زمینه) است. جامعه آماری آن، شامل کتابهای فارسی (بخوانیم) پایه اول تا ششم ابتدایی است و نمونه های آماری بخشهایی از کتب فارسی دوره ابتدایی است که در قالب نظم آمدهاست.روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتاب‌خانه‌ای است پرسشی که این تحقیق در اندیشهی پاسخ بدان برآمده برشمردن مشکلات بخشی از کتاب فارسی است که با طرح کاستیها، راهکارها تشریح میشود.
زبان و ادبیات فارسی
آرش امرایی
چکیده
دیوان خاقانی، از دیرباز در بین محققان و ادبیات شناسان به دشواری و دیریابی معروف بوده است؛ به همین خاطر نسبت به دیگر آثار شاعران کلاسیک فارسی بیشتر موردتوجه شارحان و محققان قرار گرفته‌است و شرح‌های پرتعدادی بر همه یا بخشی از آن نگاشته شده است. یکی از شرح‌هایی که بخشی از این دیوان را شرح‌کرده‌است،کتابی است با عنوان «آتش اندر چنگ». ...
بیشتر
دیوان خاقانی، از دیرباز در بین محققان و ادبیات شناسان به دشواری و دیریابی معروف بوده است؛ به همین خاطر نسبت به دیگر آثار شاعران کلاسیک فارسی بیشتر موردتوجه شارحان و محققان قرار گرفته‌است و شرح‌های پرتعدادی بر همه یا بخشی از آن نگاشته شده است. یکی از شرح‌هایی که بخشی از این دیوان را شرح‌کرده‌است،کتابی است با عنوان «آتش اندر چنگ». این کتاب توسط «مهدی ماحوزی» نوشته شدهاست و انتشارات زوّار آن را در 340 صفحه منتشر کردهاست.در این مقاله، این کتاب را با نگاه نقّادانه و علمی نقد و بررسی خواهیم کرد. لازم به توضیح است این مقاله با شیوه مطالعه کتاب‌خانه‌ای و مقایسه شروح منتشر شده دیوان خاقانی، نوشته شدهاست. در این مقاله، در مورد مطالبی از جمله تعجیل در تهیه و انتشار کتاب، گزیده گزینی نا درست، ورود مطالب غیرمربوط به متن کتاب، استفاده از آثار دیگران بدون ارجاع به آن آثار، سخن خواهیم گفت و در پایان به این نتیجه میرسیم که اشکالات و ناراستی های فراوانی به کتاب مورد بحث وارد شده است و ضروری است نسبت به اصلاع موارد یاد شده اقدام شود.
زبان و ادبیات فارسی
محمدرضا پاشایی
چکیده
درک مناسب موقعیت اجتماعی و سیاسی و مواجهه خردمندانه با آن بر اساس نظام معیار اسلامی از اهداف اساسی ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی در سند تحول بنیادین است. یکی از راههای اساسی دستیابی به این ساحت در نظام تعلیم و تربیت، کتابهای درسی فارسی است و دوره ابتدایی به جهت شکل دادن به شخصیت فردی و اجتماعی دانشآموزان از جایگاه مهمی برخوردار ...
بیشتر
درک مناسب موقعیت اجتماعی و سیاسی و مواجهه خردمندانه با آن بر اساس نظام معیار اسلامی از اهداف اساسی ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی در سند تحول بنیادین است. یکی از راههای اساسی دستیابی به این ساحت در نظام تعلیم و تربیت، کتابهای درسی فارسی است و دوره ابتدایی به جهت شکل دادن به شخصیت فردی و اجتماعی دانشآموزان از جایگاه مهمی برخوردار است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا به دنبال بررسی جایگاه این ساحت در کتاب های فارسی دوره ابتدایی است تا میزان توجه به مولفههای تربیت سیاسی و اجتماعی را نشان دهد، جامعه آماری، کتاب های فارسی مقطع ابتدایی پایه اول تا ششم است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که علی رغم تاکید شورای برنامه ریزی تالیف کتب فارسی، مولفان کتاب های فارسی به این ساحت در حد جایگاه خود توجه نکرده اند و برخی کتب مانند پایه اول و دوم دوره ابتدایی به این ساحتها کم‌‌تر و در سال های پایانی این دوره، بیشتر پرداخته شده است. بیش‌ترین میزان توجه در شش سال مربوط به «آشنایی با قهرمانان تاریخی ملی و مذهبی و احترام به نماد ملی» مربوط به ساحت تربیت سیاسی با 37 مورد و کم‌ترین توجه مربوط به دو مولفۀ «حفظ اسرار دیگران» و «تواناییهای زبان ملی، محلی و جهانی» از ساحت تربیت اجتماعی با سه مورد بوده است.
زبان و ادبیات فارسی
هاشم صادقی محسن‌آباد
چکیده
مقالة حاضر، به بررسی انتقادی کتاب کندوکاوی در جامعه‌شناسی ادبیات اثر فرهنگ ارشاد می‌پردازد. در این مقاله نشان خواهیم داد که به دلیل عدم آشنایی عمیق با اصطلاحات ادبی، درآمیختن نظریهها و مکتب‌های ادبی و شناخت ناکافی از جریان‌ها، سبک‌ها و انواع ادبی و ... این کتاب تقریری مناسب از جامعه‌شناسی ادبیات به دست نمی‌دهد و نمی‌توان ...
بیشتر
مقالة حاضر، به بررسی انتقادی کتاب کندوکاوی در جامعه‌شناسی ادبیات اثر فرهنگ ارشاد می‌پردازد. در این مقاله نشان خواهیم داد که به دلیل عدم آشنایی عمیق با اصطلاحات ادبی، درآمیختن نظریهها و مکتب‌های ادبی و شناخت ناکافی از جریان‌ها، سبک‌ها و انواع ادبی و ... این کتاب تقریری مناسب از جامعه‌شناسی ادبیات به دست نمی‌دهد و نمی‌توان مطالب طرحشده در آن را قابلاعتماد دانست؛ بهویژه این‌که این اثر به‌عنوان کتاب درسی منتشر شده است. به دلیل فقدان آشنایی ژرف با ادبیات، پارهای از جریان‌ها و نظریههای مرتبط با جامعه‌شناسی ادبیات به کناری نهاده شدهاند و بهتبع عدم توغل در متون ادبی، آثار موردبررسی به‌دقت انتخاب نشدهاند. در پارهای موارد نیز دلیل بحث پیرامون مسائل ادبی در جامعه‌شناسی ادبیات تبیین نشده است و نخستین پرسشها در باب اهمیت برخی مباحث ادبی؛ هم‌چون انواع ادبی در جامعه‌شناسی ادبیات بدون پاسخ ماندهاند. خطاهای متعدد درباب مباحث ادبی نشان از آن دارد که نویسندة محترم کتاب نه در انجام و نه در فرجام پژوهش از راهنمایی مشاوران ادبی بهره نگرفتهاند.
زبان و ادبیات فارسی
فاطمه جعفری کمانگر
چکیده
سرفصل درسی به عنوان راهنما و تعیین کننده‌ی خط مشی هر درس، در کنار راهبردها، فنون و روش‌های تدریس، نقش مهمی در رسیدن به اهداف و شایستگی‌های هر درس ایفامی‌کند. نگارش خلاق یکی از دروس عمومی مختص دانشگاه‌فرهنگیان است که با هدف ایجاد توانایی نگارش روان و خلاقانه، در برنامه‌ی درسی این دانشگاه گنجانده‌شده‌است و انتظار‌می‌رود سرفصلی ...
بیشتر
سرفصل درسی به عنوان راهنما و تعیین کننده‌ی خط مشی هر درس، در کنار راهبردها، فنون و روش‌های تدریس، نقش مهمی در رسیدن به اهداف و شایستگی‌های هر درس ایفامی‌کند. نگارش خلاق یکی از دروس عمومی مختص دانشگاه‌فرهنگیان است که با هدف ایجاد توانایی نگارش روان و خلاقانه، در برنامه‌ی درسی این دانشگاه گنجانده‌شده‌است و انتظار‌می‌رود سرفصلی که برای این درس طراحی شدهاست، فراگیران را به سمت نگارش خلاقانه هدایت کند. پژوهش حاضر با انتقاد از سرفصل موجود و تاکید بر نارسایی آن برای دست‌یافتن به اهداف این درس، بر این باور است با برخی تغییرات جزیی به خصوص در بودجه‌بندی مباحث سرفصل موجود و تاکید بر سطوح بالای یادگیری، می‌توان هم توانمندی فراگیران را در خلق ژانرهای خلاق نگارش افزایش‌داد و هم خلاقیت نگارشی را به طور کلی در آنها بالابرد. جامعه‌ی‌آماری پژوهش حاضر، دانشجومعلمان رشته‌ی علوم‌تربیتی وروردی 97 دانشگاه فرهنگیان مازندران و نمونه‌ی آماری سه گروه همگن‌شده از بین 9 گروه دانشجویان این رشته‌است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است و با روش شبه‌آزمایشی به مقایسه‌ی دو گروه آزمایش که با تغییراتی در سرفصل آموزش‌دیدند با گروه کنترل که دقیقا مطابق سرفصل به آنها آموزش داده‌شد، پرداخته‌است. نتایج پژوهش نشان‌داد: نمرات گروه آزمایش هم در نگارش انواع ادبی خلاقانه و هم در تک‌تک عناصر خلاقیت به نحو چشمگیری نسبت به گروه کنترل بهبود داشته‌است و این امر بر ضرورت تغییر یا بازبینی سرفصل موجود تاکید دارد.
زبان و ادبیات فارسی
قدسیه رضوانیان
چکیده
کتاب پژوهشی جامعه شناختی در نثر داستانی جدید فارسی، اثر رضا نوابپور یکی از دقیق ترین کتاب های تحلیل ادبیات داستانی معاصر ایران است. نویسنده با بررسی دیالکتیک ادبیات و تاریخ، از مشروطه تا انقلاب 1357، نه تنها رخدادهای کلان تاریخساز، بلکه وقایع ریز سیاسی و چگونگی اثرگذاری آن بر ادبیات داستانی را با نگاه ژرف انتقادی بررسیده ...
بیشتر
کتاب پژوهشی جامعه شناختی در نثر داستانی جدید فارسی، اثر رضا نوابپور یکی از دقیق ترین کتاب های تحلیل ادبیات داستانی معاصر ایران است. نویسنده با بررسی دیالکتیک ادبیات و تاریخ، از مشروطه تا انقلاب 1357، نه تنها رخدادهای کلان تاریخساز، بلکه وقایع ریز سیاسی و چگونگی اثرگذاری آن بر ادبیات داستانی را با نگاه ژرف انتقادی بررسیده است. این پژوهش بهرغم رویکرد تاریخی اجتماعی به داستان معاصر، بدون اتکا بر هیچ نظریه جامعه‌شناختی خاص، اما به روش منتقدان تاریخ گرای نوین، داستان معاصر را در پیوند با گفتمان های ناهمگون و متعارض، بررسی می کند و و نشان می دهد که متن در قبال آن گفتمانها چه مواضع ضمنی ای را اتخاذ کرده است. اما ویژگی های ترجمه کتاب که توسط ابوالقاسم سرّی صورت گرفته؛ شامل عدم سنخیت نوع ترجمه با متن و موضوع کتاب، سهل انگاری های زبانی، ساختاری و محتوایی، سرهنویسی غلط انداز و ناخوشایند که چه بسا خواننده را دچار چالش بیهوده با متن می‌کند، به ترجمهای نارسا منتهی شده است.
زبان و ادبیات فارسی
علی سلیمانی؛ محمد فولادی
چکیده
بسی از فرهنگنویسان، شارحان و مصححان شاهنامه واژه‌های «جُناغ» و «جُنا» را یک واژه تلقی کرده و از آنها به‌‌جای یکدیگر استفاده کرده‌اند. حال آنکه توجه بر بافت موقعیتی، نشانههای درون‌‌متنی و نگاهی جامع بر ابیاتی که این دو واژه در آن آمده، مشخص می‌سازد که در شاهنامۀ فردوسی این دو واژه، یک واژه نیستند بلکه دو واژۀ مختلف ...
بیشتر
بسی از فرهنگنویسان، شارحان و مصححان شاهنامه واژه‌های «جُناغ» و «جُنا» را یک واژه تلقی کرده و از آنها به‌‌جای یکدیگر استفاده کرده‌اند. حال آنکه توجه بر بافت موقعیتی، نشانههای درون‌‌متنی و نگاهی جامع بر ابیاتی که این دو واژه در آن آمده، مشخص می‌سازد که در شاهنامۀ فردوسی این دو واژه، یک واژه نیستند بلکه دو واژۀ مختلف با دو معنای متفاوتند. هدف اصلی این پژوهش اگرچه تصحیح ابیاتی از تصحیح علمی-انتقادی شاهنامۀ جلال خالقی‌مطلق است، اما نویسندگان با اشاره به دیگر تصحیحهای شاهنامه درصددند تا اغلاط راه یافته به این تصحیحها را نیز نمایان و رفع سازند. از رهرو این پژوهش این نتیجه حاصل شد که واژۀ «جناغ» و «جنا» به ترتیب قابلیت همنشینی با واژه‌های «پلنگ» و «خدنگ» را دارند و عدم دقت بر معنای متفاوت این دو واژه، ظرفیت همنشینی آنها و نیز پرهیز از تکیه کردن بر نسخۀ فلورانس، باعث شده که خالقی‌مطلق در تصحیح دو بیت از ابیاتی که این دو واژه در آن آمده، به طریق صواب نرود که در این پژوهش علاوه بر تصحیح آن دو بیت، به مشکلات راه یافته در دیگر تصحیحهای شاهنامه نیز اشاره شد. هم‌چنین به فراخور بحث، بیتی از برزونامه شمسالدین محمّد کوسج نیز تصحیح شد.
زبان و ادبیات فارسی
مریم شریف نسب
چکیده
برآمدن ژانر خلقیات در ایران نوشتة ابراهیم توفیق، سیدمهدی یوسفی، حسام ترکمان و آرش حیدری با ایده‌ای خوب تلاش می‌کند محتواهای موجود در باب خلقیات ایرانیان را از دورة مشروطه تا سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بررسی و دسته‌بندی کرده، ارکان و اجزای یک «ژانر» را از آن استخراج نماید. این مقاله با روش اسنادی- انتقادی تلاش کرده ...
بیشتر
برآمدن ژانر خلقیات در ایران نوشتة ابراهیم توفیق، سیدمهدی یوسفی، حسام ترکمان و آرش حیدری با ایده‌ای خوب تلاش می‌کند محتواهای موجود در باب خلقیات ایرانیان را از دورة مشروطه تا سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بررسی و دسته‌بندی کرده، ارکان و اجزای یک «ژانر» را از آن استخراج نماید. این مقاله با روش اسنادی- انتقادی تلاش کرده است کتاب مذکور را در چهار محور شکلی، زبانی، ساختاری و محتوایی مورد مداقه قرار دهد. حاصل این بررسی نشان میدهد اگرچه نویسندگان کتاب، اطلاعات بسیار وسیع و دقیقی را از منابع مختلف جمعآوری و گاه بررسی کرده‌اند، در تعیین حدود و ثغور «ژانر» توفیق چندانی نداشتهاند. علیرغم این، محتوای لبریز از دادههای مفید اما پراکندة کتاب، می‌تواند با بازبینی مجدد، پیرایش پرگوییها و پراکندهگوییهای فراوان، مفصلبندی دقیق و جدید فصلها، یاریگرفتن از یک مشاور ادبی حاذق در تعریف و تحدید مفهوم «ژانر»، ابراز دقیق و صریحِ نتیجة مورد نظر نویسندگان دربارة موضوع، و ... سر و سامان تازه یافته و برای مخاطبان این حوزه مفیدتر واقع شود.
زبان و ادبیات فارسی
محمد مهدی معلمی؛ سیدعلی قاسم زاده
چکیده
روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح نوشتة شهاب‌الدین ابوالقاسم احمدبن منصور سمعانی(487ـ534ق) کهن‌ترین اثر مستقل در شرح اسماءالله به زبان فارسی است که بر روی برخی از آثار ادبی و عرفانی ازجمله کشف‌الاسرار میبدی تاثیر مستقیم گذاشته است. نثر این کتاب روان، سلیس، و در عین حال شاعرانه است و گاه برای بیان مفاهیم عرفانی از نثری آهنگین ...
بیشتر
روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح نوشتة شهاب‌الدین ابوالقاسم احمدبن منصور سمعانی(487ـ534ق) کهن‌ترین اثر مستقل در شرح اسماءالله به زبان فارسی است که بر روی برخی از آثار ادبی و عرفانی ازجمله کشف‌الاسرار میبدی تاثیر مستقیم گذاشته است. نثر این کتاب روان، سلیس، و در عین حال شاعرانه است و گاه برای بیان مفاهیم عرفانی از نثری آهنگین یا مسجع بهره برده است. این کتاب مشحون است از فواید ادبی، لغوی، زبانی و حکایات عرفانی. نجیب مایل هروی برای نخستینبار در سال 1368ش این کتاب را براساس پنج نسخة خطی در انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رساند که تا کنون چندینبار تجدید چاپ شده است. متاسفانه این تصحیح خالی از ایراد نیست و اشکالات عدیدهای در آن راه یافته است. جستار حاضر کوشیدهاست متن چاپشده را با نسخ مورد استفادة مصحح به دقت مقابله کند و بخشی از ایرادهای اساسی این تصحیح، اعم از جاافتادگیها، بدخوانیها، تصحیفها و رعایتنشدن اصل امانتداری در تصحیح متون، را نشان دهد. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که به سبب اشکالات متعددی که در متن روح‌الارواح راه یافته تصحیح مجدد آن ضروری است.
زبان و ادبیات فارسی
جمیله اخیانی
چکیده
انتخاب بخشهایی از متون کهن و توضیح دشواری‌های آنها در قالب گزیده‌های دانشگاهی برای تدریس در رشتة زبان و ادبیات فارسی از تألیفاتی است که در سال‌های اخیر افزایش یافته است. کتاب شاهنامۀ (1) نامورنامۀ شهریار که در انتشارات سمت منتشر شده یکی از این گزیده‌هاست که حاصل دقت‌نظر شاهنامه‌شناس برجسته، سجاد آیدنلو، است که کتابی درخور را ...
بیشتر
انتخاب بخشهایی از متون کهن و توضیح دشواری‌های آنها در قالب گزیده‌های دانشگاهی برای تدریس در رشتة زبان و ادبیات فارسی از تألیفاتی است که در سال‌های اخیر افزایش یافته است. کتاب شاهنامۀ (1) نامورنامۀ شهریار که در انتشارات سمت منتشر شده یکی از این گزیده‌هاست که حاصل دقت‌نظر شاهنامه‌شناس برجسته، سجاد آیدنلو، است که کتابی درخور را برای دانشجویان فراهم آورده است. باوجود مزایای فراوان این کتاب ازجمله انتخاب سه داستان از شاهنامه به‌‌جای یک داستان، تنظیم مطالب کتاب در حجمی مناسب یک ترم، طرح مباحث مهم مربوط به فردوسی و شاهنامه برپایة آخرین پژوهشهای شاهنامهشناسی، و... پارهای نارساییها نیز در تدوین آن بهچشم میخورد که در مقالة حاضر در سه بخش به آنها پرداخته شده است: نارساییهای ناشی از انتخاب ابیات برای گزیده‌های داستانها، نارساییهای مربوط به شرح و توضیح ابیات، و نارساییهای مربوط به نسخة استفادهشده در گزیده، و فقدان توضیحی دربارة آنها. نگارنده امیدوار است با اصلاح این نارساییها این کتاب ارزش‌مند بیش از پیش منقح شود.
زبان و ادبیات فارسی
آرش امرایی
چکیده
دیوان خاقانی از آثار شایستۀ ادبیات فارسی است که به دیریابی و دشوارفهمی مشهور است. ازاین‌رو، در مقایسه با دیگر دیوان‌های شعر فارسی دیوان خاقانی کم‌‌تر مورداقبال شارحان قرار گرفته است. در این میان، گزیده‌گویی و گزیده‌گزینی دامن دیوان خاقانی را نیز رها نکرده است و گزیده‌‌هایی چند از قصاید خاقانی شرح و منتشر شده است. یکی از ...
بیشتر
دیوان خاقانی از آثار شایستۀ ادبیات فارسی است که به دیریابی و دشوارفهمی مشهور است. ازاین‌رو، در مقایسه با دیگر دیوان‌های شعر فارسی دیوان خاقانی کم‌‌تر مورداقبال شارحان قرار گرفته است. در این میان، گزیده‌گویی و گزیده‌گزینی دامن دیوان خاقانی را نیز رها نکرده است و گزیده‌‌هایی چند از قصاید خاقانی شرح و منتشر شده است. یکی از این آثار کتابی است با عنوان مرثیه‌خوان مدائن که بهقلم آقایان محمدرضا برزگرخالقی و محمدحسین محمدی نوشته شده و انتشارات زوار آن را در 224 صفحه و در قطع وزیری اولینبار در بهار 1379 منتشر کرده است. در این مقاله، ضمن بررسی تألیف مذکور، به برخی از ناراستیها و نادرستیهای واردشده به آن اشاره میشود. از جملۀ اشکالاتی که بهتفصیل درمورد آن سخن گفته خواهد شد، می‌توان به این موارد اشاره کرد: استفاده از آثار دیگران بدون ارجاع به آنها، سکوت درمقابل ابیات دشوار و مسئلهدار خاقانی، دریافتهای نادرست از برخی ابیات، منابع آشفته، اشکالات تایپی فراوان، درنظرنداشتن برخی جوانب شعری خاقانی. ازاین‌رو، با بررسی موارد فوق، نشان داده میشود که جایگاه علمی کتاب مذکور با چالش جدیای مواجه است.
زبان و ادبیات فارسی
معصومه امیرخانلو
چکیده
چاپ و انتشار تصحیح تذکرۀ‌الاولیای عطار نیشابوری، که از امهات متون نثر فارسی به‌شمار میرود، در سال 1398 به‌همت دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی به‌انجام رسید. از اولین تصحیح انتقادی تذکرۀ‌الاولیا، به‌تصحیح رینولد الین نیکلسون، بیش از یک قرن می‌گذرد، اما تصحیح تازه‌ای که صورت گرفته است از بسیاری جهات بر تصحیح سایرین برتری دارد، زیرا ...
بیشتر
چاپ و انتشار تصحیح تذکرۀ‌الاولیای عطار نیشابوری، که از امهات متون نثر فارسی به‌شمار میرود، در سال 1398 به‌همت دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی به‌انجام رسید. از اولین تصحیح انتقادی تذکرۀ‌الاولیا، به‌تصحیح رینولد الین نیکلسون، بیش از یک قرن می‌گذرد، اما تصحیح تازه‌ای که صورت گرفته است از بسیاری جهات بر تصحیح سایرین برتری دارد، زیرا مصحح از طریق مقابله با نسخ خطی متعدد و فراهمکردن چاپی انتقادی تاحد زیادی متن نزدیک به زبان عطار را ارائه داده است. درکنار این، باید از تعلیقات سودمند، مقدمۀ مفصل، بهدستدادن مآخذ اصلی سخن مشایخ در تذکره، و فرهنگوارههای آن یاد کرد. نوشتار حاضر بر آن است تا، ضمن اشاره به محاسن و مزایای تصحیح جدید تذکره، برخی کاستیها و اشتباهات واردشده در متن کتاب را برشمارد. از جملۀ این کاستیها می‌توان به غلطهای مطبعی، ارجــاعات ناقص یا اشتباه، دوگانگی در روش تصحیح متن، و آشفتگیهای ساختاری و محتوایی اشاره کرد.
زبان و ادبیات فارسی
میلاد بیگدلو؛ فرزانه فرحزاد
چکیده
قصۀ سلیمان نوشتۀ ابویعقوب یوسف‌بن علی‌بن عمر تبریزی است که تاریخ نوشته‌شدن آن به سال‌های پایانی سدۀ ششم تا سال‌های آغازین سدۀ هفتم بازمی‌گردد. این کتاب به‌کوشش علی‌رضا امامی و ادوان امیری‌نژاد نخستینبار در سال ۱۳۹۸ در بنیاد موقوفات افشار به‌همکاری نشر سخن به‌چاپ رسیده است. متن به‌دست‌داده‌شده، باوجود کوشش بسیار و ارزش‌مند ...
بیشتر
قصۀ سلیمان نوشتۀ ابویعقوب یوسف‌بن علی‌بن عمر تبریزی است که تاریخ نوشته‌شدن آن به سال‌های پایانی سدۀ ششم تا سال‌های آغازین سدۀ هفتم بازمی‌گردد. این کتاب به‌کوشش علی‌رضا امامی و ادوان امیری‌نژاد نخستینبار در سال ۱۳۹۸ در بنیاد موقوفات افشار به‌همکاری نشر سخن به‌چاپ رسیده است. متن به‌دست‌داده‌شده، باوجود کوشش بسیار و ارزش‌مند مصححان، خالی از کاستی و نادرستی و نابهسامانی نیست. هدف این پژوهش تصحیح نادرستیها و برطرفکردن کاستیهای کار مصححان است. هدف دیگر این پژوهش شناسایی و رفع جاافتادگیها و نادرستیهای دیگر موجود در نوشتۀ ابویعقوب تبریزی است که از چشم مصححان بهدور مانده است. این کار با بهره‌گیری از نوشتههای کهن فارسی، توجه به بافت زبانی و بافت نوشتار، و سنجش قصۀ سلیمان با نوشتههای همدوره انجام شده است. هم‌چنین، کوشش شده است که کاستیهای بخش مقدمه و فهرستهای این تصحیح برطرف شود. نیز، در این پژوهش واژهای نو در متن یافته و، با یاریگرفتن از دو متن کهن دیگر، معنای آن روشن شد.
زبان و ادبیات فارسی
محمدرضا پاشایی؛ سعید قاسمی پرشکوه
چکیده
مقولة ویرایش در کتب درسی موضوعی است که با دیدگاه علمی می‌توان به آسیب‌شناسی آن پرداخت. هدف این جستار که ساختار آن از کل به جزء تنظیم و در ذکر شواهد نیز از روش نمونة آماری استفاده شده است بیان برخی مشکلات و کاستیها در حوزة ویرایش کتب درسی فارسی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری است و ازآن‌جاکه هرساله گروه تألیف کتب آموزشی در این ...
بیشتر
مقولة ویرایش در کتب درسی موضوعی است که با دیدگاه علمی می‌توان به آسیب‌شناسی آن پرداخت. هدف این جستار که ساختار آن از کل به جزء تنظیم و در ذکر شواهد نیز از روش نمونة آماری استفاده شده است بیان برخی مشکلات و کاستیها در حوزة ویرایش کتب درسی فارسی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری است و ازآن‌جاکه هرساله گروه تألیف کتب آموزشی در این کتب بازنگری کلی یا جزئی میکنند، نیاز بازنگری دقیق گروه تألیف در حوزة ویرایش کتب آموزشی نیز بهشدت احساس میشود. بنابراین، به برخی از موارد درخور ایراد در سه حوزة ویرایش، یعنی زبانی، محتوایی، و فنی اشاره و گاهی نیز پیشنهادهایی برای بهبود موارد مذکور بیان شد. نتیجة حاصل از پژوهش حاضر بیانگر آن است که از بین سه حوزة ویرایشی مذکور در کتب ویرایش بیشتر نواقص و اشکالها در زمینة «ویرایش فنی» بوده است و این کتب به بازنگری کلی و دقیق در این حوزة ویرایشی خاص نیاز دارد که مهمترین هدف این نوع ویرایش رسایی و خوانایی بیشتر متون آموزشی برای دانشآموزان، فهم بهتر مطالب، و سرانجام فراگیری علم ویرایش از طریق کتب علمی است.
زبان و ادبیات فارسی
فاطمه جعفری کمانگر؛ مریم زارعی
چکیده
در کشور ما تحقق بخش بزرگی از تعلیم و تربیت و سوق‌دادن دانشآموزان به سمت‌وسوی حیات طیبه از طریق کتابهای درسی اتفاق می‌افتد که برای رسیدن به آن نقشة راهی دقیق و حساب‌شده لازم است. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش برمبنای این اصول و با الهامگیری از اسناد بالادستی و باتوجه‌به راه‌بردهای نظام جمهوری اسلامی تدوین شده است تا ...
بیشتر
در کشور ما تحقق بخش بزرگی از تعلیم و تربیت و سوق‌دادن دانشآموزان به سمت‌وسوی حیات طیبه از طریق کتابهای درسی اتفاق می‌افتد که برای رسیدن به آن نقشة راهی دقیق و حساب‌شده لازم است. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش برمبنای این اصول و با الهامگیری از اسناد بالادستی و باتوجه‌به راه‌بردهای نظام جمهوری اسلامی تدوین شده است تا پیش‌روی مؤلفان کتابهای درسی باشد. ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری ششمین ساحت در بخش الگوی نظری ساحت‌های تربیتی این سند است. جامعة آماری کتابهای فارسی متوسطة دوم و نمونه کتاب فارسی پایة دوازدهم است. تحلیل کیفی پژوهش حاضر با کدگذاری قیاسی و طبقه‌بندی داده‌ها انجام شده و واحد تحلیل در این پژوهش جمله بوده است. برای رسیدن به پایایی کدها، بخشهایی از کتاب را دو کدگذار کدگذاری کردند و روایی آن از روش کثرت‌گرایی و اعتمادسازی صورت پذیرفت. هم‌چنین، فضای پژوهش با حضور داور بیرونی موردکنترل قرار گرفت. تحلیل کمی کدها با نرم‌افزار spss انجام پذیرفت. براساس تحلیل‌های انجام‌شده، فراوانی جملاتی که این ساحت را مدنظر قرار‌دادند 11/49 درصد بوده است که میزان توجه به اصول آن بهصورت غیرمساوی و در برخی موارد هم‌چون سوق‌دادن متربیان به‌سمت گرایش و تخصص هنری خاص، آفرینش‌گری، و خلاقیت بسیار اندک بوده است که توجه ویژة مؤلفان کتابهای درسی را می‌طلبد.
زبان و ادبیات فارسی
علی جلالی
چکیده
طبع آثار نویافتة کهن اگر به‌دقت و با اصولی علمی انجام گیرد، راه‌گشای تحقیقات حوزه‌های مختلف دانش خواهد بود اما اگر بی‌‌دقتی در آن راه یابد، خود ره‌زن میشود و گرهی بر گره‌‌ها می‌‌افزاید. دیوان نرگسی ابهری از این جمله است که بدخوانی‌‌های بسیار در آن راه یافته است و محقق ادبی نمی‌‌تواند بهرة لازم را از آن ببرد. مصحح این دیوان، ...
بیشتر
طبع آثار نویافتة کهن اگر به‌دقت و با اصولی علمی انجام گیرد، راه‌گشای تحقیقات حوزه‌های مختلف دانش خواهد بود اما اگر بی‌‌دقتی در آن راه یابد، خود ره‌زن میشود و گرهی بر گره‌‌ها می‌‌افزاید. دیوان نرگسی ابهری از این جمله است که بدخوانی‌‌های بسیار در آن راه یافته است و محقق ادبی نمی‌‌تواند بهرة لازم را از آن ببرد. مصحح این دیوان، گاه در ضبطهای مختار، وزن عروضی را که از اولیات شعر کهن پارسی است نادیده میگیرد و گاه معنا را فدای ضبط مشکوک می‌کند و صورتی بیمعنا پیش چشم مخاطب قرار میدهد. در این بین، خطاهای نگارشی نیز مانعی برسر راه فهم سخن نرگسی میشوند. نوشتار حاضر ضعفها و خطاهای این تصحیح را نشان میدهد و لزوم بازنگری در چاپ دیگر آن را خاطرنشان می‌کند.
زبان و ادبیات فارسی
زهرا جهانی؛ شیما ابراهیمی؛ سمیرا بامشکی
چکیده
هَیَجامَد تلفیقی از دو واژۀ (هیجان و بسامد) است که به هیجانات متأثر از استفادۀ حواس مختلف در یادگیری توجه می‌کند که، باتوجه‌به اهمیت هیجانات در تدوین کتابهای درسی، می‌تواند مدنظر قرار بگیرد. در پژوهش حاضر به‌منظور کیفیت بخشی و بازنگری محتوای آموزشی کتابهای تاریخ زبان فارسی به بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان و مدرسان در بهره‌گیری ...
بیشتر
هَیَجامَد تلفیقی از دو واژۀ (هیجان و بسامد) است که به هیجانات متأثر از استفادۀ حواس مختلف در یادگیری توجه می‌کند که، باتوجه‌به اهمیت هیجانات در تدوین کتابهای درسی، می‌تواند مدنظر قرار بگیرد. در پژوهش حاضر به‌منظور کیفیت بخشی و بازنگری محتوای آموزشی کتابهای تاریخ زبان فارسی به بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان و مدرسان در بهره‌گیری از سطوح مختلف الگوی هَیَجامَد در این کتابها پرداخته شده است. بدین منظور، از 150 دانشجوی زبان و ادبیات فارسی در چهارده دانشگاه مختلف خواسته شد تا به پرسش‌نامۀ محقق‌ساختۀ رضایت از محتوا، که براساس سطوح الگوی هَیَجامَد طراحی شده است، پاسخ دهند. هم‌چنین، با هشت تن از مدرسان این کتابها باهدف بررسی میزان رضایت آنها از این کتابها مصاحبه‌ای نیمه‌ساختاریافته انجام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد بیش‌ترین میزان رضایت دانشجویان از سطح دیداری با میانگین 57/14 و کم‌ترین آن از سطح درونی با میانگین 00/8 است. مدرسان نیز معتقدند باوجود اهمیت هیجانات در یادگیری زیاد به این مؤلفه در این کتابها توجه نشده است. بنابراین، می‌توان باتوجه‌به هیجانات و بازنگری کتابهای درسی تاریخ زبان فارسی براساس الگوی هَیَجامد و متغیرهای آن رضایت دانشجویان و مدرسان را از محتوای این کتابها افزایش داد.
زبان و ادبیات فارسی
امید ذاکری کیش
چکیده
حدود ده سال است که کمیتۀ برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصمیم گرفته است رشتۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی را به گرایش‌های مختلف تقسیم کند. مبنای اولیۀ این تقسیم‌بندی انواع ادبی ارسطویی است. بر این اساس، یکی از این گرایش‌‌ها ادبیات غنایی است. در این مقاله، که به‌روش انتقادی ـ مروری نوشته شده است، یکی از دروس این گرایش به‌نام ...
بیشتر
حدود ده سال است که کمیتۀ برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصمیم گرفته است رشتۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی را به گرایش‌های مختلف تقسیم کند. مبنای اولیۀ این تقسیم‌بندی انواع ادبی ارسطویی است. بر این اساس، یکی از این گرایش‌‌ها ادبیات غنایی است. در این مقاله، که به‌روش انتقادی ـ مروری نوشته شده است، یکی از دروس این گرایش به‌نام «آثار غنایی غیرمنظوم» نقد و بررسی میشود. اصطلاح «غیرمنظوم» در عنوان درسنامه نارساست. باتوجه‌به سایر اجزای درسنامه بهتر است اصطلاح «منثور» جایگزین آن شود. هم‌چنین، اصطلاح «شناخت تحلیلی» در هدف مبهم است و بهتر است از اصطلاح «بررسی تحلیلی» استفاده شود. باتوجه‌به رئوس مطالب و منابع آشکار است که طراحان این درسنامه از استاد درس خواستهاند تا داستانهای عامیانۀ بلند را به‌عنوان منابع اصلی تدریس کند. این داستانها، باتوجه‌به این‌که سالیان متمادی بهصورت شفاهی دربین مردم نقالی میشده است، اجزای متنوعی دارد و از منظر ساختاری ارتباط چندانی با سرفصل گرایش ادبیات غنایی ندارد. بهتر است متون منثور موزون، متون نثر فنی، و داستانهای مدرن فارسی به‌عنوان منابع این درسنامه مدنظر قرار گیرد.
زبان و ادبیات فارسی
محمد راغب
چکیده
کتاب سه جلدی زمان و حکایت (1983-1985) پل ریکور (1913-2005) را مهشید نونهالی از فرانسه به فارسی برگردانده که در سال 1397 بهصورت کامل توسط نشر نی روانۀ بازار شده است. کتاب ریکور اثری دشوار به‌شمار میرود که فهم آن نیازمند آشنایی نسبتاً کاملی با رشته‌‌ها و شاخه‌‌های گوناگون علوم انسانی مانند فلسفه، تاریخ، ادبیات، روایت‌‌شناسی، و... است. ...
بیشتر
کتاب سه جلدی زمان و حکایت (1983-1985) پل ریکور (1913-2005) را مهشید نونهالی از فرانسه به فارسی برگردانده که در سال 1397 بهصورت کامل توسط نشر نی روانۀ بازار شده است. کتاب ریکور اثری دشوار به‌شمار میرود که فهم آن نیازمند آشنایی نسبتاً کاملی با رشته‌‌ها و شاخه‌‌های گوناگون علوم انسانی مانند فلسفه، تاریخ، ادبیات، روایت‌‌شناسی، و... است. به همین دلیل، در اینجا کم‌‌تر به مجلد سوم و بیشتر به مجلد دوم پرداخته میشود. دربارۀ ترجمه می‌توان ادعا کرد امانت و دقت رعایت شده است، اما کاستیهای فراوانی بهویژه در زمینۀ زبان فارسی در آن وجود دارد. فارغ از مشکلات دیگر، نثر مترجم فاقد پویایی و روانی لازم برای انتقال مفاهیم ریکور است. وسواس در ترجمه و عدم انعطاف نحوی کتاب را به اثری دشوار تبدیل کرده است. افزونبراین، در حاشیۀ این مقاله به اشتباهات بنیادین مترجم در ترجمۀ چند اصطلاح مهم مانند حکایت/ روایت، داستان/ تاریخ، و... پرداخته میشود که پارهای از مشکلات خواننده را در فهم متن سبب شده است. نگارنده بر آن است که توجه مترجم به میراث مترجمان پیشین میتوانست بخشی از مشکلات ترجمه را بکاهد.
زبان و ادبیات فارسی
فاطمه راکعی
چکیده
کتاب چشم‌اندازی به تحولات ادبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزۀ شعر و داستان، نوشتۀ بهجت‌السادات حجازی، در سال 1394 در انتشارات علمی و فرهنگی چاپ و منتشر شده است. مقالۀ حاضر با هدف معرفی و نقد کتاب مذکور نوشته شده و ویژگی‌های شکلی و محتوایی آن را موردبررسی قرار داده است. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که کتاب، در کلیت آن، چه به‌لحاظ ...
بیشتر
کتاب چشم‌اندازی به تحولات ادبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزۀ شعر و داستان، نوشتۀ بهجت‌السادات حجازی، در سال 1394 در انتشارات علمی و فرهنگی چاپ و منتشر شده است. مقالۀ حاضر با هدف معرفی و نقد کتاب مذکور نوشته شده و ویژگی‌های شکلی و محتوایی آن را موردبررسی قرار داده است. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که کتاب، در کلیت آن، چه به‌لحاظ نوع رویکرد و دیدگاه نویسنده درخصوص ادبیات انقلاب اسلامی و چه به‌لحاظ شکلی و محتوایی، دچار نقیصههای فراوان است. به همین دلیل، بهشکل کنونی، قابلاستفادۀ دانشجویان به‌عنوان کتاب درسی یا حتی منبع قابلاستفاده درکنار کتب درسی مربوط نیست. امید است در چاپ بعدی اصلاحات لازم در آن بهعمل آید که دراینصورت می‌تواند درکنار دیگر کتابهایی از این نوع به‌عنوان منبعی برای مطالعه مورداستفاده قرار گیرد.
زبان و ادبیات فارسی
زینب رضاپور
چکیده
این پژوهش در نظر دارد کتاب تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی را که از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده است ارزیابی کند. این اثر، در مقایسه با آثار مشابه، گامی فراتر رفته و مؤلف محترم کتابی به‌نسبت روش‌مندتر، جامع‌تر، و کاربردی‌تر را عرضه کرده است. نظم منطقی در بیان مباحث، ارائة دسته‌بندی‌های ...
بیشتر
این پژوهش در نظر دارد کتاب تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی را که از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده است ارزیابی کند. این اثر، در مقایسه با آثار مشابه، گامی فراتر رفته و مؤلف محترم کتابی به‌نسبت روش‌مندتر، جامع‌تر، و کاربردی‌تر را عرضه کرده است. نظم منطقی در بیان مباحث، ارائة دسته‌بندی‌های کاملتر از شیوههای اثرپذیری، بههمراه توضیحات سودمند درباب نمونههای آن، و ترجمههای شیوا از آیات و احادیث از نقاط قوت این کتاب بهشمارمیرود، اما باتوجه‌به ملاکهای ارزیابی کتب درسی از لحاظ شکلی، ساختاری، و محتوایی برخی اشکالات جدی به این کتاب راه یافته است که فرایند یادگیری و یادمانی مطالب را در دانشجو با مشکل مواجه می‌کند. ارجاعندادن و استنادنکردن به منابع معتبر در تعریف اصطلاحات، ابهام، کلیگویی و تناقض، تعدد عناوین، مطابقتنداشتن کتاب با اهداف و سرفصل آموزشی مصوب، فقدان مقدمة مطلوب و اثربخش، و لزوم توجه بیشتر به معیارهای روزآمدی سودمندی و جامعیت در تدوین مطالب بههمراه برخی ضعف‌‌های شکلی و ساختاری از نکاتی است که در این کتاب نیازمند بازبینی و اصلاح است.
زبان و ادبیات فارسی
قدسیه رضوانیان؛ سیاوش حق جو؛ لیلا درویشعلی پورآستانه
چکیده
هرچند از دوران قاجار تا کنون حدود شصت فرهنگ زبان فارسی عامیانه تدوین شده است، کم‌‌آگاهی فرهنگنویسان یا پای‌بندنبودن آنان به اصول فرهنگنویسی در پیکره‌نگاری، نگاه ذوقی و گذشته‌‌نگر آنها به زبان عامیانه، نازل‌‌نگری زبان عامیانه دربرابر زبان رسمی، و ترس از ورود واژگان تابوشکن در زبان معیار از سوی سیاست‌‌گذاران فرهنگی ...
بیشتر
هرچند از دوران قاجار تا کنون حدود شصت فرهنگ زبان فارسی عامیانه تدوین شده است، کم‌‌آگاهی فرهنگنویسان یا پای‌بندنبودن آنان به اصول فرهنگنویسی در پیکره‌نگاری، نگاه ذوقی و گذشته‌‌نگر آنها به زبان عامیانه، نازل‌‌نگری زبان عامیانه دربرابر زبان رسمی، و ترس از ورود واژگان تابوشکن در زبان معیار از سوی سیاست‌‌گذاران فرهنگی باعث شکلگیری فرهنگهای بازاری بسیاری شد و در محافل دانشگاهی نیز بهرسمیت شناخته نشدند. این جستار، از بین شصت فرهنگ موجود، تنها دوازده «فرهنگ واژگان و تعابیر عامیانه» را همسو با معیارهای فرهنگنویسی در علم زبانشناسی کاربردی یافته است، اما باز استفاده از روش کتاب‌خانه‌ای به‌‌جای روش میدانی در گردآوری داده‌ها و ناقص یا نادرستبودن اطلاعات زیرمدخلی از ضعف‌‌های عمدۀ این دست فرهنگهاست که این جستار به بررسی توصیفی ـ انتقادی متن این فرهنگها می‌پردازد. بهنظر میرسد، استفاده از پیکره‌نگاری زبان معیار و پیکرهبندی رایانهای می‌تواند به حفظ و اعتباربخشی علمی این زبان گریزپا بیفزاید.
زبان و ادبیات فارسی
امیرحسین زنجانبر؛ ایوب مرادی
چکیده
کتاب ادبیات کودک در ایران درس‌نامه‌‌ای دانشگاهی است که اکثر سرفصل‌‌های وزارت علوم را برای دو واحد درس «ادبیات کودک» در مقطع کارشناسی پوشش میدهد. نویسندۀ کتاب مذکور، محمد دهریزی، از مؤلفان کتاب «نگارش» دورۀ متوسطه، دانش‌‌آموختۀ ادبیات و از شاعران و نویسندگان حوزۀ کودک و نوجوان است که آثارش برندۀ جایزه‌‌های متعددی ...
بیشتر
کتاب ادبیات کودک در ایران درس‌نامه‌‌ای دانشگاهی است که اکثر سرفصل‌‌های وزارت علوم را برای دو واحد درس «ادبیات کودک» در مقطع کارشناسی پوشش میدهد. نویسندۀ کتاب مذکور، محمد دهریزی، از مؤلفان کتاب «نگارش» دورۀ متوسطه، دانش‌‌آموختۀ ادبیات و از شاعران و نویسندگان حوزۀ کودک و نوجوان است که آثارش برندۀ جایزه‌‌های متعددی شده است. کتاب یادشده نخستینبار در سال 1388 با عنوان ادبیات کودکان و نوجوانان ایران و ویرایش جدید آن در سال 1399 منتشر شد. کتاب مذکور وجوه مثبت بسیاری دارد، اما به‌دلیل ضعف‌‌های روش‌‌شناختی مشترکی که با بسیاری از کتابهای تألیفی ادبیات کودک دارد پژوهش حاضر ترجیح میدهد، بیش از این‌که از منظر استحسانی به این کتاب نگاه کند، از منظری انتقادی آن را در بوتۀ نقد قرار دهد. کتابها به‌‌اندازه‌‌ای که بـتـوانند پارادایم‌‌های یک نظریه را بهصورت سلسله‌‌مراتب نظام‌‌مند به خواننده ارائه بدهند، کارکرد علمی دارند. ازهمین‌رو، هدف اصلی این مقاله بررسی روش نظام‌‌مندسازی الگوواره‌‌های نظری معرفی‌‌شده در کتاب است. در همین جهت، کتاب موردنظر در شش محور نقد و بررسی میشود: آموزش، روش‌‌مندی، محتوا، ویرایش، فصل‌‌بندی، و زیبایی‌شناسی. این پژوهش برای نخستینبار در ایران کتابی را از حوزۀ ادبیات نظری کودک و نوجوان موردنقد قرار میدهد.
