علوم سیاسی
نوید کلهرودی؛ احمد بستانی
چکیده
ایدۀ جواد طباطبایی از سه دهۀ پیش تاکنون بر دو محور اساسی زوال اندیشۀ سیاسی در ایران و در دهه‌های اخیر بر حول محور اندیشۀ ایران‌شهری قرار گرفته است. طباطبایی از معدود نویسندگانی است که در یک دستگاه منظم فکری مفاهیمی را برای توضیح تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران به‌کار گرفته است، اما وسعت طرح او باعث شده است تا تمام مضامین اندیشۀ سیاسی ...
بیشتر
ایدۀ جواد طباطبایی از سه دهۀ پیش تاکنون بر دو محور اساسی زوال اندیشۀ سیاسی در ایران و در دهه‌های اخیر بر حول محور اندیشۀ ایران‌شهری قرار گرفته است. طباطبایی از معدود نویسندگانی است که در یک دستگاه منظم فکری مفاهیمی را برای توضیح تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران به‌کار گرفته است، اما وسعت طرح او باعث شده است تا تمام مضامین اندیشۀ سیاسی ایران‌شهری بهوضوح طرح و بررسی نشده باشند. این مقاله تلاشی برای شرحی مجمل درمورد واپسین اثر طباطبایی و مباحث مهم آن است؛ ازجمله جایگاه مجلس اول مشروطه، مفهوم سنت، و لزوم تمایز میان ناسیونالیسم و ایدۀ ایران. هم‌چنین، تأملی در آرای مؤلف بهخصوص درباب ارتباط دیدگاههای او با مسائل معاصر ایران و نقدهایش بر روشنفکران معاصر است. نویسندگان استدلال میکنند که اگرچه میراث بهجایمانده از ایران باستان مهم و قابلتوجه است، بدون بازسازی اندیشه‌های کلاسیکی که امروزه بهواسطۀ تلاش خود طباطبایی اندیشۀ ایران‌شهری نامیده می‌شوند، این اندیشهها همچنان در هالهای از ابهام خواهند بود.
علوم سیاسی
حمید ملک زاده؛ احمد خالقی دامغانی
چکیده
از کدام منظر اندیشگانی باید به یک نظام فکری یا یک جریان اندیشۀ حاکم بر زندگی یک اندیشمند سیاسی پرداخت؟ این پرسشی است که، در تحلیل نهایی، نحوۀ مواجهه ما را با دستگاه‌های فلسفی ـ سیاسی گوناگون مشخص خواهد کرد؛ مواجهه‌ای که بیش از هرچیز درون خودش قصدمندی‌های ویژۀ کسی را دارد که درحال شرح‌دادن یک نظام اندیشگانی است و هم‌چنین مسائلی ...
بیشتر
از کدام منظر اندیشگانی باید به یک نظام فکری یا یک جریان اندیشۀ حاکم بر زندگی یک اندیشمند سیاسی پرداخت؟ این پرسشی است که، در تحلیل نهایی، نحوۀ مواجهه ما را با دستگاه‌های فلسفی ـ سیاسی گوناگون مشخص خواهد کرد؛ مواجهه‌ای که بیش از هرچیز درون خودش قصدمندی‌های ویژۀ کسی را دارد که درحال شرح‌دادن یک نظام اندیشگانی است و هم‌چنین مسائلی دارد که ضرورت مراجعه به یک نظریۀ خاص را برای شارح بهوجود آورده است. هر شکلی از مواجهه با یک متن، برای کسی که دربارۀ آن مینویسد، جستوجویی برای فراهمآوردن پاسخی است که، در اینجای مکانی و زمانی مواجهشونده، باید دربارۀ مسائل انضمامی زندگی سیاسی ارائه شود. با چنین پیشفرضی است که سعی میشود در این مجال، دربارۀ بخشی از یادداشتهای زندان از آنتونیو گرامشی، متفکر و فعال سیاسی ایتالیایی، نوشته شود؛ مجموعهای که برای فارسیزبانان با عنوان دولت و جامعۀ مدنی با ترجمۀ عباس میلانی، بههمت انتشارات اختران، به بازار ارائه شده است. در این مقاله کوشش بر آن است تا با تکیه بر فهمی از مفهوم امر سیاسی، بهمنزلۀ عاملی وحدتبخش، به این بخش از نوشتههای گرامشی پرداخته شود.
علوم سیاسی
رضا میرزاد؛ مقصود رنجبر؛ محمدحسین اسدی داوودآبادی
چکیده
حزب از مؤلفه‌های مهمی است که در نظام‌های دموکراتیک از جایگاه بااهمیتی برخوردار است و درواقع حزب حلقۀ وصل بین عمل حاکمیت و معیارهای حکم‌رانی است. داوود فیرحی نیز در کتاب فقه و حکم‌رانی حزبی با طرح حزب تلاش دارد تا فقه سیاسی را با دولت مدرن، ظهور پارلمان، و مفهوم قانون در دوران معاصر مرتبط کند و جایگاه احزاب در نظام سیاسی اسلام را تبیین ...
بیشتر
حزب از مؤلفه‌های مهمی است که در نظام‌های دموکراتیک از جایگاه بااهمیتی برخوردار است و درواقع حزب حلقۀ وصل بین عمل حاکمیت و معیارهای حکم‌رانی است. داوود فیرحی نیز در کتاب فقه و حکم‌رانی حزبی با طرح حزب تلاش دارد تا فقه سیاسی را با دولت مدرن، ظهور پارلمان، و مفهوم قانون در دوران معاصر مرتبط کند و جایگاه احزاب در نظام سیاسی اسلام را تبیین کند. نتایج تلاش فیرحی نشان می‌دهد طرح «مسئلۀ حزب» در فقه سیاسی امتداد منطقی مواجهۀ فقه با دولت مدرن است و «مسئلۀ حزب در ایران فقهی است»، اما واقعیت آن است که حزب در ایران فقهی نیست و در این مقاله «مسئلۀ حزب در ایران فقهی است» را بهروش توصیفی و تحلیلی و برمبنای مطالعات کتابخانهای نقد می‌کنیم.
علوم سیاسی
رضا نجف زاده
چکیده
در این مقاله، پیوند تفسیر نص مقدس، ایدئولوژی زبان، و سازوبرگ‌های سلطه در کتاب دوائر الخوف (دایره‌های ترس) را با محوریت مسئلۀ زن بررسی می‌کنیم. کتاب دوائر الخوف براساس هرمنوتیک تاریخی نص‌محور تألیف شده است و ابوزید رویکرد انسان‌باوریِ پساسکولار دارد. وی در دوائر الخوف از ره‌یافت‌های انتقادی‌ای چون نظریۀ فرودستی و نقد آپاراتوس‌های ...
بیشتر
در این مقاله، پیوند تفسیر نص مقدس، ایدئولوژی زبان، و سازوبرگ‌های سلطه در کتاب دوائر الخوف (دایره‌های ترس) را با محوریت مسئلۀ زن بررسی می‌کنیم. کتاب دوائر الخوف براساس هرمنوتیک تاریخی نص‌محور تألیف شده است و ابوزید رویکرد انسان‌باوریِ پساسکولار دارد. وی در دوائر الخوف از ره‌یافت‌های انتقادی‌ای چون نظریۀ فرودستی و نقد آپاراتوس‌های ایدئولوژیک در چهارچوب ساختارگراییِ تاریخی بهره برده و درکنار آرای قرآنشناختی خود نوعی جامعهشناسی سیاسی انتقادی را هم تمهید کرده است. در نظریۀ انتقادی ابوزید، فروبستگی وضعیت ناشی از مناسبات درهمتنیدۀ شریعت، اقتصاد سیاسی، و قدرت حاکمه است. در تحلیلهای وی، می‌توان تورِ قدرتی را دید که روابط مالی و اقتصادی استثمارگرانه را در سایهسارِ تفسیر شریعت قرار می‌دهد و با سازوکارهای سرکوب مانع از آگاهی انتقادی در فضای اجتماعی میشود. این امتناع آگاهی در فضای مصر درمورد زنان شدیدتر و وخیمتر است. این مقاله در پنج قسمت به نقد و بررسی دیدگاههای ابوزید می‌پردازد.
علوم سیاسی
رضا نصیری حامد
چکیده
محافظه‌کاری، بهمثابۀ اندیشه یا ایدئولوژی، پیوندی مستحکم با عمل و تجربۀ عینی سیاسی دارد. محافظه‌کاران معمولاً به حفظ آن‌چه مطلوب می‌پندارند علاقه نشان می‌دهند و البته مقاومت ایشان درقبال تغییراتی که لازمۀ شرایط اجتماعی و تاریخی دانسته میشود، آن‌ها را مستعد عناوینی هم‌چون واپس‌گرایی یا ارتجاعی کرده است. کتاب ذهن ارتجاعی ...
بیشتر
محافظه‌کاری، بهمثابۀ اندیشه یا ایدئولوژی، پیوندی مستحکم با عمل و تجربۀ عینی سیاسی دارد. محافظه‌کاران معمولاً به حفظ آن‌چه مطلوب می‌پندارند علاقه نشان می‌دهند و البته مقاومت ایشان درقبال تغییراتی که لازمۀ شرایط اجتماعی و تاریخی دانسته میشود، آن‌ها را مستعد عناوینی هم‌چون واپس‌گرایی یا ارتجاعی کرده است. کتاب ذهن ارتجاعی با این مدعای اصلی که اندیشۀ محافظه‌کاری همواره مبتنیبر برخورد و مقابله با جریانات تحولخواه به‌ویژه برآمده از سنت چپ بوده به بررسی شکلگیری و ابعاد این اندیشه، مخصوصاً در اروپای غربی و آمریکا، پرداخته است. باآنکه کتاب از مطالبی تشکیل شده که در گذشته بهصورت مجزایی در جاهای مختلف انتشار یافته است، سعی دارد خط سیر مشترکی را از ورای بررسی موارد متعدد تاریخی و سیاسی به بحث و بررسی بگذارد. در این مقاله، با نگاهی گذرا به اندیشۀ محافظه‌کاری کُری رابین، مؤلف این کتاب، اندیشۀ یادشده باتوجه‌به ترجمۀ فارسی آن موردنقد قرار میگیرد و تلاش میشود تا ابعاد دیگری از اندیشۀ محافظه‌کاری نیز، که چندان در نوشتۀ حاضر موردتوجه کافی قرار نگرفته است، مطرح شود.
علوم سیاسی
علی اشرف نظری
چکیده
ماهیت سیال تحولات سیاسی در دو دهة اخیر موجب شده است اندیشمندان و پژوهش‌گران با هدف امکانِ درک و ارائة تحلیلی واقع‌بینانه از این تحولات به‌سوی حوزههای جدید علمی گرایش یابند. در این میان، روان‌شناسی سیاسی کوشیده است که، باوجود پیچیدگی‌هایی که در حوزههای متفاوت علمی وجود دارد، میان مسائل روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، تاریخی، ...
بیشتر
ماهیت سیال تحولات سیاسی در دو دهة اخیر موجب شده است اندیشمندان و پژوهش‌گران با هدف امکانِ درک و ارائة تحلیلی واقع‌بینانه از این تحولات به‌سوی حوزههای جدید علمی گرایش یابند. در این میان، روان‌شناسی سیاسی کوشیده است که، باوجود پیچیدگی‌هایی که در حوزههای متفاوت علمی وجود دارد، میان مسائل روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، تاریخی، فلسفی، انسانشناختی، و زبانشناسی پلی بزند و امکانات جدیدی را برای بازفهمی امر سیاسی فراهم آورد. دانش روبهگسترش روان‌شناسی سیاسی بهواسطة ماهیت چندرشتهای، پویا، و کاربردی توانسته است با ارائة تحلیل نو از امر سیاسی افقهای جدیدی پیشِروی علاقهمندان بگشاید. محور اصلی بحث در مقالۀ حاضر معرفی، نقد، و ارزیابی کتاب روان‌شناسی سیاسی است که جان تی. جاست و جیم سیدانیوس آن را گردآوری کرده‌اند و انتشارات «روان‌شناسی» نسخة انگلیسی آن را در 2004 در نیویورک چاپ کرده است. این اثر را محمدرضا جلالی و محمد سعدی بهفارسی ترجمه کرده‌اند و در سال 1397 در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر، و ارتباطات چاپ و روانة بازار نشر شده است.
علوم سیاسی
بهرام نوازنی
چکیده
کتاب اسلام در روسیه: سیاست‌های هویتی و امنیتی، اثر شیرین تهماسب ـ هانتر، استاد آمریکاییِ ایرانی‌تبار دانشگاه جرج‌تاون در واشنگتن است که با همکاری دو تن از پژوهش‌گران همکارش در مرکز مطالعات راه‌بردی و بین‌المللی، در سال 2004 در نیویورک به چاپ رسید. این اثر را الهه کولایی، استاد دانشگاه تهران، و دو تن از همکارانش در سال ۱۳۹1 ترجمه ...
بیشتر
کتاب اسلام در روسیه: سیاست‌های هویتی و امنیتی، اثر شیرین تهماسب ـ هانتر، استاد آمریکاییِ ایرانی‌تبار دانشگاه جرج‌تاون در واشنگتن است که با همکاری دو تن از پژوهش‌گران همکارش در مرکز مطالعات راه‌بردی و بین‌المللی، در سال 2004 در نیویورک به چاپ رسید. این اثر را الهه کولایی، استاد دانشگاه تهران، و دو تن از همکارانش در سال ۱۳۹1 ترجمه کرده‌اند و نشر نی آن را به زیور طبع آراسته است. این کتاب، ضمن بررسی نقش اسلام و مسلمانان در تشکیل امپراطوری روسیه و تحولات پس از آن تا فروپاشی شوروی، بحران هویت و تحولات بنیادین در جهت‌گیری‌های سیاست خارجی روسیة پس از شوروی را بررسی کرده و به تأثیر عامل اسلام در روابط داخلی میان اقوام و فرهنگ‌های مختلف درون فدراسیون روسیه و در روابط خارجی این کشور با کشورهای همسایه، عربی، غربی، و هم‌چنین اعضای اتحادیة پیشین شوروی پرداخته است. از نظر نویسندگان این کتاب، مسلمانان روسیه باوجود تاریخی پُرفرازونشیب و سراسر خونین، هنوز نتوانسته‌اند به وضع دل‌خواه خود دست یابند. گرچه این اثر اطلاعات ارزش‌مندی دربارة درس‌های مرتبط با سیاست و حکومت روسیه در اختیار دانش‌پژوهان قرار می‌دهد، اما اشکالات شکلی و محتوایی بسیاری نیز دارد که باید موردتوجه قرار گیرد. این مقاله تلاش میکند تا ضمن معرفی این کتاب، به نقد شکلی، ساختاری، و محتوایی آن بپردازد و برای اصلاح آن در چاپ‌های بعدی، نکاتی پیش‌نهاد کند.
علوم سیاسی
مختار نوری؛ همایون عباس آبادی
چکیده
مسئلة توسعه همواره از موضوعات مهم برای محققان حوزههای مختلف علوم اجتماعی بوده است. در این چهارچوب، کتاب نگرشی انتقادی به توسعة جماعتمحور، نوشتة مارگارت لدویت، ازجمله آثار برجسته در حوزۀ «جامعهشناسی توسعه» محسوب میشود. لدویت، که از محققان برجستة حوزة اندیشۀ جماعت‌‌گرایی و عدالت اجتماعی است، در این اثر، به ...
بیشتر
مسئلة توسعه همواره از موضوعات مهم برای محققان حوزههای مختلف علوم اجتماعی بوده است. در این چهارچوب، کتاب نگرشی انتقادی به توسعة جماعتمحور، نوشتة مارگارت لدویت، ازجمله آثار برجسته در حوزۀ «جامعهشناسی توسعه» محسوب میشود. لدویت، که از محققان برجستة حوزة اندیشۀ جماعت‌‌گرایی و عدالت اجتماعی است، در این اثر، به بازاندیشی توسعة جماعتمحور پرداخته است. لدویت هم بر تحولات عینی در جوامع غربی، مانند انگلستان، در بستر جهانیسازی توجه کرده و هم بر دو نقطة عطف فلسفی قرن بیستم، یعنی پائولو فریره (فیلسوف برزیلی) و آنتونیو گرامشی (فیلسوف ایتالیایی) تمرکز نموده است. به‌نظر لدویت، توسعۀ جماعتمحور مستلزم پویشی میان نظریه و روش است و مجموعهدانشی بنا مینهد که بر عدالت، برابری، و دموکراسی استوار میشود. هدف لدویت فقط شناختن جهان نیست، بلکه بهکارگیری آن شناخت برای بهبارنشاندن تحول است. به‌نظر می‌رسد پیوند نظریه و عمل برای تحول از نوآوریهای لدویت در این اثر است. هدف این مقاله این است که ضمن معرفی اثر مذکور، نقد و ارزیابی آن به دو صورت شکلی و محتوایی و معطوف به جامعة ایرانی بررسی شود.
علوم سیاسی
بهنام جودی؛ مجید توسلی رکن‌آبادی
چکیده
محور اصلی بحث در این مقاله نقد و بررسی کتاب نقد و بحران: روشن‌گری و آسیب‌زایی جامعة مدرن، نوشتة راینهارت کوزلک، است. این کتاب نخستین‌بار در سال 1959م به‌زبان (اصلی) آلمانی منتشر شده است و آخرین ترجمة آن در سال 1988م به‌زبان انگلیسی در انتشارات The MIT Press منتشر شده است. تلاش برای نشان دادن و توضیح ریشه‌‌های توتالیتاریانیسم قرن بیستمی در ...
بیشتر
محور اصلی بحث در این مقاله نقد و بررسی کتاب نقد و بحران: روشن‌گری و آسیب‌زایی جامعة مدرن، نوشتة راینهارت کوزلک، است. این کتاب نخستین‌بار در سال 1959م به‌زبان (اصلی) آلمانی منتشر شده است و آخرین ترجمة آن در سال 1988م به‌زبان انگلیسی در انتشارات The MIT Press منتشر شده است. تلاش برای نشان دادن و توضیح ریشه‌‌های توتالیتاریانیسم قرن بیستمی در «روشن‌گری» قرن هجدهمی وجه اصلی همت کوزلک در این کتاب است. مطلقهگرایی در اروپا و ساختار دوگانة تابع/ متبوع و اخلاق شخصی/ سیاست عمومی آن بهمثابۀ بستر ظهور روشن‌گری عملاً مانع رهایی‌بخشی مدنظر روشن‌گری شده و خود در تحلیل نهایی در دامی بزرگ‌تر درغلتیده است. چالش‌‌‌‌های سیاسی انضمامی متعاقب فروپاشی مطلقهگرایی، به‌ویژه بعد از 1789م به بعد، روشن‌گری را درگیر خلق الگوهایی از اندیشیدن و رفتار اخلاقی کرده که تناقض‌‌های لاینحل ناشی از آن تسلیم‌شدن دربرابر تصویری اوتوپیایی از جامعه و پیش‌بردن ریاکارانة آن را موجب شده و راه را بر ترور و دیکتاتوری گشوده است. به‌نظر می‌رسد ایدة اصلی کوزلک در نقد روشن‌گری و ادعای درهم‌تنیدگی آن با توتالیتاریانیسم قرن بیستم که به‌تأثیراز ایدة کارل اشمیت، در کتاب لویاتان در نظریة دولت تامس هابز است، عمدتاً تصویری جانب‌دارانه و گزینشی است.
علوم سیاسی
مسعود اخوان کاظمی
چکیده
بحث دربارة رابطة دین و دولت یا دین و سیاست در دوران معاصر بیش از هر دورة دیگری، به‌ویژه درمورد دین اسلام، مطرح شده است. این درحالی است که مسلمانان در بخش اعظم دوران‌های تاریخی پس از صدر اسلام دارای دولت‌هایی دینی بوده‌اند که یا با وصف اسلامی متصف می‌شده‌اند یا خود را به اسلام منتسب می‌کرده‌اند. بااین‌حال، وجود و استمرار دولت‌هایی ...
بیشتر
بحث دربارة رابطة دین و دولت یا دین و سیاست در دوران معاصر بیش از هر دورة دیگری، به‌ویژه درمورد دین اسلام، مطرح شده است. این درحالی است که مسلمانان در بخش اعظم دوران‌های تاریخی پس از صدر اسلام دارای دولت‌هایی دینی بوده‌اند که یا با وصف اسلامی متصف می‌شده‌اند یا خود را به اسلام منتسب می‌کرده‌اند. بااین‌حال، وجود و استمرار دولت‌هایی با عناوین یا ظواهر اسلامی در جغرافیای دنیای اسلام و درطی تاریخ جوامع اسلامی، هرگز نه از دید مسلمانان و نه از منظر اندیشمندان اسلامی، به این معنا نبوده است که این دولتها مصداق عینی تام و تمامی از «دولت در اسلام» بوده‌اند. به همین لحاظ، همواره این ضرورت احساس شده است که دولتهای مسلمانان درطی تاریخ، بهمثابة یک امر واقع، با دولت در اسلام، بهمثابة یک حقیقت، مقایسه و بررسی تحلیلی ـ تطبیقی شوند تا میزان انطباق یا انحراف این دولتها از دولت معیار اسلامی مشخص شود. به این منظور، مقالة حاضر ضمن بررسی و تحلیل کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام و طرح مباحثی بنیانی در زمینة مبانی، اهداف، و عملکردهای دولت پیامبر اسلام، بهعنوان دولت معیار اسلامی، تلاش بهعمل میآورد تا میزان موفقیت اثر مذکور را در دستیابی به هدف مدنظر آن سنجش و ارزیابی کند.
علوم سیاسی
فرزاد آذرکمند
چکیده
کتاب جامعهشناسی مدرنیته؛ آزادی و انضباط روایتی از مدرنیته ارائه می‌دهدکه برمبنای آن، تاریخ مدرنیتة متأخر برپایة هم‌زمانی سلطه و آزادی بنا شده است و در آن عنصر انضباط نقش محوری را ایفا میکند. سؤال این است که انتقادات وارد بر مدرنیته از منظر بررسی آزادی و انضباط کدام‌اند و چه راه‌کاری برای غلبه بر آنان وجود دارد؟ مهمترین ...
بیشتر
کتاب جامعهشناسی مدرنیته؛ آزادی و انضباط روایتی از مدرنیته ارائه می‌دهدکه برمبنای آن، تاریخ مدرنیتة متأخر برپایة هم‌زمانی سلطه و آزادی بنا شده است و در آن عنصر انضباط نقش محوری را ایفا میکند. سؤال این است که انتقادات وارد بر مدرنیته از منظر بررسی آزادی و انضباط کدام‌اند و چه راه‌کاری برای غلبه بر آنان وجود دارد؟ مهمترین یافتههای پژوهش حاضر این است که اثر مزبور روایتی جدید از جامعة مدنی ارائه می‌دهد که مدرنیتة مبتنیبر انضباط و آزادی را بهچالش می‌کشد و خواهان جامعهزدایی و رسیدن به نوعی مدرنیزاسیون جدید است. در این جامعة مطلوب، مدرنیتة جدید برپایة تشکیل جماعتهای گذرا و موقتی می‌تواند راهی برای رهایی از وضع انضباطی مدرنیته تلقی شود. روش مورداستفاده در پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است که با گردآوری مطالب بهصورت اسنادی و کتابخانهای انجام شده است.
علوم سیاسی
اکبر اشرفی
چکیده
این کتاب سیر تاریخی مبارزات امام خمینی را موردبررسی قرار داده است. در این بررسی، نویسنده از قلم ساده و روانی استفاده کرده که برای تمام مخاطبان کتاب قابل‌فهم است، گرچه برخی از حوادث اثرگذار در روند انقلاب اسلامی ایران را از قلم انداخته است. ازسوی‌دیگر، عنوانی که برای کتاب انتخاب شده است عنوانی تئوریک با استفاده از مفهوم «گفتمان» ...
بیشتر
این کتاب سیر تاریخی مبارزات امام خمینی را موردبررسی قرار داده است. در این بررسی، نویسنده از قلم ساده و روانی استفاده کرده که برای تمام مخاطبان کتاب قابل‌فهم است، گرچه برخی از حوادث اثرگذار در روند انقلاب اسلامی ایران را از قلم انداخته است. ازسوی‌دیگر، عنوانی که برای کتاب انتخاب شده است عنوانی تئوریک با استفاده از مفهوم «گفتمان» است، درحالیکه مؤلف مسائل نظری مربوط به «گفتمان» را در این کتاب مطرح نکرده است و اساساً روش تحقیقْ روش گفتمانی نیست و لذا بهتر بود که از عنوانی تاریخی برای اثر خویش بهره می‌برد. در این مقالة انتقادی، ضمن ارائة خلاصهای از اثر مذکور، نقدهای روشی و محتوایی وارد بر کتاب نیز در بندهای مختلف مطرح شده است. عمدهترین نقد وارد بر این اثر آن است که عنوان کتاب اندیشه‌‌ای است، درحالیکه محتوا و روش بهکاررفته در آن تاریخی است. هم‌چنین، در تبیین انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی میبایست تئوری انقلاب اسلامی موردنظر امام خمینی از ره‌گذر اندیشة سیاسی ایشان مطالعه میشد، که از این امر غفلت شده است.
علوم سیاسی
سیده مطهره حسینی؛ فاطمه عیدی؛ رضیه موسوی فر
چکیده
«آنا زلکینا» در کتاب جنبشهای اسلامی در قفقاز شمالی (دراصل با عنوان در جست‌وجوی خدا و آزادی؛ واکنش صوفیان به پیش‌روی روسیه در قفقاز شمالی) به رابطة حوزة اندیشهها و گسترة واقعیت‌ها به‌ویژه این موضوع می‌پردازد که دین چگونه می‌تواند ارزش‌ها، نظام اجتماعی، و فرهنگ حقوقی جامعه را دگرگون کند. توجه ویژة کتاب به تأثیر حلقه‌ای ...
بیشتر
«آنا زلکینا» در کتاب جنبشهای اسلامی در قفقاز شمالی (دراصل با عنوان در جست‌وجوی خدا و آزادی؛ واکنش صوفیان به پیش‌روی روسیه در قفقاز شمالی) به رابطة حوزة اندیشهها و گسترة واقعیت‌ها به‌ویژه این موضوع می‌پردازد که دین چگونه می‌تواند ارزش‌ها، نظام اجتماعی، و فرهنگ حقوقی جامعه را دگرگون کند. توجه ویژة کتاب به تأثیر حلقه‌ای عرفانی، سیاسی، و تاریخی است که با هدف مطالعة قفقاز در آستانة حملة روسها تهیه و تدوین شده است. در این مقاله، ضمن مطالعة بخشهای مختلف کتاب و محتوای آن، فحوای کلام زلکینا از بحث دربارة تصوف در روسیه بررسی شده و با بیان ضعف‌ها و کاستیهای محتوایی کتاب، نقاط قوت آن و فصول بدیعش نیز معرفی شده است. اشکالات ترجمهای کتاب نیز در بخش نقد شکلی در پایان این نوشته آمده است. روش مطالعاتی مقاله اسنادی و مراجعه به منابع کتابخانهای است. نتیجهگیری مقاله نشان می‌دهد که رویکرد سیاسیِ هویتِ فرهنگی مسلمانان منطقة قفقاز تصوف را بهمثابة بستر مقاومت مسلمانان آسیای مرکزی و قفقاز دربرابر حاکمان مستبد و ضد دین به‌کار گرفته است.
علوم سیاسی
عباس خلجی
چکیده
این مقاله، با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی، دربارة کتاب جامعه‌های ماقبل‌صنعتی یا کالبدشکافی جهان پیشامدرن، نوشتة پاتریشیا کرون، به داوری پرداخته و هدف اصلی آن ارزیابی انتقادی رویکرد نظری و محتوای کتاب است. بنابراین، روش علمی، رویکرد نظری، و داده‌‌های تاریخی و تحلیل محتوایی کتاب ارزیابی شده، نقاط قوت و برجستگی‌ها و ضعف‌ها و کاستیهای ...
بیشتر
این مقاله، با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی، دربارة کتاب جامعه‌های ماقبل‌صنعتی یا کالبدشکافی جهان پیشامدرن، نوشتة پاتریشیا کرون، به داوری پرداخته و هدف اصلی آن ارزیابی انتقادی رویکرد نظری و محتوای کتاب است. بنابراین، روش علمی، رویکرد نظری، و داده‌‌های تاریخی و تحلیل محتوایی کتاب ارزیابی شده، نقاط قوت و برجستگی‌ها و ضعف‌ها و کاستیهای آن معرفی میشود. برای نیل به هدف، بخش انتقادی مقاله در سه بخش شکلی، روشی، و محتوایی سامان‌‌دهی شده است. کتاب از نقاط قوتی برخوردار است: نویسنده با قوة تخیل قوی، تصویرپردازی دقیق، و تحلیل اجتهادی از شرایط تاریخی ماقبل‌صنعتی ویژگی‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی جوامع پیشامدرن را تبیین کرده و نقش و جایگاه سیاست، حکومت، فرهنگ، جامعه، فرد، و دین آن را توصیف کرده است. برخی ضعف‌های اثر عبارت است از این‌که فاقد چهارچوب نظری و روششناسی است و ارجاع و استناد خاصی به منابع معتبر علمی نشده است؛ فرایند گذار تدریجی زندگی روستایی از دهکده به شهر تبیین نشده است؛ دین برساخته‌ای بشری ارزیابی شده و سکولاریسم علمی را ترویج میکند؛ نقش خانواده و خانوار در نظام اقتصادی و شیوة تولید پیشامدرن کم‌رنگ است؛ نقش علم و پیشرفت علمی بشر دیده نشده است؛ رویکرد اروپامحوری بر ساختار کتاب حاکم است و اروپا مرکز تحولات تاریخی بشر معرفی میشود؛ نقش استعماری کشورهای اروپایی در جوامع شرقی نادیده انگاشته شده است. انتظار میرود در چاپ بعدی، مقدمة مستند مترجم بخشی از کاستیهای آن را برطرف کند.
علوم سیاسی
فرهاد زیویار؛ مصطفی رضائی حسین آبادی؛ امیر اعتمادی بزرگ
چکیده
اهم موضوع‌های مطرح در ساحت اندیشة سیاسی مدرن چیستی و چگونگی پیوند مفاهیم اساسی هم‌چون جهان هستی، انسان، مذهب، جامعه، دولت، و حکومت است که محققان علم سیاست در ایران همواره تفسیری درخور از آن ارائه داده‌اند. علیرضا اسمعیل‌‌زاد در کتاب اندیشه‌های سیاسی غرب در دوران مدرنِ، با نگاهی نسبتاً جامع، تحولات اندیشۀ سیاسی در غرب را از قرن ...
بیشتر
اهم موضوع‌های مطرح در ساحت اندیشة سیاسی مدرن چیستی و چگونگی پیوند مفاهیم اساسی هم‌چون جهان هستی، انسان، مذهب، جامعه، دولت، و حکومت است که محققان علم سیاست در ایران همواره تفسیری درخور از آن ارائه داده‌اند. علیرضا اسمعیل‌‌زاد در کتاب اندیشه‌های سیاسی غرب در دوران مدرنِ، با نگاهی نسبتاً جامع، تحولات اندیشۀ سیاسی در غرب را از قرن هفدهم میلادی تا وضعیت پسامدرن به‌رشتۀ تحریر درآورده است. پیش‌فرض اصلی در نقد این کتاب بر ضرورت تولید چنین آثاری استوار است، زیرا وجود انبوهی از کتاب‌ها در زمینۀ اندیشۀ سیاسی غرب، اعم از تألیف و ترجمه، اهمیت نوآوری در تولید آثار جدید را دوصدچندان میکند؛ بدین معنا که آیا اساساً ضرورتی تازه برای بازاندیشی در این عرصه وجود دارد؟ و آیا در این کتاب دریچه‌ای نو بر اندیشۀ سیاسی غرب گشوده شده است؟ فارغ از نقاط قوت، کتاب به‌لحاظ طبقه‌‌بندی زمانی، محتوایی، موضوعی، چگونگی شکلگیری و تحول اندیشة سیاسی مدرن در غرب، انتخاب متفکران سیاسی، و روششناسی تحلیل و تفسیر یافته‌‌ها ایرادهایی دارد؛ برای مثال، نادیدهگرفتن بنیان‌‌های نظری پیدایی اندیشۀ سیاسی مدرن هم‌چون رنسانس؛ اشاره‌نکردن به نظریه‌های متفکرانی چون لوتر، ماکیاولی و هابز؛ نداشتن رویکرد جامعه‌شناسانه؛ و ازهمه‌مهم‌تر مغفول‌ماندن بنیان‌‌های اساسی تفکر سیاسی مدرن ازجمله چیستی سیاست، دولت، حاکمیت، هویت، ملیت و... در ساحت اندیشه‌‌ای متفکران سیاسی غرب از برجسته‌ترین کاستیهای کتاب به‌شمار میرود.
علوم سیاسی
سلمان صادقی زاده
چکیده
شبکه‌های خشم و امید در زمرۀ تازه‌‌ترین آثاری است که به تبیین جنبشهای اجتماعی جدید می‌پردازد. «جنبشهای اجتماعی جدید» اصطلاحی بود که آلن تورن برای توصیف اشکال نوین تحول‌‌خواهی اجتماعی در «جامعۀ پساصنعتی» به‌کار برد و آن را از «جنبشهای اجتماعی» در «جامعۀ صنعتی» متمایز کرد. تورن و شاگردانش یعنی کاستلز ...
بیشتر
شبکه‌های خشم و امید در زمرۀ تازه‌‌ترین آثاری است که به تبیین جنبشهای اجتماعی جدید می‌پردازد. «جنبشهای اجتماعی جدید» اصطلاحی بود که آلن تورن برای توصیف اشکال نوین تحول‌‌خواهی اجتماعی در «جامعۀ پساصنعتی» به‌کار برد و آن را از «جنبشهای اجتماعی» در «جامعۀ صنعتی» متمایز کرد. تورن و شاگردانش یعنی کاستلز و ملوچی این جنبشها را در بستر کاملاً متفاوتی از مناسبات اجتماعی بررسی کردند، هرچند روش آن‌ها در این کار یک‌سان نبود. اندیشمندان دیگری مانند اوفه بر روابط اقتصادی تأکید کردند و انگلهارت و پاکولسکی بر ماهیت فرهنگی این جنبشها متمرکز شدند. کاستلز در شبکه‌های خشم و امید از جامعۀ شبکه‌‌ای سخن می‌گوید که نمایان‌گر مناسباتی جدید و دربرگیرندۀ ابرشبکۀ ضدقدرت دربرابر ابرشبکۀ قدرت است. جنبشها در جامعۀ شبکه‌‌ای ماهیت دورگه‌ای یافته و به دو فضای جریان‌ها و مکان‌ها تقسیم شده‌اند که نتیجۀ آن پیدایی الگوی جدیدی از کنش جمعی است. الگویی که کاستلز از آن برای تحلیل جنبشها در عصر اینترنت بهره می‌برد و تحولات ایسلند، تونس، مصر، سوریه، اسپانیا، و آمریکا را ذیل آن بازشناسایی میکند. برجستگی این اثر در ارائۀ چهارچوب نظری منسجمی برای تبیین سازوکارهای جنبش و کاستی آن در نادیدهگرفتن منطق روابط اجتماعی تولید و مصرف در جوامع موردبررسی است.
علوم سیاسی
ابراهیم طاهری
چکیده
امواج انقلابی همواره هم‌چون چالشی علیه نظام‌های سیاسی عمل کرده است. اوج این انقلاب‌ها در قرن بیستم بود. در قرن بیست‌ویکم نیز انقلاب‌ها به چالشی جدی علیه نظام‌های سیاسی منطقۀ خاورمیانه تبدیل شد. برای تبیین چرایی و چگونگی وقوع انقلاب نظریه‌ها و مدل‌های عام انقلاب از سوی اندیشمندان علوم سیاسی ارائه شده است. این امر به‌ویژه نزد جامعه‌شناسان ...
بیشتر
امواج انقلابی همواره هم‌چون چالشی علیه نظام‌های سیاسی عمل کرده است. اوج این انقلاب‌ها در قرن بیستم بود. در قرن بیست‌ویکم نیز انقلاب‌ها به چالشی جدی علیه نظام‌های سیاسی منطقۀ خاورمیانه تبدیل شد. برای تبیین چرایی و چگونگی وقوع انقلاب نظریه‌ها و مدل‌های عام انقلاب از سوی اندیشمندان علوم سیاسی ارائه شده است. این امر به‌ویژه نزد جامعه‌شناسان انقلاب رایج است. حسین بشیریه، استاد سابق دانشگاه تهران با حوزۀ تخصصی جامعهشناسی سیاسی، سعی در ارائۀ مدل‌های عام تحلیلی در این زمینه دارد. کتاب از بحران تا فروپاشی: کندوکاوی در ماندگاری یا آسیبپذیری نظام‌های سیاسی وی که با این رویکرد به‌رشتۀ تحریر درآمده است در این پژوهش بررسی و نقد خواهد شد. به این منظور، ابتدا کلیاتی درمورد اثر و نویسنده ارائه خواهد شد؛ سپس در دو محور جداگانه امتیازهای شکلی و محتوایی اثر بررسی میشود؛ و نهایتاً با رویکردی انتقادی به کاستیهای شکلی و محتوایی کتاب اشاره میشود؛ نتیجهگیری بخش پایانی این نوشتار را به خود اختصاص می‌دهد.
علوم سیاسی
مهدی فدایی مهربانی؛ زانیار ابراهیمی
چکیده
کتاب سرچشمهها و دکترین فاشیسم یکی از اساسی‌‌ترین متون فاشیسم است که به‌قلم مهمترین فیلسوف فاشیسم یعنی جیوانی جنتیله نگاشته شده است. اهمیت کتاب در درجۀ نخست به‌دلیل ارائۀ توجیهی نظری از فاشیسم بهمثابۀ ایدئولوژی است. ما در این مقاله، ضمن بررسی ایده‌‌های مختلف مطرح‌شده از سوی جنتیله در کتاب، منطق درونی آن را در توجیه ایدئولوژی ...
بیشتر
کتاب سرچشمهها و دکترین فاشیسم یکی از اساسی‌‌ترین متون فاشیسم است که به‌قلم مهمترین فیلسوف فاشیسم یعنی جیوانی جنتیله نگاشته شده است. اهمیت کتاب در درجۀ نخست به‌دلیل ارائۀ توجیهی نظری از فاشیسم بهمثابۀ ایدئولوژی است. ما در این مقاله، ضمن بررسی ایده‌‌های مختلف مطرح‌شده از سوی جنتیله در کتاب، منطق درونی آن را در توجیه ایدئولوژی فاشیسم در ایتالیا بازگو خواهیم کرد. سعی ما این خواهد بود که تاحد امکان نشان دهیم سامانۀ نظری جنتیله در ارائۀ الگویی نظری برای پشتیبانی فاشیسم در ایتالیا موفق بوده است یا خیر. ایدۀ اصلی مقاله این است که اندیشۀ سیاسی جنتیله بهسبب ماهیت ایدئولوژیک خود واقعیت را مصادرهبهمطلوب و وارونه تفسیر میکرد و این عدم تطابق با واقعیت، که تجربۀ فاشیسم نیز سنخی از آن است، حاکی از این نکته بود که تفکر ایدئولوژیک، افراطگرایی، و خشونت هرگز نمیتواند به سیاستی بادوام بدل شود. اگرچه خشونت و افراط در کوتاهمدت باعث کسب قدرت میشود، در بلندمدت به سیاستی علیه خود بدل میشود. چنانکه در نتیجهگیری آوردهایم، کاربست خشونت در سیاست فاشیستی یکی از اصول اندیشۀ سیاسیِ جنتیله است که درنهایت در حفظ فاشیسم نافرجام ماند.
علوم سیاسی
میثم قهرمان
چکیده
دغدغۀ اصلی این نوشتار مقابله با عقلانیت حاکم بر علوم انسانی است که تألیفات و کلاس‌های درس «فوکوی بی‌خطر و به‌هنگام» را ممکن میکند، عقلانیتی که فوکو را برای بازتولید روابط استاد ـ دانشجویی و نگارش رساله‌ها و کتب علمی از آنِ خود کرده است. طبق این عقلانیت، ابتدا فوکو دوره‌بندی میشود و سپس این دوره‌ها توسط استادی تدریس می‌شوند ...
بیشتر
دغدغۀ اصلی این نوشتار مقابله با عقلانیت حاکم بر علوم انسانی است که تألیفات و کلاس‌های درس «فوکوی بی‌خطر و به‌هنگام» را ممکن میکند، عقلانیتی که فوکو را برای بازتولید روابط استاد ـ دانشجویی و نگارش رساله‌ها و کتب علمی از آنِ خود کرده است. طبق این عقلانیت، ابتدا فوکو دوره‌بندی میشود و سپس این دوره‌ها توسط استادی تدریس می‌شوند که بهمنزلۀ سوژه روبهروی ابژۀ فوکو قرار گرفته است و شیوۀ ارجاعات علمی را بهطور دقیقی رعایت میکند؛ درحالیکه فوکوی حقیقی (حقیت نه به‌معنای ارجاعات دقیق سوژه به ابژۀ آثار فوکو) فوکوی نابههنگامی است که در زمانِ حال زیستی درون‌ماندگار را توسعه می‌دهد. بنابراین، برای مقابله با فوکوی دانشگاهیشده باید خوانشی از فوکو ارائه داد که دارای هیچ دورهبندیای نیست (حتی نباید دوره‌ها را مرتبط با یکدیگر فهم کرد)، زیرا این دورهبندیکردنها فضا را برای بهتسخیر درآوردهشدنِ فوکو توسط نیروهای عقلانیت دانشگاهی فراهم میکند. درنتیجه، باید روش فوکو را سوژه‌شدن و تولید مدام امر نابههنگام دانست که سوژهمنقادسازیهای دانش و روابط قدرت درونماندگارِ سوژه بهمثابۀ زیستی درونماندگارند.
علوم سیاسی
شروین مقیمی زنجانی
چکیده
در این مقاله کوشش خواهیم کرد تا رسالۀ مهم رابرت فیلمر با عنوان پدرسالار را بررسی کنیم. این متنی بسیار اساسی در تاریخ اندیشۀ سیاسی است و به یک معنا یکی از مهمترین منابعی است که فیلسوفان سیاسی مدرن اولیه در انگلستان به‌شدت به آن واکنش نشان دادند. به‌زعم ما رسالۀ فیلمر به‌نوعی در زمرۀ آخرین کوشش‌های نظام‌مند و منسجم در دفاع از انگارۀ ...
بیشتر
در این مقاله کوشش خواهیم کرد تا رسالۀ مهم رابرت فیلمر با عنوان پدرسالار را بررسی کنیم. این متنی بسیار اساسی در تاریخ اندیشۀ سیاسی است و به یک معنا یکی از مهمترین منابعی است که فیلسوفان سیاسی مدرن اولیه در انگلستان به‌شدت به آن واکنش نشان دادند. به‌زعم ما رسالۀ فیلمر به‌نوعی در زمرۀ آخرین کوشش‌های نظام‌مند و منسجم در دفاع از انگارۀ «سیاست بهمثابۀ امری طبیعی» و مستدلساختن حق الهی شاهان برای حکومت بود. ما نشان میدهیم که دفاع فیلمر از سیاست در این معنا، باوجود ائتلافهای تاکتیکیای با تلقی فیلسوفان سیاسی قدمایی از سیاست داشت، بهواسطۀ ابتنای تاموتمام بر زمینهای وحیانی، از حیثی اساسی با آن متفاوت بود. درواقع، به‌نظر ما فهم رسالۀ پدرسالار فیلمر از منظر نبرد رتوریکال میان حاملان فکر سیاسی جدید و مدافعان دریافتهای قدمایی بهتر امکانپذیر است. دربارۀ ترجمۀ فارسی اثر نیز به‌نظر می‌رسد که بهواسطۀ خصلت غیرتحتاللفظی آن که از مفروضات مترجم نشئت میگیرد، بدفهمیها و نیز معادلهای خطایی در متن راه پیدا کرده است.
علوم سیاسی
علیرضا ملائی توانی؛ ساره عسگری
چکیده
این مقاله به نقد صوری و محتوایی کتاب زنان در عرصة قانون‌گذاری ایران (1395-1285ش) نوشتة منوچهر نظری اختصاص یافته است. این کتاب از معدود پژوهش‌های منتشرشده با موضوع حق رأی زنان به‌شمار میرود؛ ازاین‌رو، درخور توجه و تأمل است. مهمترین نقدهای صوری وارد بر این اثر عبارت از این است که مؤلف رسم امانت‌داری را به‌جا نیاورده است؛ برخی مطالب ...
بیشتر
این مقاله به نقد صوری و محتوایی کتاب زنان در عرصة قانون‌گذاری ایران (1395-1285ش) نوشتة منوچهر نظری اختصاص یافته است. این کتاب از معدود پژوهش‌های منتشرشده با موضوع حق رأی زنان به‌شمار میرود؛ ازاین‌رو، درخور توجه و تأمل است. مهمترین نقدهای صوری وارد بر این اثر عبارت از این است که مؤلف رسم امانت‌داری را به‌جا نیاورده است؛ برخی مطالب و نقل‌قول‌های مهم یا کاملاً فاقد استناد است یا فاقد استنادهای صحیح. در بسیاری موارد به‌جای بهره‌گیری از متون دست‌اول از پژوهش‌های دست‌دوم استفاده شده است و گاه پژوهش‌های دست‌دوم بهمثابۀ منبع واسط عامدانه حذف شده و نویسنده بی‌آن‌که خود به منابع دست‌اول رجوع کرده باشد به آن‌ها استناد کرده است. ازجمله نقدهای محتوایی می‌توان به این موارد اشاره کرد: ناهم‌خوانی عنوان با محتوا؛ فقدان منابع دست‌اول و اصلی چون اسناد، مشروح مذاکرات، نشریات، خاطرات، گزارش‌های رسمی، و تاریخ‌نگاری‌های هم‌زمان؛ بی‌توجهی مؤلف به سیر رخدادها و وقایعی که طی 57 سال به کسب حق رأی زنان منجر شد؛ فقدان تحلیل برخی رخدادها و عبور شتاب‌زده، سطحی، و گذرا از بسیاری وقایع و دیدگاه‌ها، و نیز تناقض‌گویی‌هایی که در برخی تحلیل‌ها ارائه شده است. باتوجه‌به جمیع نقدهای صوری و محتوایی وارده می‌توان گفت که کتاب برخلاف عنوان پرطمطراقش حتی از ارائة گزارشی دقیق از وقایع منجر به حق رأی زنان ناتوان است.
علوم سیاسی
رضا نجف زاده
چکیده
این مقاله به معرفی و ارزیابی رسالۀ الهیاتی ـ سیاسی اسپینوزا اختصاص دارد. این رساله یکی از گران‌سنگ‌ترین رسایل دوران روشن‌گری است و نمودارِ جدال قدیم و جدید در اروپای قرن هفدهم است. رساله شامل هرمنوتیک تاریخی شریعت و تقریر فلسفۀ سیاسی جمهوری‌‌خواهانۀ اسپینوزاست. فصول الهیاتیِ این رساله و نیز فصول سیاسی آن حاوی مباحثی است که برای ...
بیشتر
این مقاله به معرفی و ارزیابی رسالۀ الهیاتی ـ سیاسی اسپینوزا اختصاص دارد. این رساله یکی از گران‌سنگ‌ترین رسایل دوران روشن‌گری است و نمودارِ جدال قدیم و جدید در اروپای قرن هفدهم است. رساله شامل هرمنوتیک تاریخی شریعت و تقریر فلسفۀ سیاسی جمهوری‌‌خواهانۀ اسپینوزاست. فصول الهیاتیِ این رساله و نیز فصول سیاسی آن حاوی مباحثی است که برای جامعۀ ایرانیِ درگیر مباحث سیاستِ دینی و دینِ سیاسی می‌تواند سودمند باشد. مطالعات اسپینوزایی در ایران در مقایسه با سنتهای آنگلوساکسون، یهودی، و فرانسوی چندان قابلتوجه نبوده است. این مطالعات درقالب تألیف و ترجمه در دهۀ 1390 جدیتر شده است. ترجمۀ رساله، به‌قلم علی فردوسی، در ایران فینفسه کار سترگی است، اما نقدهایی نیز بر آن وارد است. به چند دلیل ترجمۀ دکتر فردوسی را نمیتوان پایان راه دانست: زبانِ گاهی مغلق و نامأنوس، یکساننبودن معادلها، جاافتادگی برخی جملات و کلمات خصوصاً بهعلت تکیۀ صِرف بر ترجمۀ انگلیسی سیلوِرتورن و ایزرائل و عدم مراجعه به متن لاتین این رساله.
علوم سیاسی
حمید نساج
چکیده
کتاب ملتها مهم‌‌اند یک دفاعیۀ پرشور از ملی‌‌‌گرایی در عصری است که کتاب آن را موسوم به جهان‌وطنی می‌داند. گریک کلهون جهان‌‌‌‌باوری را خیالی خام و ملت‌‌‌‌باوری را واقع‌بینی می‌نامد. شکلگیری یک دولت ـ شهر جهانی و دموکراتیک را «آرمانی دل‌فریب اما دست‌نیافتنی» می‌نامد و مدعی میشود که «اکنون، ...
بیشتر
کتاب ملتها مهم‌‌اند یک دفاعیۀ پرشور از ملی‌‌‌گرایی در عصری است که کتاب آن را موسوم به جهان‌وطنی می‌داند. گریک کلهون جهان‌‌‌‌باوری را خیالی خام و ملت‌‌‌‌باوری را واقع‌بینی می‌نامد. شکلگیری یک دولت ـ شهر جهانی و دموکراتیک را «آرمانی دل‌فریب اما دست‌نیافتنی» می‌نامد و مدعی میشود که «اکنون، در نخستین دهۀ سدۀ بیستویک، گفتمان جهانیشدن مهآلودتر از آنی است که در دهۀ 1990 بود». در این نوشتار کوتاه، پانزده نقد به مدعای نویسنده طرح شده است. در مهمترین نقد به این امر اشاره شده که رشد ملی‌‌‌گرایی افراطی در آمریکا و اروپا را نمیتوان بهمثابۀ شکست جهان‌وطنی دانست؛ چراکه تحولات اجتماعی عموماً در مسیری سینوسی، آمیخته با مقاومت، و در فرایندی همراه با فرازوفرود پیش خواهد رفت؛ ظهور ترامپ، برگزیت، و مانند آن بخشی از مقاومت رخداده در مسیر جهانیشدن و کاملاً طبیعی است. هنوز هم از این مقاومتها و چهبسا شدیدتر در راه است، اما در نگاه کلانتر روند کلی هنوز بهنفع جهانیشدن است و ملی‌‌‌گرایی را تقدیری جز افول نیست.
علوم سیاسی
قدیر نصری
چکیده
نایجل واربرتون در کتاب آزادی به نکته‌هایی توجه کرده است که از حیث ژرف‌بینی، کاربردی‌سازی مفهوم آزادی برای دنیا و انسان امروز، و مخصوصاً از لحاظ بررسی مقایسه‌ای کم‌‌نظیر است. نوشتار حاضر با اذعان به اهمیت فوق‌العادۀ «آزادی» به سنجش آورده‌ها و دشواره‌های کتاب واربرتون پرداخته و درپی پاسخ به این پرسش است که مبحث آزادی در ...
بیشتر
نایجل واربرتون در کتاب آزادی به نکته‌هایی توجه کرده است که از حیث ژرف‌بینی، کاربردی‌سازی مفهوم آزادی برای دنیا و انسان امروز، و مخصوصاً از لحاظ بررسی مقایسه‌ای کم‌‌نظیر است. نوشتار حاضر با اذعان به اهمیت فوق‌العادۀ «آزادی» به سنجش آورده‌ها و دشواره‌های کتاب واربرتون پرداخته و درپی پاسخ به این پرسش است که مبحث آزادی در جهان امروز چه نقصان‌ها و ابهام‌هایی داشت که واربرتون را به‌سمت تأمل در اعماق و سازوکار آن سوق داده است؟ مگر نه این‌که صدها سال است درباب موضوع آزادی و حدود و شروط آن بحث میشود؟ مسئله‌هایی چون آزادی چه کسی، آزادی دربرابر چه نیرویی، آزادی برای چه، آزادی در چه حد و حوزه‌ای، شروط آزادی، و مهم‌تراز‌همه آزادی با چه امکانی و کدامین قسم از آزادی (آزادی در درون و از بند تعصب و غریزه یا آزادی قانونی در بیرون) که پرسش‌هایی جاودانه‌اند و اندیشۀ بشر اندیشه‌ورز، از پیش‌سقراطیان تا امروزیان، را به‌خود مشغول داشته است. پاسخ موقتی که بعد از مطالعۀ کتاب واربرتون به ذهن نگارنده نشسته و این نوشتار بدان اختصاص یافته این است که واربرتون آزادی مطرح در سنت اندیشۀ سیاسی غرب را از مرحلۀ انتزاعی/ تئولوژیک به ساحت پراکسیس می‌کشد و نهاد آزادی را تأسیس میکند. به‌سخن‌بهتر، واربرتون آزادی را از حوزۀ فلسفۀ سیاسی به میدان علم سیاست برمی‌کشد و با تأسیس نهاد و نهال آزادی سامان زندگی در دنیای مدرن را رقم می‌زند. تلقی سیاسی/ تأسیسی بدین معناست که نگاه واربرتون به موضوع آزادی نگاهی آسیب‌شناسانه (pathologic) و کاربستی (usage) است. بدین مضمون که واربرتون قصد آن کرده است که آزادی انتزاعی و تشریفاتی را زمینی ببیند و این سؤال را بپرسد که چرا انسان‌های امروزین آزادی را غالباً در معنای غریزی و راحت‌طلبانۀ آن می‌فهمند؛ مثلاً آزادی در انتخاب سوژه‌های هیجانی را به آزادی از بند غرایز درون و آزادی به‌معنای تأمل و ژرف‌اندیشی را در یک اثر هنری ترجیح می‌دهند.
علوم سیاسی
رضا نصیری حامد
چکیده
الیناسیون یا ازخودبیگانگی از مفاهیم مهم فلسفی و اجتماعی از هگل به بعد بوده است که در دوران اخیر تاحدودی از اقبال و توجه بدین مفهوم کاسته شده بود. کتاب ازخودبیگانگی راهل یگی، با بازخوانی این مفهوم براساس رویکردی فلسفی و اجتماعی، سابقۀ ازخودبیگانگی را تا اندیشۀ روسو به‌عقب برده و با نقد رویکرد ذات‌گرایانۀ وی و دیگران بر آن است که ازخودبیگانگی ...
بیشتر
الیناسیون یا ازخودبیگانگی از مفاهیم مهم فلسفی و اجتماعی از هگل به بعد بوده است که در دوران اخیر تاحدودی از اقبال و توجه بدین مفهوم کاسته شده بود. کتاب ازخودبیگانگی راهل یگی، با بازخوانی این مفهوم براساس رویکردی فلسفی و اجتماعی، سابقۀ ازخودبیگانگی را تا اندیشۀ روسو به‌عقب برده و با نقد رویکرد ذات‌گرایانۀ وی و دیگران بر آن است که ازخودبیگانگی را باید در متن روابط انضمامی و اجتماعی بررسی کرد. در این دیدگاه، الیناسیون زمانی پدیدار میشود که نوع رابطۀ آدمی با دیگران ازجمله در نقشهایی که برعهده گرفته است مختل شود و بهتعبیر وی در «رابطۀ بیرابطهگی» قرار گیرد. یگی بر آن است که انسان ماهیت و ذاتی مجزا و مستقل از جامعه و روابط و نقشهای آن ندارد که بتواند درحکم معیاری برای ارزیابی وضعیت ازخودبیگانگی انسان به‌کار گرفته شود. ازاین‌رو، باآنکه نقشهای اجتماعی و روابط جمعی گاه موجب ازخودبیگانگی انسان میشود، درعینحال همین تعاملات اجتماعی ارائهگر ظرفیتها و امکاناتی برای رهایی آدمی نیز هست و لذا رهایی از الیناسیون را نباید جایی بیرون و خارج از جامعه و روابط آن جستوجو کرد.
