پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی

زبان و ادبیات عربی

کارآمدی و أثر بخشی کتاب مبادئ العربیۀ فی الصرف و النحو جلد4از دیدگاه دانشجویان زبان و ادبیات عرب (مطالعه موردی: دانشگاه شیراز)

عبدالرزاق رحمانی؛ اسحق رحمانی؛ شبنم معینی زاده

دوره 23، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 155-178

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36114.2222

چکیده

این مطالعه با هدف کارآمدی و أثر بخشی کتاب «مبادئ العربیة» از لحاظ رعایت معیارهای مطلوب کتاب درسی از نظر دانشجویان انجام شده است. نمونه آماری این پژوهش، دانشجویان رشته زبان و ادبیات عرب دانشگاه شیراز تشکیل می دهند که شامل 79 نفر، و به صورت سرشماری، پرسشنامه را برابر با جامعه آماری در نظر گرفته شده تکمیل کردند. این تحقیق از نوع توصیفی ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

نقدی در بوتۀ زر تحلیل انتقادی کتاب بررسی اشعار عربی سعدی بر مبنای نقد کاربردی

محمدرضا نجاریان؛ نفیسه رئیسی مبارکه

دوره 22، شماره 10 ، اسفند 1401، ، صفحه 51-79

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.40645.2560

چکیده

پژوهش در شعر عربیِ سعدی بههیچروی چه از لحاظ کیفیّت و چه از لحاظ کمیّت همتراز اشعار فارسی این شاعر پرآوازه ایرانی نیست، این سخن در تصحیح و شرح متنِ این اشعار آشکارتر است. کتاب بررسی اشعار عربی سعدی بر مبنای نقد کاربردی برای نخستینبار در سال 1395 در انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به چاپ رسید. امیر مقدّم متّقی مؤلّف کتاب ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

بررسی و نقد ساختاری کتاب مجمع‌الأمثال( مجموعه ضرب‌المثل‌ها)

لیلا جمشیدی؛ عیسی زارع درنیانی؛ خدیجه حسن پور

دوره 22، شماره 9 ، آذر 1401، ، صفحه 21-46

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38575.2388

چکیده

نقد و بررسی آثاری که به گونه‌های خاص انواع ادبی پرداخته و در میان اهل زبان مقبولیت بسیاری یافته‌اند از ارزش بالایی برخوردار است. در ‌این میان بررسی و نقد آثاری چون مجمع‌الأمثال ابوالفضل میدانی که در دوره‌های آغازین ادبیات عربی تدوین شده، قابل توجه می‌باشد؛ چه آنکه با هدف جلوگیری از تحریف و نابودی میراث ارزشمند ضرب‌المثل و تبیین ... بیشتر نقد و بررسی آثاری که به گونه‌های خاص انواع ادبی پرداخته و در میان اهل زبان مقبولیت بسیاری یافته‌اند از ارزش بالایی برخوردار است. در ‌این میان بررسی و نقد آثاری چون مجمع‌الأمثال ابوالفضل میدانی که در دوره‌های آغازین ادبیات عربی تدوین شده، قابل توجه می‌باشد؛ چه آنکه با هدف جلوگیری از تحریف و نابودی میراث ارزشمند ضرب‌المثل و تبیین آن گردآوری شده است. در این راستا پژوهش حاضر بر آن است تا در قالب نقد ساختاری و با شیوه‌ای توصیفی – تحلیلی، شناخت عمیق‌تر و علمی‌تری از این اثر ارائه دهد. نتایج پژوهش از وجود طرحی منسجم در چارچوب‌بندی ساختار درونی و متناسب با موضوع، حکایت دارد. همچنین شرح و تبیین ضرب‌المثل‌ها با استفاده از شواهد قرآنی، اشعار، روایت، داستان و معاجم لغوی، گویای قوت جنبه‌ی علمی و استنادی کتاب می‌باشد و بیانگر تألیفی مبتنی بر تخصص زبانی در متناسب ساختن آن با تنوع سلایق مخاطبان است که با بهره‌گیری از بن‌مایه‌های زبانی و فرهنگی نقش قابل توجهی در استحکام میراث زبانی، تاریخی و فرهنگی قوم عرب ایفا نموده است. علیرغم این امتیازات، کاستی‌هایی همچون: وجود ابهام در شرح برخی ضرب‌المثل‌ها و تکرار مکررات، اهتمام به تحقیق و تعلیقی علمی متناسب با تحولات زبانی بر چنین اثری را ضروری می‌سازد.

زبان و ادبیات عربی

فمنیسم و رمان های سعودی از نظریه تا تطبیق (با نقدی بر رمان «انثی العنکبوت») (عنکبوت ماده)

بهنام فارسی؛ زهرا اسفندیاری

دوره 22، شماره 9 ، آذر 1401، ، صفحه 47-72

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38230.2357

چکیده

فمنیسم، مکتبی است که در راستای بازیابی حقوق از دسترفتة زنان شکل گرفته و بر پایة برابری و گاهاً برتری زنان نسبت به مردان بوده است. پس از اوجگیری این پدیده در کشورهای غربی، اندیشههای آن در کشورهای اسلامی بهویژه عربستان نیز گسترش یافت. «قماشة العلیان» نویسندة سعودی، در رمان خود «أنثی العنکبوت»، به بیان مشکلات زنان ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

نگاهی نقادانه به کتاب «السرد فی الروایة المعاصرة (الرجل الذی فقد ظلّه)» (راویت‌گری در رمان معاصر مردی که سایه‌اش را گم کرد)

علیرضا شیخی

دوره 22، شماره 8 ، آبان 1401، ، صفحه 109-132

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35676.2199

چکیده

امروز موضوع بررسی آثار روایی از منظر شکل و ساختار، تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی روایت شناسان و داستان پژوهان معاصر شده است و در همین راستا کتابها و مقالات زیادی به زیور طبع آراسته شده است. عبدالرحیم الکردی یکی از نویسندگان برجسته معاصر مصری است که در کتاب «السرد فی الروایة المعاصرة» تلاش وافری در راستای تبیین نظریههای نقد ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

ارزیابی ساختاری مقاله‌های مجلۀ «ادب عربی» دانشگاه تهران مطالعۀ موردی چکیده‌ها و مقدمه‌ها از سال 1388 تا 1398

حسین کیانی؛ شهلا جعفری

دوره 22، شماره 8 ، آبان 1401، ، صفحه 133-156

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.39705.2489

چکیده

از میان مؤلفه های ساختاری مقاله ها، چکیده و مقدمه مهمترین بخش مقاله است که خواننده بر اساس آن ها تصمیم به خواندن مقاله می گیرد. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از پرسش‌نامه طراحی شده، چکیده ها و مقدمه های 71 مقاله مجله «ادب عربی» را در بازه زمانی 1388 تا 1398 به روش تحلیل محتوای ترکیبی و بر اساس رویکرد ساختاری ارزیابی ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

بررسی نگرش دانش‌آموزان شهر کرمان در پایۀ دوازدهم رشته‌های علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی به درس عربی

دانش محمدی رکعتی؛ یوسف نظری؛ علی نوبهار؛ زینب شجاعی

دوره 22، شماره 8 ، آبان 1401، ، صفحه 157-174

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36368.2241

چکیده

آموزش زبان عربی در مدارس به دلایل فرهنگی، سیاسی و نوع نگاه خانوادهها و دانش‌آموزان از چند دهه پیش تاکنون نسبت به سایر دروس با چالش بیشتری مواجه بوده است. بررسی نگرش دانش آموزان به یادگیری این زبان، گام مؤثری در سیاستگذاری و تألیف کتابهای آموزشی خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی ـ پیماشی به بررسی نگرش دانشآموزان رشتههای ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

تحلیل و نقد کتاب تحلیل همانندناپذیری (اعجاز) قرآن در آموزه‌های قرآن و سنت

عسکر بابازاده اقدم؛ حسین تکتبار فیروزجایی؛ محمدمهدی روشن چسلی

دوره 22، شماره 7 ، مهر 1401، ، صفحه 135-156

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.37657.2323

چکیده

اندیشه نقد و نقد اندیشه به یونان باستان و بوطیقای ارسطو میرسد، نقد بر آن است تا ذوق عامه را تهذیب و فکر نویسنده را تربیت کند؛ در این میان نقد کتابهای تألیفشده میتواند به تقویت کیفی محتوا و زیبایی شکلی اثر منجر شود. این پژوهش، تحلیل و نقد شکلی و محتوایی کتاب «تحلیل همانندناپذیری (اعجاز) قرآن در آموزههای قرآن و سنت» ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

ارزیابی انتقادی کتاب علم الاجتماع الأدبی (...منهج «سوسیولوجی» فی القراءة و النقد) (جامعه شناسی ادبی، روشی «جامعه‌شناسی» در خواندن و نقد)

امیر مقدم متقی؛ علی احمدزاده

دوره 22، شماره 7 ، مهر 1401، ، صفحه 157-181

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.39220.2446

چکیده

کتاب «علم الاجتماع الأدبی» تألیف انور عبد الحمید الموسی از جمله تألیفات اخیر است که نویسنده در آن به شکلی جامع به سیر پیدایش و رشد و تحول جامعه شناسی ادبی از آغاز تا به امروز پرداخته و در کنار آن فصلی را نیز به آثار عربی در این حوزه و نقد آن ها اختصاص داده است. به منظور معرفی این کتاب بر آن شدیم تا این اثر را با تکیه بر روش توصیفی ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

نقد ترجمة کتاب الصوفیه و السوریالیه بر پایة نظریة گارسس

زهرا هادوی خلیل آباد؛ حسین ایمانیان؛ علی بشیری

دوره 22، شماره 7 ، مهر 1401، ، صفحه 183-211

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36470.2248

چکیده

ترجمه بیش از آن‌که "ابزاری" برای برگرداندن دانش و آگاهی از یک زبان به زبان دیگر باشد، "فرایندی" در بازتابدادن مفاهیم فرهنگی و اجتماعی است. برای بهبود چنین بازتابی، میتوان از دیدگاههای نوین ترجمه، زبانشناسی و گفتمانی بهره برد. یکی از دیدگاههای نوین ترجمه، پیشنهادة کارمن گارسس اسپانیایی در سال 1994 و دارای چهار سطح "معنایی-لغوی"، ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

نقد ساختاری و محتوایی کتاب الادب العربی الحدیث؛ مدارسه وفنونه وتطوره وقضایاه ونماذج منه (ادبیات معاصر عربی؛ بررسی مکاتب، فنون ادبی و سیر تحول آن با ذکر نمونه‌هایی از نظم و نثر)

عبدالعلی آل بویه لنگرودی

دوره 22، شماره 3 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-21

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35743.2203

چکیده

ادبیات معاصر عربی به‌دلیل سهم مهمی که در انتقال فرهنگ و اندیشۀ معاصر عرب دارد، جایگاه ویژه‌‌ای را در برنامۀ درسی رشتۀ زبان و ادبیات عربی در دانشگاه‌‌های ایران به‌خود اختصاص داده است، به‌طوری‌که برای آشنایی با ادبیات معاصر عربی، دروس مختلفی در مقاطع تحصیلی تحت عناوین متون نظم و نثر معاصر عربی ارائه شده است. هم‌چنین،‌‌ به‌منظور ... بیشتر ادبیات معاصر عربی به‌دلیل سهم مهمی که در انتقال فرهنگ و اندیشۀ معاصر عرب دارد، جایگاه ویژه‌‌ای را در برنامۀ درسی رشتۀ زبان و ادبیات عربی در دانشگاه‌‌های ایران به‌خود اختصاص داده است، به‌طوری‌که برای آشنایی با ادبیات معاصر عربی، دروس مختلفی در مقاطع تحصیلی تحت عناوین متون نظم و نثر معاصر عربی ارائه شده است. هم‌چنین،‌‌ به‌منظور تحقق اهداف آموزش متون معاصر، درس‌‌گفتارها و کتاب‌‌های مختلفی چه در ایران و چه در دنیای عرب تدوین و تألیف شده است. بی‌شک نقدوبررسی آثار منتشرشده در این زمینه گامی مهم درجهت تحقق اهداف آموزش متون ادبی معاصر خواهد بود. ازاین‌رو، جستار حاضر بر آن است تا کتاب الأدب العربی الحدیث؛ مدارسه وفنونه وتطوره وقضایاه ونماذج منه، اثر محمد صالح الشنطی، را با روش توصیفی ـ تحلیلی موردنقد و ارزیابی قرار دهد و ضمن معرفی کتاب، به تبیین برجستگی‌ها و کاستی‌های کتاب در دو بخش شکلی و محتوایی بپردازد. برخی از یافته‌‌های این جستار نشان می‌دهد که جامعیت و فراگیری مباحث، هدف‌مندی در انتخاب متون، تحلیل و بررسی متون نظم و نثر، و پرداختن موضوعی به نوآوری‌های ادبی از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب است. هم‌چنین، ارائه‌نکردنِ‌ تعریف مشخص از اصطلاحات، دخالت عقاید شخصی در ارائۀ تحلیل‌‌ها، آمیختگی مطالب آموزشی و مباحث نقدی، و ناهماهنگی در پرداختن به رویکردهای ادبی از مهم‌ترین موارد کاستی‌های کتاب است.

زبان و ادبیات عربی

افق انتظار خوانندۀ ضمنی بررسی انتقادی کتاب نظریات القراءة والتأویل الأدبی وقضایاها (نظریه‌‌های خواندن، تأویل ادبی، و مسائل آن)

امید ایزانلو

دوره 22، شماره 3 ، خرداد 1401، ، صفحه 23-46

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.39573.2478

چکیده

نقد خواننده‌‌محور از رویکردهای جدید نقد به‌شمار‌‌ می‌‌رود که تلاش دارد با پرداختن به مخاطب و خواننده، متون ادبی را از زاویۀ جدیدی بررسی کند. زایش این نظریه نتیجۀ تلاقی ادیب‌‌محوری و متن‌‌محوری بوده است و به‌‌روز‌بودن آن به‌نوعی خود مبیّن ضرورت پرداختن به آن است که حسن مصطفی سحلول با نوشتن کتاب نظریات القراءة والتأویل الأدبی ... بیشتر نقد خواننده‌‌محور از رویکردهای جدید نقد به‌شمار‌‌ می‌‌رود که تلاش دارد با پرداختن به مخاطب و خواننده، متون ادبی را از زاویۀ جدیدی بررسی کند. زایش این نظریه نتیجۀ تلاقی ادیب‌‌محوری و متن‌‌محوری بوده است و به‌‌روز‌بودن آن به‌نوعی خود مبیّن ضرورت پرداختن به آن است که حسن مصطفی سحلول با نوشتن کتاب نظریات القراءة والتأویل الأدبی وقضایاها تلاش داشته تا این هدف را محقق کند. بررسی کتاب به‌‌شیوۀ توصیفی ـ انتقادی نشان می‌‌دهد که نویسنده در این کتاب نقد خواننده‌‌محور را بررسی کرده است. کتاب در یک مقدمه، شش فصل، و تاحدی کم‌حجم تألیف شده است. مطالب مندرج در کتاب ساده‌‌سازی شده‌‌اند، به‌نحوی‌که برای مخاطب به‌راحتی قابل‌درک است، اما تعدد فصل‌‌بندی‌‌ها و عنوان‌‌بندی‌‌ها باعث پراکندگی و انسجام‌نداشتن اهم مطالب در این نظریه شده است و درعمل خوانندۀ کتاب نمی‌‌تواند از این نظریه و شاخه‌‌های مرتبط با آن دسته‌‌بندیِ منطقی داشته باشد. ارجاع‌‌دهی دقیق در متن کتاب وجود ندارد و همین باعث می‌‌شود مخاطبِ کتاب نداند که برای ادامۀ سیر مطالعاتی در این حوزه به کدام منابع مراجعه کند. دیگر این‌که نویسنده خاستگاه این نظریه و اندیشمندان آن را به‌تفصیل موردبررسی قرار نداده است و اندیشه‌‌های برخی اندیشمندان این حوزه نیز مغفول مانده‌اند.

زبان و ادبیات عربی

آسیب‌‌شناسی برنامۀ درسی رشتۀ «آموزش زبان عربی» مطالعۀ موردی: دانشگاه فرهنگیان

هدایت الله تقی زاده

دوره 22، شماره 3 ، خرداد 1401، ، صفحه 47-73

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38754.2404

چکیده

برنامه‌ریزان آموزشی همواره به‌دنبال‌‌ بازنگری محتوای برنامه‌های درسی‌اند. برنامۀ درسی «آموزش زبان عربی» سال 1395 توسط دانشگاه فرهنگیان بازنگری و جای‌گزین برنامۀ درسی «دبیری زبان و ادبیات عربی» شد. نظر به تأثیری که برنامۀ درسی در ارتقای سطح دانش، مهارت، و نگرش دانشجومعلمان دارد، بررسی آن ضروری است. ازاین‌رو، پژوهش ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

آسیب‌‌شناسی ترجمۀ کتاب النقد الادبی اصوله ومناهجه از منظر انتقال اطلاعات؛ براساس نظریۀ کاترینا رایس (اصول و شیوه‌‌های نقد ادبی)

حسام حاج مؤمن سیچانی

دوره 22، شماره 3 ، خرداد 1401، ، صفحه 75-101

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.39662.2487

چکیده

این پژوهش به بررسی ترجمۀ محمد باهر از کتاب النقد الادبی اصوله و مناهجه،‌‌ اثر سیدقطب، از منظر انتقال اطلاعات می‌‌پردازد. مسئله این است که در ترجمۀ کتاب مذکور مهم‌ترین چالش‌‌های انتقال اطلاعات چیست؟ عملکرد مترجم از منظر انتقال اطلاعات در چه محورهایی و چرا دچار آسیب شده است؟ روش مطالعه توصیفی ـ تحلیلی است. ابتدا کتاب عربی با ... بیشتر این پژوهش به بررسی ترجمۀ محمد باهر از کتاب النقد الادبی اصوله و مناهجه،‌‌ اثر سیدقطب، از منظر انتقال اطلاعات می‌‌پردازد. مسئله این است که در ترجمۀ کتاب مذکور مهم‌ترین چالش‌‌های انتقال اطلاعات چیست؟ عملکرد مترجم از منظر انتقال اطلاعات در چه محورهایی و چرا دچار آسیب شده است؟ روش مطالعه توصیفی ـ تحلیلی است. ابتدا کتاب عربی با ترجمۀ فارسی تطبیق داده و بررسی شده که ترجمه در چه مواردی دچار آسیب شده است. سپس، تلاش شده است تا آسیب‌‌ها در چهارچوبی منظم دسته‌‌بندی شوند. ذیل هر دسته، آسیب‌‌ها تحلیل شده و دلایلشان توصیف شده است. نظریۀ منتخب برای مطالعۀ نظریۀ «نوع‌‌‌‌شناسی متن» از کاترینا رایس است. نخست داده‌‌های این نظریه به‌‌عنوان مبانیِ مطالعه تبیین می‌‌شوند. سپس، کتاب عربی از منظر ژانرِ متن تحلیل می‌‌شود و درنهایت نمونه‌‌های آسیب‌‌ها تحلیل می‌‌شوند. این تحلیل نشان می‌‌دهد ترجمۀ مذکور از منظر انتقال اطلاعات در پنج محور دچار آسیب شده است: اصطلاح، واژه، ترکیب واژه‌‌ها، جمله، و روابط میان جمله‌‌ها. درنهایت استنتاج می‌‌شود که چالش عمدۀ ترجمۀ کتاب مذکور یکی نوسان‌داشتنِ زبان میان نقش اطلاعاتی و بیانی و دیگری استشهاد از متن‌‌های متنوعی است که در کتاب نقل شده است.

زبان و ادبیات عربی

بررسی و نقد کتاب الموجز فی المنهج البحث العلمی فی التربیة والعلوم الانسانیة (مختصری از روش تحقیق علمی در علوم تربیتی و علوم انسانی)

عبدالرزاق رحمانی

دوره 22، شماره 3 ، خرداد 1401، ، صفحه 103-124

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.39190.2441

چکیده

روش تحقیق از دروس بنیادی است که در دهه‌های اخیر رشد مناسبی کرده و مورداقبال خوبی قرار گرفته است، اما متأسفانه، بااین‌که امروزه بر روش تحقیق و به‌کارگیری صحیح آن در حوزه‌های مختلف علوم تأکید می‌شود، با بی‌توجهی و کم‌تر پرداخته‌شدن به این مبحث و شیوه‌ها و اصول آن در تحقیقات دانشجویی مواجهیم. ازآن‌جاکه اغلب دانشگاه‌ها به پژوهش ... بیشتر روش تحقیق از دروس بنیادی است که در دهه‌های اخیر رشد مناسبی کرده و مورداقبال خوبی قرار گرفته است، اما متأسفانه، بااین‌که امروزه بر روش تحقیق و به‌کارگیری صحیح آن در حوزه‌های مختلف علوم تأکید می‌شود، با بی‌توجهی و کم‌تر پرداخته‌شدن به این مبحث و شیوه‌ها و اصول آن در تحقیقات دانشجویی مواجهیم. ازآن‌جاکه اغلب دانشگاه‌ها به پژوهش و برنامه‌های پژوهشی می‌پردازند، سعی بر آن دارند که آگاهی و شناخت دانشجو را از روش‌های تحقیق در زمینه‌های تخصصی افزایش دهند. کتاب الموجز فی المنهج البحث العلمی فی التربیة والعلوم الانسانیة، نوشتة سیف‌الاسلام سعد، کتابی است که در آن سعی شده است تا روش پژوهش علمی و اصول پایان‌‌نامه‌نویسی برای دانشجویان تبیین شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی ‌‌ـ تحلیلی به بررسی و نقد این کتاب پرداخته و برخی از امتیازها و کاستی‌‌های آن را برشمرده است. براساس یافته‌های این پژوهش، توانایی نویسنده در تبیین مطالب، انسجام و ترتیب موضوعات، تأکید لزوم استفاده از رایانه در پژوهش‌های علمی، و رعایت علائم نگارشی از مهم‌ترین نقاط قوت کتاب مذکور است، اما ایراداتی چون کم‌‌‌توجهی به ارجاع‌دهی درون‌متنی، استفاده‌نکردن از منابع، و جامع‌‌نبودن برخی مطالب، و تبیین‌نکردن تفاوت روش‌شناسی و روش پژوهش از کاستی های کتاب به‌شمار می‌رود.

زبان و ادبیات عربی

نقد و ارزیابی کتاب مداخل تعلیم اللغة العربیة: رؤیة تحلیلیة (رویکردهای آموزش زبان عربی: نگرشی تحلیلی)

ساجد زارع

دوره 22، شماره 3 ، خرداد 1401، ، صفحه 125-144

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38216.2354

چکیده

چکیده آموزش زبان عربی در سال‌های اخیر در داخل و خارج از کشور موردتوجه پژوهش‌گران بسیاری قرار گرفته است و در این زمینه تاکنون کتاب‌ها‌‌ی زیادی به‌رشتۀ تحریر درآمده است؛ از جملة این کتاب‌ها‌‌ می‌توان به کتاب مداخل تعلیم اللغة العربیة: رؤیة تحلیلیة به‌تألیف گروهی از نویسندگان اشاره کرد. این کتاب به برخی از جدیدترین و مهم‌ترین ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

بررسی ترجمۀ عربی عیناها طبق الگوی ریخت‌شکنانۀ برمن

طیبه امیریان

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29509.1727

چکیده

ارزیابی ترجمه براساس الگوهای ترجمه‌شناختی معیاری برای توصیف کارکرد ترجمه در زبان مقصد با حفظ ادبیات و دریافت معنای زبان مبدأ است. اعتبار ترجمۀ یک اثر هم با آگاهی موشکافانه از کاستی‌ها و ویژگی‌های مثبت آن طبق اصول الگوهای ارزیابی ترجمه سنجیده و بازنمایی می‌شود. آنتوان برمن که مدار نظرگاه ترجمه‌شناسی وی بر متن مبدأ استوار است، از ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

آنتولوژی کتاب التفاعل فی الأجناس الأدبیة در ترازوی نقد (ارتباط‌مندی در ژانرهای ادبی)

رسول بلاوی

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 23-47

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29473.1723

چکیده

این کتاب به بررسی موضوع مهمی از موضوعات عرصۀ نقد، درخصوص ژانرهای ادبی ازجمله کارکردهای ارتباطی، به‌‌منزلۀ ویژگی مکمل انواع ادبی پرداخته است. مؤلف کتاب، بسمه عروس، این مفهوم و پیوندش با مقامه و نیز میزان هم‌سانی آن با خوانش ارتباطی را موردمطالعه قرار داده است. ارزش ادبی مقامات و جایگاه برتر آن در مقایسه با سایر متون منثور را می‌توان ... بیشتر این کتاب به بررسی موضوع مهمی از موضوعات عرصۀ نقد، درخصوص ژانرهای ادبی ازجمله کارکردهای ارتباطی، به‌‌منزلۀ ویژگی مکمل انواع ادبی پرداخته است. مؤلف کتاب، بسمه عروس، این مفهوم و پیوندش با مقامه و نیز میزان هم‌سانی آن با خوانش ارتباطی را موردمطالعه قرار داده است. ارزش ادبی مقامات و جایگاه برتر آن در مقایسه با سایر متون منثور را می‌توان از جملۀ دلایل انتخاب آن به‌‌مثابۀ مادۀ اولیۀ پژوهش یاد کرد. نویسندۀ کتاب برآن است که بُعد ارتباطی متفاوتی ضمن ژانرهای ادبی متداخل را به‌وسیلۀ مطالعۀ کتاب النمر و الثعلب سهل‌بن هارون بررسی کند؛ همان‌گونه‌که مؤلف مقامات «بدیع‌الزمان همذانی» و «ابوالقاسم حریری» را محور پژوهش قرار داده بود. این مقاله براساس رویکرد توصیفی ‌ـ تحلیلی خواهان بازبینی و نقد کتاب یادشده به‌منظور جلی‌ساختن اهمیت آن است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این کتاب سعی در عیان‌کردن کارکردهای ارتباطی موجود در ژانرهای ادبی و میزان تأثیرگذاری آن در تغییر نگرش به ژانرها و هم‌چنین نقش آن در روند ارتباط‌مندی است. بسمه عروس نیز به‌منظور اجرای دیدگاه‌های نقدی جدید و قدیم و باهدف رونمایی از نقش بارز ارتباطی در خوانش متون منثور به ژانر مقامه، که حاوی راندمانی ارتباطی و محرک است، روی آورده است.

زبان و ادبیات عربی

نقدی بر کتاب نشأة المسرح فی المشرق (پیدایش نمایش‌نامه در شرق)

فرهاد رجبی

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 49-66

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.31777.1908

چکیده

هنر نمایش‌نامه، ره‌آورد زندگی اجتماعی انسان، بیش از دیگر انواع هنر در ارتباط با انسان اجتماعی است و بر همین اساس ‌‌می‌توان ‌‌گره‌خوردگی آن را با مدنیت جدید بیش از دیگر مؤلفه‌ها موردتأکید قرار داد. نمایش‌نامه، در دورۀ جدید، چه به‌عنوان یک متن و چه به‌عنوان مجموعۀ روایتی که به‌وسیلۀ بازیگران در صحنه اجرا می‌‌‌شود، یکی از ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

بازنگری در مطالعات نحو عربی گزارش و تحلیل انتقادی کتاب أصول التفکیر النحوی (بنیان‌های اندیشۀ نحوی)

هادی رضوان

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 67-91

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29501.1726

چکیده

برخلاف بسیاری از مطالعات در حوزۀ نحو عربی، پژوهش‌های علی أبوالمکارم از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. او در آثارش سعی کرده است تا با مطالعه‌ای روش‌مند تاریخ نحو عربی را به‌شکلی کلی و جامع موردمطالعه قرار دهد. کتاب أصول التفکیر النحوی از مهم‌ترین این آثار است که مؤلف در آن از مشکلات پیش‌روی مطالعات نحو عربی سخن گفته و درپی آن بوده است ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

نگاه انتقادی تحلیلی به ساختار و محتوای کتاب أدب المقاومة

مرتضی زارع برمی

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 93-118

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29471.1721

چکیده

کتاب أدب المقاومة (1970)، تألیف غالی شکری، نقد انواع ادبی مقاومت است و موضوع اصلی آن بر مدار نمودهای قهرمانی در آثار ادبی ملل می‌‌چرخد. این آثار گل‌چینی از رمان‌‌ها، ‌‌افسانه‌ها، نمایش‌نامه‌‌ها، و اشعارند. مقالة حاضر با روش توصیفی، تبیینی، و تحلیلی، و براساس رویکرد انتقادی تحلیلی به ارزیابی ساختاری و محتوایی کتاب أدب المقاومة ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

نقد و تحلیل کتاب معانی الأبنیة فی العربیة (معانی ابنیۀ صرفی در زبان عربی)

حسن سرباز؛ آزاد مونسی

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 119-140

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29536.1729

چکیده

کتاب معانی الأبنیة فی العربیة یکی از آثار ارزش‌مند فاضل صالح السامرائی است که در آن در ادامۀ پروژۀ نوآورانۀ خود در زمینۀ رویکرد معنایی به صرف و نحو به تبیین معانی أبنیه و صیغه‌های مختلف صرفی پرداخته و معتقد است که هرگونه تغییر در أبنیه و صیغه‌های صرفی به تغییر معنی در آن‌ها منجر می‌شود و توجه به تنوع این معانی بر اهمیت زبان عربی ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

بررسی انتقادی کتاب الأدب المقارن فی ایران و العالم العربی

صابره سیاوشی؛ مریم علیپور

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 141-160

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.6370

چکیده

بررسی کتاب‌های درسی و دانشگاهی درجهت بهبود وضعیت آموزشی و با هدف بازنمایی ‌‌کاستی‌ها و نقاط پنهان این آثار صورت ‌‌می‌پذیرد. یکی از کتاب‌های انتشاریافته در حوزة ادبیات تطبیقی الأدب المقارن فی ایران و العالم العربی (1903-2012) از حیدر خضری است که در انتشارات سمت به‌چاپ رسیده است. این کتاب، از این نظر که به معرفی و بررسی مکاتب جدید ادبیات ... بیشتر

زبان و ادبیات عربی

کتاب آلیات التأویل السّیمیائی (ابزارهای تفسیر نشانه‌شناسی) در بوتۀ نقد

محسن سیفی؛ الهام بابلی بهمه

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 161-177

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29468.1720

چکیده

دانش ‌‌نشانه‌شناسی یکی از ‌‌شاخه‌های نقد ادبی جدید در قرن بیستم است که به بررسی ‌‌نشانه‌ها و روابط میان آن‌ها در متون ادبی و کارکردشان در انتقال پیام میان صاحب اثر و خواننده ‌‌می‌پردازد. کتاب آلیات التأویل السّیمیائی، نوشتۀ موسی ربابعه نیز از جملۀ آثاری است که ‌‌می‌کوشد تا از ره‌گذر برخی ابزارهای ‌‌نشانه‌شناسی و با عبور ... بیشتر دانش ‌‌نشانه‌شناسی یکی از ‌‌شاخه‌های نقد ادبی جدید در قرن بیستم است که به بررسی ‌‌نشانه‌ها و روابط میان آن‌ها در متون ادبی و کارکردشان در انتقال پیام میان صاحب اثر و خواننده ‌‌می‌پردازد. کتاب آلیات التأویل السّیمیائی، نوشتۀ موسی ربابعه نیز از جملۀ آثاری است که ‌‌می‌کوشد تا از ره‌گذر برخی ابزارهای ‌‌نشانه‌شناسی و با عبور از روساخت متن ‌‌نمونه‌هایی از ادب معاصر عربی به ‌‌لایه‌های زیرین و ژرف‌ساخت متن دست یابد. در پرتوِ اهمیت مسئله، مقالۀ حاضر ‌‌می‌کوشد به‌روش توصیفی ‌ـ تحلیلی و با رویکرد نقد محتوا، ضمن بررسی و بیان برخی از نقاط قوت این کتاب، نقاط ضعف و ‌‌کاستی‌های اثر موردنظر را تبیین کند. نتایج بررسی حاکی از این است که این اثر در سه فصل اول در مبحث استعاره و رمز به‌‌‌مثابۀ دو ابزار ‌‌نشانه‌شناسی تاحدود زیادی موفق عمل کرده است و با انتخاب ‌‌نمونه‌های شعری مناسب ‌‌تحلیل‌های خوبی ارائه داده است. اما ناهماهنگی عنوان کتاب با محتوا و نپرداختن مستقیم به همۀ شگردهای ‌‌نشانه‌شناسی ازجمله پارادوکس، نقاب، ‌‌حس‌آمیزی، هنجار‌‌گریزی، اسطوره، عدم رعایت توازن میان ‌‌فصل‌ها، و اشارۀ گذرا به‌‌ مقولۀ نقد ‌‌نشانه‌شناسی در رمان از ‌‌مهم‌ترین ‌‌کاستی‌های این کتاب است.

زبان و ادبیات عربی

ارزیابی برگردان کتاب الشعریة العربیة با رویکرد نقد مقابله‌ای ترجمه

علی اصغر شهبازی

دوره 21، شماره 2 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 179-204

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30062.1778

چکیده

کتاب الشعریة العربیة ادونیس در زمرۀ آثار نقدی اوست که از تاریخ نشر آن قریب به سی سال می‌گذرد. این اثر باوجود حجم اندک مطالبی یک‌پارچه پیرامون سیر تحول شعر عربی در گذر تاریخ دارد. نویسنده در چهار فصل با نگاهی موشکافانه پیدایش شعر عربی را می‌‌کاود و از منظر ناقدان قدیم مبانی زیباشناختی آن را موردتحلیل قرار می‌‌دهد. این کتاب از جملۀ ... بیشتر کتاب الشعریة العربیة ادونیس در زمرۀ آثار نقدی اوست که از تاریخ نشر آن قریب به سی سال می‌گذرد. این اثر باوجود حجم اندک مطالبی یک‌پارچه پیرامون سیر تحول شعر عربی در گذر تاریخ دارد. نویسنده در چهار فصل با نگاهی موشکافانه پیدایش شعر عربی را می‌‌کاود و از منظر ناقدان قدیم مبانی زیباشناختی آن را موردتحلیل قرار می‌‌دهد. این کتاب از جملۀ ‌‌تازه‌ترین آثار ترجمه‌شدۀ ادونیس به فارسی است که به‎‌قلم حسین ابویسانی و امید پورحسن با عنوان بوطیقای عربی در سال 1397 ش به‌چاپ رسید. بررسی و تحلیل متن عربی با برگردان فارسی این اثر با رویکرد نقد تقابلی ترجمه بیان‌‌گر این است که باوجود برخی لغزش‌‌ها در ‌‌واژه‌گزینی و سهوهای دستوری مترجمان در انتقال پیام و مضمون عبارات برگردان ارزنده‌‌ای ارائه ‌‌داده‌اند که روان و رسا جلوه می‌‌‌کند. ‌‌اعراب‌گذاری آیات و ابیات عربی، تنظیم فهرست منابع، و افزودن نمایه در بخش پایانی کتاب از ویژگی‌‌های مثبت این ترجمه به‌شمار می‌‌آید، اما در بخش محتوای ترجمه، عدم یک‌سان‌‌‌سازی برگردان اصطلاحات ادبی، عدم تناسب برخی ‌‌معادل‌ها با عناصر هم‌نشین، خطا در واژه‌‌گزینی، و حذف‌‌های نابه‌‌جا از آسیب‌‌های اصلی ترجمۀ یادشده است که رفع آن در چاپ‌‌های بعدی بر غنای این ترجمه خواهد افزود.

دوره 23 (1402)

دوره 22 (1401)

دوره 21 (1400)

دوره 20 (1399)

دوره 19 (1398)

دوره 18 (1397)

دوره 17 (1396)

دوره 16 (1395)

دوره 15 (1394)

دوره 14 (1393)

دوره 13 (1392)

دوره 12 (1391)

دوره 11 (1390)

دوره 10 (1389)

موضوعات = زبان و ادبیات عربی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده