دوره و شماره: دوره 23، شماره 1 - شماره پیاپی 111، بهار 1402، صفحه 1-375 (بهار 1402) 
ترویجی اقتصاد

نقد کتاب اقتصاد کلان

صفحه 1-20

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.40617.2558

فرهاد ترحمی؛ محسن بهمنی

چکیده در مقالۀ حاضر به نقد کتاب اقتصاد کلان جونز، که جهانگرد و کرامت‏فر آن را ترجمه کرده ‏اند، ‏پرداخته شده است. دراین ‏زمینه، کوشش شده است، با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی، این کتاب از نظر محتوا و ترجمه بررسی شود. تحلیل محتوای اثر بیان‏گر مفید بودن آن برای تدریس در دانشگاه است. معرفی مدل «DSGE» به‏ صورت روان و ساده برای دانشجویان مقطع کارشناسی، که به‏هم‏راه یک نمونۀ کاربردی تشریح شده است، مهم‏ترین دستاورد کتاب محسوب می‏شود. هم‏چنین، مفاهیم اقتصاد کلان به ‏سادگی و باتوجه ‏به حقایق آشکار‏شده ارائه شده است. توجه‏نکردن به حل مثال‏های عددی و هم‏چنین بیان مکاتب مختلف اقتصادی و نقش کتاب دراین‏ خصوص از کاستی‏ های متن اصلی به‏ شمار می‏آید. انتشار کتاب به زبان فارسی، به‏دلیل تحلیل‏ های رویکرد کینزی‏ های جدید، امری ارزش‏مند است، اما ترجمۀ کتاب دارای نقایص بسیاری است که در برخی موارد خوانش و فهم آن را با مشکل مواجه می‏ کند. ضمن این‏که بخش‏ هایی از نسخۀ اصلی، که برای فهم مطالب ضروری است، ترجمه نشده است. بنابراین، پیش‏نهاد می‏ شود متن ترجمه‏ شده مجدداً ویراستاری شود.  

پژوهشی اقتصاد

تحلیل و نقد آموزه‏های مکتب اردولیبرالیسم (نئولیبرالیسم آلمانی)

صفحه 21-43

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.39911.2505

سید عقیل حسینی؛ سعید سیدحسین زاده یزدی

چکیده مسئلۀ اصلی این مقاله تبیین مؤلفه‎‌ های اساسی مکتب اردولیبرالیسم آلمانی و نقدهای نظری و عملی وارد به آن و پرسش از نسبت میان اردولیبرالیسم و سایر مکاتب نئولیبرالیسم است. دراین‏ زمینه، نخست با استفاده از روش کتاب‏خانه‎ای و مراجعه به آثار دست‏اول مهم‎ترین اندیشمندان اردولیبرالیسم، از قبیل اویکن، روپکه، و روستو، و هم‏چنین شارحان اصلی آن‏ها مؤلفه‎ های مکتب اردولیبرالیسم استخراج می‏شود. این اصول عبارت‏ اند از: تقدم حقوق و نهادهای حقوقی بر اقتصاد و اصول تقویم‎گر و تنظیم‎ گر آن؛ اصالت نظم رقابتی و اصالت یک دولت قوی در چهارچوب قانون اساسی اقتصادی؛ اجرای سیاست نظم دهی با هدف صیانت از بازار. سپس، به‏اختصار، تحلیلی تطبیقی از نسبت این مکتب با مکتب شیکاگو و تنظیم ‎گری ارائه خواهد شد. درنهایت، دربارة نقدهای نظری وارد به اندیشه‎ ها و اصول اساسی این مکتب و نقدهای عملی وارد به آثار و تبعات ناشی از اجرای سیاست‎گذاری اردولیبرال به ‏تفصیل بحث و تحلیل می ‏شود.

پژوهشی انسان شناسی

جایگاه زنان در تصوف: نقد تفکر مردسالارانه

صفحه 45-66

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38818.2413

هادی وکیلی؛ صنم مروتی

چکیده مطالعة تاریخی نقش زنان در طبقات گوناگون جامعه، ازجمله طبقة صوفیه، شناختی جامع و دقیق از آنان ارائه خواهد کرد. تلاش برای درک این نقش، باتوجه‏به حاکمیت نگاه مردسالارانه، درواقع، راهی برای تحلیل و نقادی این نگاه حاکم به‏شمار می‏آید. شواهد تاریخی متعدد به مفهوم فراجنسیتی در تصوف گواهی دارند که نادیده‏انگاری تاریخی زنان در چنین نگرشی را نامفهوم می‏نماید. در جامعة مردسالار، که زنان کم‏تر از مردان امکان حضور در عرصه‏های اجتماعی، اقتصادی، دینی، و سیاسی را داشتند و معمولاً از متن به حاشیه رانده شده‏اند، به‏طور طبیعی، ورود زنان به سلک عارفان و طی مراحل کمال عرفانی با دشواری‏های متعدد روبه‏رو بوده است. نگارندگان در این مقاله، با بررسی تاریخی سرگذشت زنان صوفی و چگونگی ورود آنان به سلک عارفان، به این نتیجه می‏رسند که عواملی چند در راه‏یابی زنان به سلوک عرفانی از اهمیت برخوردار بوده ‏است که مهم‏ترین آن‏ها رابطة خویشاوندی است که نگاه مردسالارانه آن را نادیده گرفته است و این یکی از مهم‏ترین نقدها به نگرش مردسالارانه در جریان سلوک و تصوف به‏شمار می‏آید.

پژوهشی باستان شناسی

مطالعات باستان‏سنجی و ارزیابی تاریخ نیشابور: بررسی انتقادی کتاب Nishapur Revisited: Stratigraphy and Ceramics of the Qohandez (بازنگری نیشابور: لایه‏نگاری و سفال‏های کهندژ)

صفحه 67-82

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.39470.2465

سیدمهدی موسوی نیا

چکیده کتاب بازنگری نیشابور: لایه‏نگاری و سفال‏ های کهندژ دربارة نتایج مطالعات آزمایشگاهی روی برخی داده‏ های باستان‏ شناسی نیشابور است. در این کتاب تاریخ شکل‏ گیری و تحول تاریخی نیشابور و جایگاه این شهر در بافتار خراسان بزرگ براساس مطالعات ترمولومینسانس، آرکئو مغناطیس، و رادیو کربن بررسی شده است. پرسش محوری پژوهش حاضر این است که روکو رانته و آنابل کولینه چگونه براساس مطالعات باستان‏ سنجی به بازنگری تاریخ نیشابور دست زده ‏اند. دو پرسش فرعی مقاله نیز چنین است: آیا نویسندگان کتاب توانسته ‏اند به ‏شیوه ‏ای علمی مباحث و رویکردهای مورد پژوهش را بررسی کنند؟ این کتاب تاچه‏اندازه از کارآمدی لازم برای رفع ابهامات و پرسش ‏های موجود در ذهن مخاطبان ایرانی و خارجی برخوردار است؟ رویکرد پژوهش حاضر تفسیر انتقادی و شیوة گردآوری داده‏های پژوهش میدانی و کتاب‏خانه ‏ای است. برای پاسخ به پرسش ‏های طرح‏ شده، ایدة نویسندگان در فصول مختلف کتاب نقد و بررسی شده است. درادامه، در دو مبحث جداگانه کتاب حاضر از منظر شکلی و محتوایی نقد و ارزیابی شده است.

پژوهشی باستان شناسی

نقدی بر مقالۀ «نگاهی به حیات اجتماعی شهر باستانی سیمره از شکل‏گیری تا فروپاشی»

صفحه 83-106

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.39591.2482

یونس یوسف‏ وند

چکیده سیمره از شهرهای مهم غرب ایران در سده‏های آغازین اسلامی است که از اواخر دورة قاجار تاکنون از زوایایی مختلف موردمطالعه قرار گرفته است. نوشتار حاضر به بررسی و نقد یکی ا‏ز جدیدترین مقاله‏های منتشرشده دربارة این شهر می‏پردازد. این مقاله با عنوان «نگاهی به حیات اجتماعی شهر باستانی سیمره از شکل‏گیری تا فروپاشی» به‏قلم محسن سعادتی و حسین ناصری صومعه در مجلة پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران شمارة 22، دورة نهم، پاییز 1398 منتشر شده است. ارزیابی نقادانة مقاله نشان می‏دهد که، باوجود نقاط قوتی که دارد، از نظر شکلی و محتوایی دارای کاستی‏ها و اشکالات جدی است. ایرادهای محتوایی مقاله از دو جنبه قابل‏طرح است: نخست رعایت‏نکردن اصول اولیة تحقیق و دیگری ایرادهای عدیدة علمی که باعث شده است مقاله فاقد تحلیل‏ها و نتایج سنجیده‏ای از موضوع موردبررسی باشد. باوجود جدیدبودن، مقاله هیچ یافتة نو و حرف تازه‏ای ندارد و مطالب آن تکرار گزارش‏های پژوهش‏گران پیشین دربارة شهر سیمره است. دربارة زمان و دلیل انقراض شهر (که پرسش اصلی مقاله و محور شکل‏گیری آن بوده است) اطلاعات جدیدی ارائه نشده است. زمان و دلیل مطرح‏شده برای انقراض شهر همان فرضیة اشتباهی است که در پژوهش‏های پیشین آمده است.

پژوهشی روش‌شناسی

نسبت معرفت و باور صادق موجّه از منظر معرفت‎شناسی اسلامی؛ نقدی بر مقالۀ «Is Justified True Belief Knowledge?» (آیا باور صادق موجّه معرفت است؟)

صفحه 107-126

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.39144.2439

محسن ابراهیمی

چکیده مقالۀ «Is Justified True Belief Knowledge» (آیا باور صادق موجّه معرفت است؟)، که ادموند گتیه (Edmund Gettier) آن را نوشته است، از معروف‎‌ترین مقالات در حوزۀ معرفت‎‌شناسی معاصر است. این مقالۀ بسیار کوتاه فقط با ذکر دو مثال نقض تعریف رسمی از معرفت را به‏‌چالش کشیده و معرفت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شناسان دربارۀ آن مشاجرات و راه‏‌حل‎های زیادی مطرح کرده‌‏اند. نگارنده در مقالة حاضر به نقد و بررسی این دو مثال از منظر معرفت‎‌شناسی اسلامی پرداخته و، با طرح ارتباط علّی، درصدد پاسخ‏دادن به این اشکالات برآمده است. تفاوت اصلی‏‌ای که این ارتباط علّی با ارتباط علّی گلدمن دارد در این مطلب است که از منظر معرفت‎‌شناسی اسلامی معرفت گزاره‌‎ای به سطح عمیق‌‎تری از معرفت وابسته است که می‎‌توان آن را معرفت حضوری نامید. بر این اساس، طرح ارتباط علّی میان واقعیت خارجی و معرفت گزاره‎‌ای با واسطۀ معرفت حضوری صورت می‎‌گیرد و در آن پدیدارهای حسی معلولی برای واقعیت خارجی و نمودی از آن به‌‏شمار می‎‌آیند و ذهن، پس از دریافت این معرفت حضوری (پدیدارهای حسی)، با مفهوم‎‌سازی و حکم معرفت گزاره‌‎ای را تشکیل می‎‌د‌هد. این ارتباط علّی اساساً جایگاه معرفت‎‌زایی دارد و تحقق آن برابر با شکل‎‌گیری زنجیرۀ معرفت برای فرد است و، ازهمین‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎رو، برقرارنشدن این زنجیره علّی به‌‏شکل مناسب در مثال‌‏های نقض گتیه دلیلی برای معرفت‏‌نبودن باورهای صادق موجّه در آن است. 
 

پژوهشی روش‌شناسی

نقدی بر روش‌‏شناسی علوم سیاسی

صفحه 127-147

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30242.1796

محمد شجاعیان؛ سجاد رستم پور

چکیده روش‏‌شناسی علوم سیاسی قصد دارد شیوه‏‌های پژوهش در دانش سیاسی را جمع‏آوری، طبقه‌‏بندی، توصیف، و تحلیل کند. سیدصادق حقیقت در کتاب روش‏‌شناسی علوم سیاسی تلاش کرده است بیش‏تر روش‏‌شناسی‏‌های موجود در علوم سیاسی را بررسی و نقد کند. فصول کتاب از انسجام مناسبی برخوردار است و نویسنده در بررسی و نقد روش‏های مختلف علوم سیاسی شیوة منسجمی را اتخاذ کرده است. در برخی موارد، توجه به فضای بومی جامعة ایران مطالب کتاب را سودمندتر کرده است. توجه اساسی به تمایز میان روش تحقیق و روش‌‏شناسی از نقاط برجستة این پژوهش محسوب می‏شود. ازسوی‌‏دیگر، ابهام در تعریف علم انسانی و سیاست، عدم ارائة معیاری مشخص برای طبقه‌‏بندی روش‌‏های پژوهش، و ابهام در کثرت‌‏گرایی روش‏‌شناختی از مهم‏ترین نقایص کتاب است. نویسندة کتاب روش‌‏شناسی علوم اجتماعی و سیاسی را بخشی از فلسفة این علوم می‌‏داند، اما در بررسی روش‏‌های علوم سیاسی معنای مورد تأکید از روش‏‌شناسی را به‌‏عنوان بخش مهمی از فلسفة علوم اجتماعی و سیاسی مورد غفلت جدی قرار داده است. میان بحران مفاهیم مطرح‏شده در کتاب و ادعای عدم قطعیت در علوم انسانی تعارض وجود دارد.

پژوهشی زبان و ادبیات عربی

کارآمدی و اثربخشی کتاب مبادئ العربیة فی الصرف و النحو جلد 4 از دیدگاه دانشجویان زبان و ادبیات عرب (مطالعۀ موردی: دانشگاه شیراز)

صفحه 149-170

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36114.2222

عبدالرزاق رحمانی؛ اسحق رحمانی؛ شبنم معینی زاده

چکیده این مطالعه با هدف کارآمدی و اثربخشی کتاب مبادئ العربیة از لحاظ رعایت معیارهای مطلوب کتاب درسی از نظر دانشجویان انجام شده است. نمونۀ آماری این پژوهش را دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات عرب دانشگاه شیراز تشکیل می‌‏دهند که شامل 79 نفر بودند و پرسش‏نامه را به‏‌صورت سرشماری برابر با جامعۀ آماری در‏نظرگرفته‌‏شده تکمیل کردند. این تحقیق از نوع توصیفی ـ پیمایشی بود که پایایی پرسش‏نامه با روش آلفای کرونباخ 73/0 محاسبه شد. در این تحقیق از دو آزمون t تک‏نمون‌ه‏ای و فریدمن برای سنجش کارآمدی و اثربخشی کتاب مبادئ العربیة استفاده شد. این پژوهش به‏‌جهت پاسخ‏گویی به چهار سؤال در زمینۀ میزان کارآمدی و اثربخشی کتاب مبادئ العربیة، روش تدریس به‏‌کارگرفته‏‌شده توسط استاد، سطح مهارتی دانشجویان پس از گذراندن درس قواعد عربی، و نهایتاً مقبولیت سؤالات امتحانات گرفته‌‏شده طراحی شده است. یافته‌‏ها نشان داد که کارآمدی و اثربخشی کتاب مبادئ العربیة در کم‏ترین حد میزان رعایت شده است. روش تدریس به‏کارگرفته‏شدۀ استاد از نظر دانشجویان، بیش‏ترین میزان و سطح مهارتی دانشجویان پس از گذراندن درس قواعد عربی، و مقبولیت سؤالات امتحانات گرفته‌‏شده تقریباً تا‏حد متوسط میزان رعایت را در کتاب مبادئ العربیة نشان می‏‌دهند.

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

نقدی بر کتاب ساغر بلورین

صفحه 171-196

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.40817.2582

آرش امرایی

چکیده دیوان خاقانی یکی از متونی ‏است که درک آن نیازمند تلاش ذهنی است؛ دشواری شعر خاقانی ازیک‏‌جهت و تدریس آن در دوره‏‌های مختلف رشتة زبان‏ و ادبیات فارسی، ازجانب‌‏دیگر، موجب اقبال شارحان به شرح آن شده و شرح‏ها و گزیده‌‏هایی چند از آن منتشر شده ‏است. یکی از این کتاب‏‌ها کتابی است با نام ساغر بلورین. این کتاب را آقای احمد غنی‏‌پور ملکشاه نوشته ‏و انتشارات تیرگان برای اولین‌‏بار آن را در 1399 منتشر کرده ‏‏است. درکنار جوانب پسندیدۀ این کتاب، اشکالاتی چند به آن وارد شده است. اشکالات راه‏‌یافته به کتاب فراوان‏اند و بررسی دقیق و کامل همۀ آن‏‌ها در یک مقاله نمی‌‏گنجد. از‏این‏رو، مهم‏‌ترین مواردْ انتخاب و بررسی شده‌‏اند. اشکالات معنایی برخی ابیات، استفادة پُرشمار از آثار دیگران بدون ارجاع به آن‏‌ها، اشکالات نگارشی، اشارات نادرست، تغییرات غیرموجه در متن اشعار، پیروی‏‌نکردن از شیوة دقیق و علمی در نگارش و مستندسازی و معرفی فهرست منابع، معرفی‏‌نکردن شیوة شرح و دیگر بایسته‏‌های نگارش کتاب ازجمله مواردی است که در ردیف ایرادات کتاب قرار می‌‏گیرد. ضمن بررسی دقیق موارد یادشده، درنهایت با نشان‏دادن لغزش‏‌های فراوان راه‌‏یافته به کتاب، به این نتیجه می‌‏رسیم که کتاب نیازمند ویرایش جدی است و این اشکالات به‌‏طور محسوس بر جایگاه علمی کتاب سایه ‏انداخته است.

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی

ملاحظاتی لغوی درباب چند تلفظ پیش‏نهادی در کتاب تلفظ در شعر کهن فارسی: بهره‏گیری از شعر در شناخت تلفظ‏های دیرین

صفحه 197-217

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.37843.2335

سیدمهدی دادرس

چکیده تعیین تلفظ لغات براساس وزن عروضی و قافیه از دیرباز درمیان ادبا و لغت‏‌نویسان فارسی مطرح و محل بحث بوده است و در دورۀ معاصر نیز مصححانِ آثار کهن فارسی به این مقوله توجه نشان داده‌‏اند. اخیراً وحید عیدگاه طرقبه‌‏ای (1399) پژوهشی جامع در این باب با نام تلفظ در شعر کهن فارسی به‏‌طبع رسانده که در آن یافته‏‌های فراوانی در زمینۀ تلفظ‏‌‌های شاذ و گویشی هم‏راه برخی پیش‏نهادهای تلفظی ارائه شده است. در مقالۀ حاضر برخی حدس‏‌های مؤلف کتاب، برمبنای ملاحظاتی لغوی، رد و نقد شده است. ازآن‌‏جاکه این ملاحظات ناظر به تلفظ لغات است، فرای نقد کتاب و در چشم‌‏اندازی کلی می‏توان از آن در سایر پژوهش‏‌های مشابهِ آتی استفاده کرد. مرور این شواهد گویای چند خطا و ضعف روش‏‌شناختی در این اثر است: نخست، غفلتِ مؤلف است از پاره‏‌ای واژه‏‌های زبان‏‌های ایرانی میانه و نو؛ دوم، گرایش وی به نظام‏‌سازی به قیمت چشم‏‌بستن بر پاره‌‏ای استثناها؛ اشکالی که با ادعای «استقرای تام» و نقد «نگاه یک‏سان‌‏ساز و تعمیم‌‏گر» در پژوهش ایشان در تضاد است. سرانجام، باید به مهم‏‌ترین مورد اشاره کرد که غلبۀ نوعی درک تجویزی از مسائل آواییِ گویشی است.

پژوهشی علوم سیاسی

عصر مصرف‏گرایی؛ نقدی بر کتاب مصرف و زندگی روزمره

صفحه 219-240

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38523.2382

فرزاد آذرکمند؛ علی مختاری

چکیده هدف اصلی نوشتار حاضر نقد و بررسی کتاب مصرف و زندگی روزمره نوشتۀ مارک پاترسون، جامعه‏‌شناس معاصر آمریکایی، است که یکی از متخصصان حوزۀ مصرف و جامعه‏‌شناسی شناخته می‏‏شود. اثر مزبور یکی از متون جذاب و آکادمیک به‏‌شمار می‏رود که با تحقیق دربارۀ آثار مصرف‏‏‌گرایی در زندگی بشر معاصر نگاشته شده است. به‏‌عقیدۀ نویسندۀ اثر، راز بقای نظام سرمایه‏‏‌داری امروزی ایجاد فاصله میان تولید و مصرف و حتی تبدیل انسان‏‏‌ها به موجوداتی مصرف‌‏‏کننده است که غالباً هویت و شخصیت آنان نیز در فرایند بازار و خرید تکوین می‌‏‏یابد. نویسنده در نوشتار حاضر با طرح دیدگاه‌‏‏های پاترسون، به‏‏‌عنوان یکی از زمینه‏‏‌های شکل‏گیری جامعه‏‌شناسی مصرف، بر این عقیده است که آرای پاترسون، بوردیو، و حتی دوسرتو می‌‏‏تواند قوام‏بخش رشتۀ مستقلی با نام «جامعه‌‏‏شناسی مصرف» در مراکز آکادمیک و محافل علمی باشد. مهم‌‏‏ترین انتقادی که می‏‏توان به آرای پاترسون وارد کرد طرح مسئلۀ مقاومت دربرابر نظم مصرف‏‏‌گرای امروزی است که ازقضا در زمین مصرف‌‏گرایی طراحی شده است. ناقد، با واکاوی این طرح، رویکرد متفکران انتقادی و بهره‌‏گیری از ظرفیت «هنر» و «هنر انتقادی» را رویکرد مطلوب‏‏‏‌تری برای کاستن از آثار نامطلوب مصرف‌‏‏گرایی می‌‏داند.

پژوهشی علوم سیاسی

نقدی بر کتاب سیاست خارجی دور اول ریاست‏جمهوری روحانی(2013-2017)

صفحه 241-265

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.37551.2318

علی باقری دولت ابادی

چکیده مطالعه و پی‏گیری سیاست خارجی ایران از موضوعات جذاب در‏بین عموم مردم و جامعۀ دانشگاهی محسوب می‏شود. این رفتار مختص ایرانیان نیست و می‏‌توان آن را دربین سایر پژوهش‏گران خارجی درقبال سیاست خارجی ایران نیز مشاهده کرد. لوسیانا ذاکارا ازجمله نویسندگانی است که در پرداختن به این موضوع بر سایر همتایان خود پیشی جسته و کتابی دربارۀ سیاست خارجی حسن روحانی در دور اول ریاست جمهوری گردآوری کرده است. عدم ترجمۀ کتاب به فارسی موجب شد تا نویسنده درصدد معرفی اثر و نقد محتوایی و شکلی آن برآید. آن‏چه کتاب را شاخص می‏‌کند بهره‌‏‏‏گیری از قلم برخی نویسندگان سرشناس، پرداختن به برخی حوزه‏‌های کم‏تر توجه‌‏شده در پژوهش‌‏‏‏های ایرانی، هم‏چون روابط با آفریقا، و آسیب‌‏‏‏شناسی سیاست خارجی دولت حسن روحانی است. عدم برخورداری از پشتوانۀ نظری برای مباحث، عدم انسجام بین مطالب فصل‏‌ها، و نادیده‏‌گرفته‌‏شدن بی‌‏‏‏طرفی علمی از سوی برخی نویسندگان کتاب ازجمله نقاط ضعف اثر محسوب می‏‏‏شود.

پژوهشی علوم سیاسی

رئالیست خیال‏پرداز: نقد و بررسی کتاب شهریار منجی: معنای شاهکار ماکیاولی

صفحه 267-289

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33801.2057

حمید ملک زاده؛ مینا زحمتکش

چکیده مقالة حاضر تلاشی برای بررسی کتاب شهریار منجی: معنای شاهکار ماکیاولی، اثر مائوریتسوی ویرولی، استاد ایتالیایی علوم سیاسی در دانشگاه‏های ایالات متحدة آمریکاست که انتشارات علمی و فرهنگی آن را در مجموعة «اندیشه و اندیشه‏ورزان» در 1398 به‏ چاپ رسانده است. نویسندگان، در مواجهة منتقدانه با کتاب، تلاش کرده‏اند تا از مبنای روش پدیدارشناسانة خاصی استفاده کنند. هم‏چنین، بر این اساس و برپایة این باور بنیادین که هر نقد/ تفسیری دربارة یک متن یا نظام فکری با تجربة منتقد/ مفسر از متن یا نظام فکری موردمطالعه‏اش ارتباط ریشه‏ای دارد، به مطالعه دربارة ساختار تجربه از منظری پدیدارشناختی روی آورده‏اند. سپس، تلاش کرده‏اند تا متن ویرولی را براساس این مبنای روشی بررسی کنند و این نکته را بنمایانند که چطور نویسندة کتاب تمرکز خود را بر بازسازمان‏دهی معنای رسالة ماکیاولی برپایة فهم تازه‏ای از شهریار به‏عنوان منجی قرار داده است.

پژوهشی مدیریت و سیاست‌گذاری

روش‌‏شناسی به‏‌مثابۀ الگوی تحلیل روش: نقد و بررسی کتاب راه‌نمای روش‏‌های آمیخته در پژوهش‌‏های علوم رفتاری و اجتماعی

صفحه 291-310

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38953.2421

الهام ابراهیمی

چکیده آشنایی با روش‌‏شناسیِ پژوهش از الزامات اجرای هر طرح پژوهشی است. آن‏چه در بیش‏تر آثار تألیفی یا ترجمه مشاهده می‏‌شود تمرکزِ صرف بر آموزشِ یک یا چند روش پژوهش است. کتاب راه‌نمای روش‌‏های آمیخته در پژوهش‏‌های علوم رفتاری و اجتماعی رویکرد متفاوتی دارد و با پی‏گیری اهداف سه‏‌گانۀ تبیین گرایش‏‌های فلسفی، صورت‌‏بندی روش‏‌شناسی و روش، و در‏نهایت کاربرد پژوهش‏‌های آمیخته به‌رشتۀ تحریر درآمده است. تمایز در هدف، که کتاب را در قیاس با دیگر آثار این حوزه برجسته می‏‌کند، دلیل انتخاب آن برای نقد و بررسی بود. ترجمۀ فارسی کتاب، اثر تشکری و تدلی، براساس معیارهای ارزیابی شورای نقد و بررسی متون و کتب علوم انسانی در دو ساحت نقد ساختاری و نقد محتوایی بررسی شد. نقاط قوت اصلی کتاب تمرکز بر چهار رکن پارادایم‌‏های پژوهش یعنی هستی‌‏شناسی، شناخت‏‌شناسی، ارزش‏‌شناسی، و مؤکداً روش‏‌شناسی پژوهش‌‏های آمیخته، تعدد و تنوع دیدگاه‏‌ها، بهره‏‌گیری از پیش‏گامان حوزۀ روش‌‏های پژوهش در نگارش فصول و نیز استفاده از منابع دستِ‏‏اول و معتبر، و ارائۀ مثال و مطالعات موردی بود. در‏عین‏‌حال، اثر نقاط قابل‏‏‌بهبودی دارد که از‏جمله موارد مهم آن‏ می‌‏توان به هم‌‏پوشانی زیاد در محتوای برخی فصول، نام‏‌گذاری و نحوۀ چینش فصول، و ترجمۀ تحت‌‏اللفظی برخی جملات اشاره کرد.

پژوهشی مدیریت و سیاست‌گذاری

بررسی انتقادی کتاب مکاتب و تئوری‏‌های مالی و حساب‏داری

صفحه 311-330

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38691.2397

کریم اسگندری؛ احمد فتحی عبدالهی؛ لطف اله تقی زاده

چکیده هدف از پژوهش حاضر بررسی انتقادی کتاب مکاتب و تئوری‏‌های مالی و حساب‏داری است. در این پژوهش برای بررسی کتاب از روش کاوش‏گری فلسفی انتقادی استفاده شد. ابزار مورداستفاده شامل کاربرگ نقد کتب درسی و دانشگاهی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی بود. این کتاب در پیش‏گفتار به‏‌منظور بهره‌‏مندی دانشجویان معرفی شده است و در مقطع کارشناسی ارشد رشتۀ حساب‏داری توسط برخی استادان به‏‌صورت منبع معرفی می‏‌شود و در شورای عالی وزارت علوم ازجمله سرفصل‏‌های اصلی اشاره‏‌شده برای درس تئوری حساب‏داری، توان‏مندسازی دانشجویان در درک ماهیت تئوری، و روش‏‌های استدلال بیان شده‌اند. نتایج تحلیل محتوای کیفی نشان داد درخصوص این موارد مطالب چندانی ارائه نشده و کتاب با سرفصل‏‌های وزارت علوم انطباق کمی دارد. هم‏چنین، از‏آن‏‌جا‏که تئوری‏‌های حساب‏داری و مالی اساساً به موارد بحث‏‌برانگیزی چون بهره، سود، و مالکیت می‏‌پردازند، ناکافی‌‏بودن تبیین‌‏ها و مثال‏‌های روشن و استفادۀ بسیار کم از نظریه‏‌های مکاتب مختلف، علی‌‏الخصوص مکتب اسلام، در‏خصوص مسائل مالی، حساب‏داری، و مسائل کاربردی از نقاط ضعف دیگر اثر است. به‌‏طور کلی، اثر از جنبۀ گردآوری و دسته‏‌بندی تئوری‏‌ها از خلاقیت و نوآوری نسبی برخوردار است، ولی به‌‏لحاظ به‏‌کارگیری در امر آموزش نقاط ضعف عمده‏‌ای دارد.  

پژوهشی هنر

نقد و بررسی کتاب هنر هم‏چون درمان

صفحه 331-355

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.39353.2457

زهرا حسین آبادی؛ نگار آویشی

چکیده انسان در دوره‌های مختلف هنر را به‏‌صورت ابزاری درآورده تا به‏‌کمک آن بتواند احساسات درونی‏‌اش را بیان و بر ترس‏‌هایش غلبه کند. کتاب هنر هم‏چون درمان را آلن دوباتن و جان‏ آرمسترانگ در زمینۀ هنردرمانی تدوین و نگارش کرده‌‏اند و مهرناز مصباح آن را به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب با هدف تبیین کارکردهای گوناگون هنر در زمینه‌‏های مختلف روحی و روانی، اقتصادی، و غیره به‏‌رشتۀ تحریر درآمده و اگرچه در پاره‏‌ای از مباحث هنر به‌‏نوعی فدای درمان می‏‌شود و از ارزش واقعی آن می‌کاهد، در مواردی نیز رویکردهای ارزنده‌‏ای ارائه می‌‏کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به نقد انتقادی کتاب پرداخته است. روی سخن نوشتار حاضر با کیفیت شکلی و محتوایی نسخۀ ترجمۀ فارسی این کتاب است و نقد و بررسی کتاب اصلی محل تمرکز نخواهد بود. پس از مطالعۀ این کتاب می‌‏توان چنین استنباط کرد که هدف نویسندگان از نگارش آن این است که هنر را از جایگاه اصلی‏‌اش به زیر بکشند. از‏این‏‌رو، شاید هنردوستانی که به نظریۀ «هنر برای هنر» معتقدند با مطالب این کتاب مخالف باشند. کتاب حاضر نگاهی افلاطونی به هنر دارد و هنر را فقط درصورتی ارزش‏مند می‏‌داند که بتواند به درمان مشکلات روانی انسان‏‌ها بپردازد.

پژوهشی هنر

خوانش نقادانة کتاب رازهای جدایی: سینمای اصغر فرهادی

صفحه 357-375

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32844.1971

علیرضا طاهری؛ حامد کریمی افشار

چکیده سعید عقیقی در کتاب رازهای جدایی: سینمای اصغر فرهادی فیلم‌‏های فرهادی را، از اولین فیلم سینمایی او تا فروشنده، ‏ارزیابی می‌‏کند. او بر معرفی و تحلیل الگوهای روایی داستان‌‏ها و نقد نحوۀ شخصیت‌‏پردازی و هم‏چنین مقایسۀ آثار فرهادی با سینمای کلاسیک و واقع‏‌گرا متمرکز شده است. در‏کنار آن، به‏‌صورت مختصر، به عناصر بصری، اصول فیلم‏سازی، و هم‏چنین برخی تحلیل‌‏های روان‏‌شناختی و خصوصاً جامعه‌‏شناختی مرتبط با فیلم‏‌های اصغر فرهادی نیز نیم‌‏نگاهی دارد. نبود انسجام، خصوصاً در حجم بالای توصیفات، پراکندگی مطالب تحلیلی در‏کنار ایرادهای فنی ـ تخصصی، از‏جمله رعایت‌‏نکردن اصول روزآمد نگارش کتاب، متغیر‏بودن دستور زبان نوشتاری، به‏‌کارگیری اصطلاحات تخصصی نابه‌‏جا در‏کنار غیرعلمی‏‌بودن تئوری‌‏ها و فرضیات پژوهشی، و هم‏چنین فقدان مبانی نظری نقدهای این کتاب را از سطحی مابین تعدادی نقد ژورنالیستی نسبتاً خوب و تعدادی تحلیل تخصصی ناقص فراتر نمی‏برد. مشکل دیگر کتاب تمرکز نویسنده بر بحث درون‏‌مایه، روایت، شخصیت‏‌پردازی، و غیره است؛ به‏‌گونه‌‏ای‏‌که مطالب مرتبط با نحوۀ ارائۀ بصری فیلم‏‌ساز از کمیت و کیفیت لازم برخوردار نیستند و به‌‏نظر نمی‏‌رسد مخاطبِ جویای این مباحث را راضی کند.